Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και το Αρχείο της ΕΡΤ στα πλαίσια των εκδηλώσεων μνήμης της επετείου παρουσιάζει μια σειρά αφιερωμάτων με το γενικότερο τίτλο ‘’Μνήμες Προσφύγων’’. Αποσπάσματα από σημαντικές μαρτυρίες προσφύγων που ζούσαν στη Μικρά Ασία στις αρχές του 20ου αιώνα, βιώσαν τις φρικαλεότητες της καταστροφής και τις δυσκολίες της εγκατάστασης στην Ελλάδα καθώς και υλικό μοναδικής σημασίας από το πλούσιο φωτογραφικό και ραδιοφωνικό αρχείο της ΕΡΤ. Οι πολύ σημαντικές προφορικές μαρτυρίες παραχωρήθηκαν στα πλαίσια διάφορων εκπομπών της ΕΡΤ από τη δεκαετία του 1980 έως τις αρχές του 2000.

Στην ένατη και τελευταία ανθολογία μαρτυριών συγκεντρώνονται μαρτυρίες για τη διατήρηση της μουσικής παράδοσης των προσφύγων και την συμβολή τους στην πολιτιστική ζωή της Ελλάδας αλλά και για την κουζίνα της Μικράς Ασίας και τη γενικότερη συμβολή των προσφύγων στον ελληνικό πολιτισμό.

Η Δόμνα Σαμίου αναφέρεται στη μικρασιατική καταγωγή της, την ιδιαίτερη αγάπη της για τις Χαμένες Πατρίδες και ερμηνεύει ένα τραγούδι από το Βανδίρι της Μικράς Ασίας, τόπο καταγωγής της μητέρας της. ”Μουσικό οδοιπορικό με τη Δόμνα Σαμίου”, παραγωγή 1982, σκηνοθεσία Φώτος Λαμπρινός.

Η Δόμνα Σαμίου επισκέπτεται το Κέντρο Μικρασιατικών Μελετών ”Μέλπω Μελιέ” και συνομιλεί με το μουσικολόγο και συνεργάτη του κέντρου, για το πως συλλέχθηκαν τα διάφορα μικρασιατικά τραγούδια. Ειδική αναφορά κάνουν στην Ιωνία και την περιφέρεια της Σμύρνης και σε δύο τραγουδιστές, τον Στέφο Ξεπαστό από τα Βουρλά και την Ειρήνη Μπογιατζή από τις Φώκαιες. Μερικά δείγματα από αυτή τη μουσική προβάλλονται στην εκπομπή, συγκεκριμένα ένα τραγούδι ηχογραφημένο το 1930 από τον Στέφο Ξεπαστό. ”Μουσικό οδοιπορικό με τη Δόμνα Σαμίου”, παραγωγή 1982, σκηνοθεσία Φώτος Λαμπρινός.

Πρόσφυγες δεύτερης και τρίτης γενιάς από την Κύζικο Μικράς Ασίας οι οποίοι μετοίκησαν στη Νέα Αρτάκη Χαλκίδας διατηρούν τη μουσική παράδοση των Μικρασιατών γονιών τους, περιγράφουν πως οι δικοί τους γλεντούσαν στις προσφυγικές σκηνές τους και επιχειρείται μια σύντομη ιστορική αναδρομή στην καταγωγή των ”αμανέδων”, ανατολίτικου τραγουδιού. ”Ελληνική μουσική παράδοση”, παραγωγής 1997, σκηνοθεσία Μίλλυ Γιαννακάκη. 

Ο σκηνοθέτης Κώστας Φέρρης εξηγεί πως αναμείχθηκαν οι πρόσφυγες στη Δραπετσώνα με τους ”μάγκες” του Πειραιά και δημιούργησαν τα ρεμπέτικα τραγούδια μέσα από την ανάμειξη με τα σμυρναίικα και τα ”μάγκικα” τραγούδια. ”Ριμέϊκ”, παραγωγής 2008, έρευνα-αρχισυνταξία-παρουσίαση Ρένα Θεολογίδου.

Αναφορά σε σημαντικούς λογοτέχνες με καταγωγή από τη Μικρά Ασία οι οποίοι στο έργο τους κατέγραψαν τη ζωή στις Χαμένες Πατρίδες και την Καταστροφή. Ο συγγραφέας Τάσος Αθανασιάδης περιγράφει πως απεικόνισε την αστική ζωή της ιδιαίτερης πατρίδας του στο Σαλιχλί του Αϊβαλιού, στο έργο του “Τα παιδιά της Νιόβης”, αφού συγκέντρωσε μαρτυρίες από συγγενικά και φιλικά πρόσωπα που είχαν περισσότερες αναμνήσεις από τη Μικρά Ασία. ”Το Ρίζωμα”, παραγωγής 1992, σενάριο-σκηνοθεσία Άρης Καραϊσκάκης.

Η λαογράφος και συγγραφέας Σούλα Μπόζη μιλά για τα χαρακτηριστικά της μικρασιάτικης κουζίνας, τις ομοιότητες και τις διαφορές της με την πολίτικη κουζίνα και ξεχωρίζει κάποιες συνταγές. ”Αλάτι της γης”, παραγωγής 2020, σκηνοθεσία Μανώλης Φιλαΐτης.

Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και το Αρχείο της ΕΡΤ στα πλαίσια των εκδηλώσεων μνήμης της επετείου παρουσιάζει μια σειρά αφιερωμάτων με το γενικότερο τίτλο ‘’Μνήμες Προσφύγων’’. Αποσπάσματα από σημαντικές μαρτυρίες προσφύγων που ζούσαν στη Μικρά Ασία στις αρχές του 20ου αιώνα, βιώσαν τις φρικαλεότητες της καταστροφής και τις δυσκολίες της εγκατάστασης στην Ελλάδα. Οι πολύ σημαντικές προφορικές μαρτυρίες παραχωρήθηκαν στα πλαίσια διάφορων εκπομπών της ΕΡΤ από τη δεκαετία του 1980 έως τις αρχές του 2000.

Στην όγδοη ανθολογία μαρτυριών ξεδιπλώνονται ιστορίες από την άφιξη των προσφύγων στην Ελλάδα και την εχθρική υποδοχή που τους επιφύλασσαν οι ντόπιοι. Ακόμη, παρουσιάζεται η θέληση των προσφύγων να δημιουργήσουν μια καλύτερη ζωή μέσα από σκληρή προσωπική εργασία, η συμβολή τους στην ελληνική οικονομία αλλά και το πως η άφιξη και η εγκατάστασή τους διαμόρφωσαν νέες συνοικίες στις παρυφές των μεγάλων ελληνικών πόλεων. Παράλληλα, μπορείτε να δείτε πλούσιο φωτογραφικό υλικό από την συλλογή Πέτρου Πουλίδη του Αρχείου της ΕΡΤ με τεκμήρια από την εγκατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα.

Οι πρόσφυγες δεύτερης γενιάς Κρικόρ Καραμπετιάν, Σάββας Λεπτουργίδης και  Αναστασία Καρακάλη θυμούνται πως οι πρόσφυγες γονείς τους ζούσαν με την ελπίδα της επιστροφής στη Μικρά Ασία, νοσταλγώντας τη ζωή στις Χαμένες Πατρίδες και περιγράφουν πως έζησαν τα πρώτα χρόνια της εγκατάστασής τους στην Ελλάδα. Κλεινόν Άστυ, παραγωγής 2021, σκηνοθεσία Μαρίνα Δανέζη.

Ο Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος μιλά για το πως αντιμετώπισαν εκείνον και άλλους πρόσφυγες οι συμμαθητές και οι δάσκαλοί τους στο σχολείο. Ακόμη, τονίζει την αλληλεγγύη που υπήρχε στους πρόσφυγες και περιγράφει την πολιτιστική και αθλητική δράση που αναπτύχθηκε από τους πρόσφυγες στον συνοικισμό του Βύρωνα. ”Μαρτυρίες: Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος”, παραγωγής 1993, σενάριο-σκηνοθεσία Γιώργος Πετρίτσης. 

Ο πρόσφυγας Τάσος Εκμετζόγλου θυμάται την προσπάθεια των γονιών του από το Ορτάκιοϊ της Μικράς Ασίας να ιδρύσουν ένα εργαστήριο μεταξουργίας στο Βόλο το οποίο μετεξελίχθηκε σε μεγάλη μονάδα παραγωγής το 1928. ”Προσφυγική Ελλάδα”, παραγωγής 2002, σενάριο-σκηνοθεσία Βαγγέλης Σερντάρης. 

Η αρχιτέκτονας και Δρ. Κοινωνιολογίας Βίκα Γκιζέλη μιλά για τους χώρους που εγκαταστάθηκαν πρόχειρα οι πρόσφυγες μόλις έφτασαν στην Ελλάδα και για τις προστριβές ντόπιων και προσφύγων. Στην συνέχεια αναλύει το έργο της ΕΑΠ (Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων) σχετικά με τη δημιουργία μόνιμων χώρων στέγασης προσφύγων. Ριμέϊκ, παραγωγή 2008, παρουσίαση-έρευνα-αρχισυνταξία Ρένα Θεολογίδου.

Ο Πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής Προσφυγικών Σωματείων Τάκης Βεζυργιάννης αναφέρεται στο πως ξεπεράστηκε η διαφορά προσφύγων-γηγενών και στην πλήρη ένταξή τους στην ελληνική πραγματικότητα. Ακόμη, η Διδώ Σωτηρίου μιλά για το πως ενώθηκαν οι πρόσφυγες και οι γηγενείς μέσα στα πλαίσια της Αντίστασης στους κατακτητές την περίοδο 1941-44. ”Μικρασιατική καταστροφή”, παραγωγής 1982, σκηνοθεσία Πόπη Αλκουλή.

Από το Αρχείο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας και την εκπομπή”Το έργο του Διεθνούς Σταυρού”, παραγωγής 1964. Η ιστορία της Δέσποινα Κεχαγιόγλου, η οποία αναζητούσε την οικογένειά της, την οποία έχασε το 1922 στην καταστροφή της Μικράς Ασίας και βρήκε έπειτα από 40 χρόνια τον αδερφό της από τις ραδιοφωνικές αναζητήσεις του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού από τους σταθμούς του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας.

Φωτογραφικό υλικό από το Αρχείο της ΕΡΤ και την Συλλογή Πέτρου Πουλίδη σχετικά εγκατάσταση των Μικρασιατών προσφύγων στην Ελλάδα.

1 of 10

Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και το Αρχείο της ΕΡΤ στα πλαίσια των εκδηλώσεων μνήμης της επετείου παρουσιάζει μια σειρά αφιερωμάτων με το γενικότερο τίτλο ‘’Μνήμες Προσφύγων’’. Αποσπάσματα από σημαντικές μαρτυρίες προσφύγων που ζούσαν στη Μικρά Ασία στις αρχές του 20ου αιώνα, βιώσαν τις φρικαλεότητες της καταστροφής και τις δυσκολίες της εγκατάστασης στην Ελλάδα καθώς και υλικό μοναδικής σημασίας από το πλούσιο φωτογραφικό και ραδιοφωνικό αρχείο της ΕΡΤ. Οι πολύ σημαντικές προφορικές μαρτυρίες παραχωρήθηκαν στα πλαίσια διάφορων εκπομπών της ΕΡΤ από τη δεκαετία του 1980 έως τις αρχές του 2000.

Στην έβδομη ανθολογία μαρτυριών ξεδιπλώνονται ιστορίες από την άφιξη των προσφύγων στην Ελλάδα και την αρνητική και εχθρική υποδοχή που τους επιφύλασσαν οι ντόπιοι. Ακόμη, παρουσιάζεται η θέληση των προσφύγων να δημιουργήσουν μια καλύτερη ζωή μέσα από σκληρή προσωπική εργασία. Παράλληλα, μπορείτε να δείτε πλούσιο φωτογραφικό υλικό από την συλλογή Πέτρου Πουλίδη του Αρχείου της ΕΡΤ με τεκμήρια από  την άφιξη και πρόχειρη εγκατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα.

Ο συγγραφέας Τζάιλς Μίλτον περιγράφει τις συνθήκες που επικρατούσαν κατά τη διάρκεια της καταστροφής της Σμύρνης το καλοκαίρι του 1922. Η πρόσφυγας Αλέκα Αποστολίδου μιλά για τις φρικτές στιγμές που έζησε στην προκυμαία της Σμύρνηςκαι για το πως άλλοι άνθρωποι προσπαθούσαν να προωθηθούν στα πλοία των Ξένων Δυνάμεων από όπου ακουγόταν δυνατή μουσική. ”Δυο φορές ξένος”, παραγωγής 2011, σκηνοθεσία Ανδρέας Αποστολίδης, Γιούρι Αβέρωφ.

Οι πρόσφυγες Φιλιώ Χαϊδεμένου και Ειρήνη Χαλαστάρα θυμούνται πως οι Τούρκοι συγκέντρωναν τους άντρες ηλικίας 18 έως 45 ετών για να τους στείλουν σε πορείες εξόντωσης στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας. Η πρόσφυγας δεύτερης γενιάς Χρυσάνθη Αθανασάκη μοιράζεται την ιστορία του πατέρα της που έμεινε αιχμάλωτος επί 17 ημέρες κάτω από τραγικές συνθήκες. ”Προσφυγική Ελλάδα”, παραγωγής 2002, σενάριο-σκηνοθεσία Βαγγέλης Σερντάρης.

Ο πρόσφυγας δεύτερης γενιάς Δημήτρης Γκιουλιστάνης θυμάται με συγκίνηση τα φτωχικά χρόνια που έζησε στις προσφυγικές συνοικίες της Κοκκινιάς του Πειραιά, τις δυσκολίες και την αρνητική στάση των ντόπιων που αντιμετώπιζαν οι προσφυγικές οικογένειες. Προσωπικά, με την Έλενα Κατρίτση, παραγωγής 2020, σκηνοθεσία Γιάννης Χαριτίδης.

Ο πολεοδόμος και πρόσφυγας δεύτερης γενιάς Γιώργος Κανδύλης εξηγεί τους λόγους για τους οποίους οι συνοικισμοί των προσφύγων δημιουργήθηκαν στις παρυφές των πόλεων και μετεξελίχθηκαν σε συνοικίες και δήμους. Ακόμη, η καθηγήτρια Γεωγραφίας και Ευρωπαϊκού πολιτισμού του Ανοικτού Πανεπιστημίου, Λίλα Λεοντίδου περιγράφει πως οι εύποροι ντόπιοι Αθηναίοι προχώρησαν στη δημιουργία νέων συνοικιών όπως η Κηφισιά και το Ψυχικό για να αποφύγουν την επαφή με τους πρόσφυγες. ”Ριμέικ”, παραγωγής 2008, έρευνα-αρχισυνταξία-παρουσίαση Ρένα Θεολογίδου. 

Από το Αρχείο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας και την εκπομπή της δημοσιογράφου Μαρίας Ρεζάν ”Χωρίς Πρόγραμμα”, παραγωγής 1983. Η Αικατερίνη  Κοντοστάθη-Τουρτούρη, δασκάλα στο Ορφανοτροφείο της Σμύρνης περιγράφει πως διέσωσε τριάντα ορφανά παιδιά κατά τη διάρκεια της καταστροφής της Σμύρνης. Θυμάται επίσης πως επιβιβάστηκαν σε ένα αμερικανικό αντιτορπιλικό όπου βρισκόταν και ο Αμερικανός συγγραφέας Έρνεστ Χέμινγουεϊ. Τέλος, μοιράζεται τις αναμνήσεις της από την άφιξη και την εγκατάστασή τους στη Θεσσαλονίκη.

Φωτογραφικό υλικό από το Αρχείο της ΕΡΤ και την Συλλογή Πέτρου Πουλίδη σχετικά με την άφιξη και την εγκατάσταση των Μικρασιατών προσφύγων στην Ελλάδα.

1 of 5

Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και το Αρχείο της ΕΡΤ στα πλαίσια των εκδηλώσεων μνήμης της επετείου παρουσιάζει μια σειρά αφιερωμάτων με το γενικότερο τίτλο ‘’Μνήμες Προσφύγων’’. Αποσπάσματα από σημαντικές μαρτυρίες προσφύγων που ζούσαν στη Μικρά Ασία στις αρχές του 20ου αιώνα, βίωσαν τις φρικαλεότητες της καταστροφής και τις δυσκολίες της εγκατάστασης στην Ελλάδα καθώς και υλικό μοναδικής σημασίας από το πλούσιο φωτογραφικό και ραδιοφωνικό αρχείο της ΕΡΤ. Οι πολύ σημαντικές προφορικές μαρτυρίες παραχωρήθηκαν στα πλαίσια διάφορων εκπομπών της ΕΡΤ από τη δεκαετία του 1980 έως τις αρχές του 2000.

Στην έκτη ανθολογία μαρτυριών ξεδιπλώνονται ιστορίες από την καταστροφή της Σμύρνης, την άφιξη των προσφύγων στην Ελλάδα και την αρνητική και εχθρική υποδοχή που τους επιφύλασσαν οι ντόπιοι. Παράλληλα, μπορείτε να δείτε πλούσιο φωτογραφικό υλικό από την συλλογή Πέτρου Πουλίδη του Αρχείου της ΕΡΤ με τεκμήρια από την άφιξη και πρόχειρη εγκατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα.

Ο Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος περιγράφει όσα βίωσε κατά τη διάρκεια της καταστροφής της Σμύρνης, το ταξίδι της οικογένειάς του για την Ελλάδα και όσα συνάντησαν όταν ήρθαν στην Αθήνα. ”Μαρτυρίες: Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος, Κλέη και Πάθη του Μικρασιατικού Ελληνισμού”, παραγωγής 1993, σενάριο-σκηνοθεσία: Γιώργος Πετρίτσης”.

Η Διδώ Σωτηρίου μιλά για τη μέρα που έφτασε στο λιμάνι του Πειραιά από τη Μικρά Ασία και την αγωνία της μέχρι να βρει τους γονείς της που ήρθαν αργότερα από εκείνη. ”Μικρασιατική Καταστροφή’’, παραγωγής 1982, σενάριο-σκηνοθεσία Πόπη Αλκούλη.

Η πρόσφυγας Ασπασία Καράμπα θυμάται την εχθρική στάση των ντόπιων απέναντι στους πρόσφυγες και μιλά για τις κακουχίες και τις δυσκολίες που συνάντησε μαζί με την οικογένειά της και την πρόχειρη εγκατάστασή τους στην Σταυρούπολη Θεσσαλονίκης. Απόσπασμα από την σειρά ντοκιμαντέρ ‘’Πρόσφυγες’’, παραγωγής 1999, σκηνοθεσία Δέσποινα Πανταζή.

Πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία περιγράφουν την άφιξή τους σε διάφορα λιμάνια της Ελλάδας μετά την Καταστροφή και την αντιμετώπισή τους από τους ντόπιους. ’Το Ρίζωμα’’, παραγωγής 1990, σενάριο-έρευνα-σκηνοθεσία Άρης Καραϊσκάκης.

Οι ιστορικοί Δημήτρης Καμούζης και Κωστής Καρπόζηλος, η καθηγήτρια Πανεπιστημίου Λίλα Λεοντίδου και ο δημοσιογράφος της ΕΡΤ Θωμάς Σιδέρης μιλούν για τον ρατσισμό που βίωσαν οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας όταν έφτασαν στην Ελλάδα και για την προκατάληψη που υπήρχε εναντίων των γυναικών προσφύγων τις οποίες οι κάτοικοι της Ελλάδας θεωρούσαν πόρνες. ”Κλεινόν Άστυ”, παραγωγής 2021, σκηνοθεσία Μαρίνα Δανέζη. 

Από το Αρχείο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, ένα απόσπασμα από αφιέρωμα του  Δεύτερου Προγράμματος της ΕΡΑ στη Μικρασιατική Καταστροφή. Η πρόσφυγας Ελευθερία Τραγκιώτη περιγράφει σκηνές από την Καταστροφή της Σμύρνης και από την εχθρική αντιμετώπιση που δέχτηκαν από τους ντόπιους μετά την άφιξή τους στη Ελλάδα στην εκπομπή ”Μνήμες από τη Μικρά Ασία-65 χρόνια από την καταστροφή”, παραγωγής 1987.

Φωτογραφικό υλικό από το Αρχείο της ΕΡΤ και την Συλλογή Πέτρου Πουλίδη σχετικά με την άφιξη και την εγκατάσταση των Μικρασιατών προσφύγων στην Ελλάδα.

1 of 5

Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και το Αρχείο της ΕΡΤ στα πλαίσια των εκδηλώσεων μνήμης της επετείου παρουσιάζει μια σειρά αφιερωμάτων με το γενικότερο τίτλο ‘’Μνήμες Προσφύγων’’. Αποσπάσματα από σημαντικές μαρτυρίες προσφύγων που ζούσαν στη Μικρά Ασία στις αρχές του 20ου αιώνα, βιώσαν τις φρικαλεότητες της καταστροφής και τις δυσκολίες της εγκατάστασης στην Ελλάδα καθώς και υλικό μοναδικής σημασίας από το πλούσιο φωτογραφικό και ραδιοφωνικό αρχείο της ΕΡΤ. Οι πολύ σημαντικές προφορικές μαρτυρίες παραχωρήθηκαν στα πλαίσια διάφορων εκπομπών της ΕΡΤ από τη δεκαετία του 1980 έως τις αρχές του 2000.

Στην πέμπτη ανθολογία μαρτυριών ξεδιπλώνονται ιστορίες από την καταστροφή της Σμύρνης, τις σφαγές των Ελλήνων της πόλης και τους τρόπους με τους οποίους κατάφεραν να διαφύγουν από τη φλεγόμενη πόλη και να έρθουν στην Ελλάδα. Παράλληλα, μπορείτε να δείτε πλούσιο φωτογραφικό υλικό από τη Μικρασιατική Εκστρατεία του Αρχείου της ΕΡΤ και την συλλογή Πέτρου Πουλίδη με τεκμήρια από την οπισθοχώρηση του ελληνικού στρατού και την άφιξη στρατιωτών και προσφύγων στην Ελλάδα.

Ο Στέφανος Ιωάννου, μαθητής σε ορφανοτροφείο της Σμύρνης μιλά για το πώς έσωσε εκείνον και τους συμμαθητές του η δασκάλα τους Αικατερίνη Κοντοστάθη-Τουρτούρη από την καταστροφή της Σμύρνης. Η ίδια η Αικατερίνη Κοντοστάθη περιγράφει πως κατάφερε να διασώσει τα ορφανά και να διαφύγουν όλοι μαζί στη Θεσσαλονίκη. ‘’Περισκόπιο’’, παραγωγής 1988, σκηνοθεσία Κλεώνη Φλέσσα.

Πρόσφυγες περιγράφουν την πυρπόληση της Σμύρνης, τις σφαγές που έκαναν οι Τσέτες στην πόλη και την αδιαφορία των πληρωμάτων των πλοίων των συμμαχικών δυνάμεων. ’Το Ρίζωμα’’, παραγωγής 1990, σενάριο-έρευνα-σκηνοθεσία Άρης Καραϊσκάκης.

Η Φιλιώ Χαϊδεμένου περιγράφει πως πέθανε ο πατέρας της κατά τη διάρκεια των διωγμών των Ελλήνων της Μικράς Ασίας καθώς και τις τελευταίες συγκλονιστικές στιγμές που έζησε καθώς εγκατέλειπε για πάντα την Σμύρνη και τη Μικρά Ασία. «Σαν παραμύθι», παραγωγής 1999, σε σενάριο-σκηνοθεσία Νίκος Παπαθανασίου.

Οι πρόσφυγες Δώρα Βουλγαρίδη, Στάσα Κομνηνού, Τάσος Αθανασιάδης, Γ. Βουλγαρίδης και Μ. Βουλγαρίδης μοιράζονται τις φρικιαστικές εικόνες που θυμούνται από την καταστροφή της Σμύρνης, τις σφαγές και τον τρόπο με τον οποίο σώθηκαν. ”Μικρασιατική Καταστροφή’’, παραγωγής 1982, σενάριο-σκηνοθεσία Πόπη Αλκούλη.

Από το Αρχείο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, ένα απόσπασμα από την εκπομπή ”Η Μικρασιατική Καταστροφή μέσα από λογοτεχνικά κείμενα και μαρτυρίες”, επιλογή κειμένων-παραγωγή Κώστα Παπαγεωργίου, παραγωγής 1987. Στο συγκεκριμένο απόσπασμα η ηθοποιός Μάγια Λυμπεροπούλου διαβάζει από το βιβλίο του Δημήτρη Φωτιάδη ”Ενθυμήματα” την περιγραφή της σφαγής του Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομου, την πυρπόληση της Σμύρνης και φρικιαστικές εικόνες από το θάνατο Ελλήνων από τους Τσέτες.

Φωτογραφικό υλικό από το αρχείο της ΕΡΤ, την Συλλογή Μικρασιατικής Εκστρατείας και την συλλογή Πέτρου Πουλίδη με τεκμήρια από την οπισθοχώρηση του ελληνικού στρατού και την άφιξη στρατιωτών και προσφύγων στην Ελλάδα.

1 of 5

Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και το Αρχείο της ΕΡΤ στα πλαίσια των εκδηλώσεων της επετείου παρουσιάζει μια σειρά αφιερωμάτων με το γενικότερο τίτλο ‘’Μνήμες Προσφύγων’’. Αποσπάσματα από σημαντικές μαρτυρίες προσφύγων που ζούσαν στη Μικρά Ασία στις αρχές του 20ου αιώνα, βιώσαν τις φρικαλεότητες της καταστροφής και τις δυσκολίες της εγκατάστασης στην Ελλάδα καθώς και υλικό μοναδικής σημασίας από το πλούσιο φωτογραφικό και ραδιοφωνικό αρχείο της ΕΡΤ. Οι πολύ σημαντικές προφορικές μαρτυρίες παραχωρήθηκαν στα πλαίσια διάφορων εκπομπών της ΕΡΤ από τη δεκαετία του 1980 έως τις αρχές του 2000.

Η τέταρτη ανθολογία μαρτυριών ξεκινά με αναμνήσεις από την οπισθοχώρηση του ελληνικού στρατού και συνεχίζεται με στιγμές από τις σφαγές και τις καταστροφές που έκαναν οι Τσέτες και οι Τούρκοι στα ελληνικά χωριά στην ευρύτερη περιφέρεια της Σμύρνης αλλά και στην ίδια την Ιωνική μητρόπολη. Παράλληλα, μπορείτε να δείτε πλούσιο φωτογραφικό υλικό από τη Μικρασιατική Εκστρατεία του Αρχείου της ΕΡΤ και την συλλογή Πέτρου Πουλίδη με τεκμήρια από την οπισθοχώρηση του ελληνικού στρατού και την άφιξη στρατιωτών και προσφύγων στην Ελλάδα.

Ο λογοτέχνης Τάσος Αθανασιάδης, ο Νίκος Αρώνης, Επίτιμος Πρόεδρος της ”Ένωσης Σμυρναίων’ και ο Θεμιστοκλής Τζερτζεβέλης, εθελοντής στρατιώτης στη Μικρασιατική εκστρατεία περιγράφουν στιγμές από την υποχώρηση του ελληνικού στρατού το καλοκαίρι του 1922. ‘’Μικρασιατική Καταστροφή’’, παραγωγής 1982, σενάριο-σκηνοθεσία Πόπη Αλκούλη.

Πρόσφυγες από την ευρύτερη περιοχή της Σμύρνης και τη Λάμψακο μιλούν για το πως εγκατέλειψαν τη Μικρά Ασία και για τα μαρτύρια που υπέστησαν οι Έλληνες της περιοχής από τους Τσέτες. ’Το Ρίζωμα’’, παραγωγής 1990, σενάριο-έρευνα-σκηνοθεσία Άρης Καραϊσκάκης.

Η Φιλιώ Χαϊδεμένου θυμάται τις σφαγές των Τούρκων στο χωριό της, λίγο πριν πάει στην Σμύρνη με την οικογένειά της. «Σαν παραμύθι», παραγωγής 1999, σε σενάριο-σκηνοθεσία Νίκος Παπαθανασίου.

Οι πρόσφυγες Βασίλης Αναστασάκης και Γραμματική Καζαντζίδη περιγράφουν τις σφαγές των Τούρκων στην επαρχία της Σμύρνης. Από την σειρά ντοκιμαντέρ ”Παρασκήνιο’’, παραγωγής 2003, σκηνοθεσία Καλλιόπη Λεγάκη.

Από το Αρχείο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, ένα απόσπασμα από την εκπομπή ”Μνήμες από τη Μικρά Ασία-65 χρόνια από την καταστροφή” ο πρόσφυγας Βύρων Λαμπαδίτης από τον Μπουρνόβα της Σμύρνης περιγράφει φρικιαστικές σκηνές από την είσοδο των Τσετών στο χωριό του, την καταστροφή και τις σφαγές αλλά και την προσπάθεια αντίστασης των Ελλήνων της περιοχής.

Από την εκπομπή ”Μνήμες από τη Μικρά Ασία-65 χρόνια από την καταστροφή” η πρόσφυγας Έλλη Σαριδάκη μοιράζεται τις αναμνήσεις της από την είσοδο των Τούρκων στην Σμύρνη και την προσπάθεια εκείνης και της οικογένειάς της να διαφύγουν από την σφαγή.

Φωτογραφικό υλικό από το Αρχείο της ΕΡΤ, την Συλλογή Μικρασιατικής Εκστρατείας και την συλλογή Πέτρου Πουλίδη με τεκμήρια από την οπισθοχώρηση του ελληνικού στρατού και την άφιξη στρατιωτών και προσφύγων στην Ελλάδα.

1 of 5