Κωδικός Τεκμηρίου
0000004935
Τύπος ψηφιακού αρχείου
Βίντεο
Τίτλος
ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ
ΒΑΣΩ ΚΑΤΡΑΚΗ
Χρονολογία Παραγωγής
1983
Ημερομηνία Πρώτης Προβολής
Σκοπός
ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ
Είδος
ΜΟΝΟΘΕΜΑΤΙΚΟ / ΟΧΙ-ΜΥΘΟΠΛΑΣΙΑ
Χαρακτηρισμός
ΣΕΙΡΑ
Κατηγορία
ΠΟΡΤΡΕΤΑ-ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ
Περίληψη
Σειρά αυτοβιογραφικών ντοκιμαντέρ από το 1982, των ΓΙΩΡΓΟΥ και ΗΡΩΣ ΣΓΟΥΡΑΚΗ, όπου σκιαγραφούνται προσωπικότητες από τον πνευματικό, καλλιτεχνικό, πολιτικό και κοινωνικό χώρο. Το επεισόδιο αυτό είναι αφιερωμένο στη χαράκτρια ΒΑΣΩ ΚΑΤΡΑΚΗ.
Περιγραφή Περιεχομένου
Στο συγκεκριμένο επεισόδιο της σειράς “ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ” αυτοβιογραφείται μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες στο χώρο της νεοελληνικής χαρακτικής, η ΒΑΣΩ ΚΑΤΡΑΚΗ. Γεννημένη στο ΑΙΤΩΛΙΚΟ του ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ όπου έζησε μέχρι το 1936 που φτάνει στην Αθήνα, η ΒΑΣΩ ΚΑΤΡΑΚΗ δέχτηκε τις επιρροές της επαρχίας ενώ τα βιώματά της στο περιβάλλον της λιμνοθάλασσας του Αιτωλικού διαμόρφωσαν τη συνείδησή της. Η παρουσίαση των βιογραφικών της στοιχείων αλλά κυρίως, η αναφορά στη θεματολογία και στις μορφές του έργου της, καθώς και στην εκφραστική δύναμη των υλικών της χαρακτικής τέχνης-ξύλο, πέτρα-καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του αφιερώματος. Ξεκινώντας από την ξυλογραφία, το 1955 στράφηκε στη χάραξη στον λίθο. Το ίδιο έτος πραγματοποίησε την πρώτη της ατομική έκθεση. Η ΒΑΣΩ ΚΑΤΡΑΚΗ εξηγεί τις επιρροές που δέχτηκε από τους καθηγητές της στη Σχολή Καλών Τεχνών, τον ΠΑΡΘΕΝΗ και τον ΚΕΦΑΛΛΗΝΟ. Περιγράφει πώς την επηρέασαν οι πολιτικές εξελίξεις και τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στη χώρα μας με το Β Παγκόσμιο Πόλεμο, τον Εμφύλιο Πόλεμο του 1946-1949 αλλά και την περίοδο της Δικτατορίας 1967-1974 και πώς μπόρεσε να τα εκφράσει μέσα από τις συνθέσεις της σε διαφορετικά στάδια, τα οποία η ίδια διαχωρίζει. Μεταξύ άλλων, αναφέρεται στο χαρακτήρα της τέχνης της, με την οποία υπηρέτησε τους ιδεολογικούς στόχους και τα κοινωνικά αιτήματα της εποχής της, μέσα από την έκφραση του λαϊκού κοινωνικού ρεαλισμού και του επικού κύκλου της εθνικής αντίστασης, την αναβίωση του αρχαιοελληνικού παρελθόντος, τα έργα αντιφασιστικού περιεχομένου αλλά και την αναπαράσταση του φυσικού τοπίου ή την έκφραση θεμάτων θρήνων και μνήμης. Κατά τη διάρκεια της εκπομπής παρακολουθούμε σχέδια και χαρακτικές συνθέσεις της καλλιτέχνιδος.
Ανάλυση Περιεχομένου
00:00:06:00
Τίτλοι έναρξης.
00:01:14:00
Πλάνα της ΒΑΣΩΣ ΚΑΤΡΑΚΗ να περπατά σε μια ακρογιαλιά και συχνά να κοντοσταματά και να αγναντεύει το πέλαγος και τον ορίζοντα που στις άκρες του διαγράφεται. Ακούγεται η ίδια να δίνει στοιχεία της βιογραφίας της αλλά και να αναφέρεται στα ιστορικά γεγονότα που συνέβαιναν στην ΕΛΛΑΔΑ και τον κόσμο κατά το 1936, χρονιά που ήρθε στην ΑΘΗΝΑ να σπουδάσει στη ΣΧΟΛΗ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ.
00:03:50:00
Το πλάνο κινείται ανοδικά και αποκαλύπτει την πρώτη αφίσα που έφτιαξε η ΒΑΣΩ ΚΑΤΡΑΚΗ, ως συμμετοχή αντίστασης στον πόλεμο του 1940 και που εικονίζει μια νέα κοπέλα να πλέκει. Στη βάση υπάρχει η λεζάντα: «ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ».
00:04:06:00
Πλάνο της ΒΑΣΩΣ ΚΑΤΡΑΚΗ καθισμένης πίσω από κάποιο τραπέζι-γραφείο γεμάτο από χαρτιά στα οποία και θα σχεδίαζε. Πίσω της βρίσκεται λιτή μα πλούσια βιβλιοθήκη. Μιλά για τα αιτήματα της εποχής της «για εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες και νεότερες κοινωνικές επαναστάσεις με βάση την πλατιά λαϊκή δημοκρατία και ακόμα μια σοσιαλιστική ελευθερία της τέχνης και της δημιουργίας». Αναφέρεται και στα κίνητρα που της παρείχαν οι δάσκαλοί της στη Σχολή, ΠΑΡΘΕΝΗΣ και ΚΕΦΑΛΛΗΝΟΣ, αλλά και οι κοινωνικές ιδεολογίες των ημερών της, ώστε να ενταχθεί στην αντίσταση.
00:05:03:00
Εναλλαγή πλάνων που παρουσιάζονται έργα της χαράκτριας εμπνευσμένα από τη συλλογική και αντιστασιακή δράση, διαδηλώσεις και σκηνές πείνας στην Κατοχή.
00:06:13:00
Πλάνο της ΒΑΣΩΣ ΚΑΤΡΑΚΗ καθισμένης πίσω από κάποιο τραπέζι-γραφείο γεμάτο από χαρτιά στα οποία και θα σχεδίαζε. Πίσω της βρίσκεται λιτή μα πλούσια βιβλιοθήκη. Αναφέρει ότι λόγος που αναδείχτηκε η τέχνη της Χαρακτικής κατά την Κατοχή είναι το προνόμιο της πολλαπλής ανατύπωσης και συνδέει αυτή τη δυνατότητα με την πορεία της στην Εθνική Αντίσταση.
00:06:29:00
Πλάνα της λιμνοθάλασσας του ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ, πατρίδας της χαράκτριας. Εκείνη ακούγεται να εξηγεί πως η σκληρή δουλειά των ανθρώπων της πατρίδας της την ώθησε να «χρησιμοποιήσει» την τέχνη της ως διαμαρτυρία και ως κριτική ενάντια στους υπεύθυνους αυτής της τυραννίας αλλά και ως αφορμή να βρει νέους τρόπους έκφρασης μέσα από το ξύλο.
00:07:25:00
Πλάνα χαρακτικών έργων της ΒΑΣΩΣ ΚΑΤΡΑΚΗ εμπνευσμένα από τη λιμνοθάλασσα και τους ανθρώπους που μοχθούν κοντά της. Η ίδια αναφέρει πως ακόμα χρησιμοποιεί ως πρωτογενές υλικό το ΞΥΛΟ και πως αργότερα θα επιλέξει την ΠΕΤΡΑ.
00:09:12:00
Πλάνα από τη λιμνοθάλασσα την ώρα του δειλινού.
00:09:33:00
Η ΒΑΣΩ ΚΑΤΡΑΚΗ κάθεται σε μαρμάρινο παγκάκι στην καταπράσινη αυλή ενός σπιτιού. Αναφέρεται στα στάδια που χωρίζει τη δουλειά της. Εξηγεί αναλυτικά τα τρία ή και τέσσερα στάδια που εκείνη διακρίνει: πρώτο αυτό του ΞΥΛΟΥ (παράδοση), δεύτερο η ΠΕΤΡΑ (απελευθέρωσε τη γραφή και την έκφραση, άνοιξε τους δρόμους του επικού και δραματικού αισθήματος).
00:10:23:00
Πλάνα που παρουσιάζονται χαρακτικά έργα της ΒΑΣΩΣ ΚΑΤΡΑΚΗ από χάραξη πάνω σε ΞΥΛΟ. Τα θέματα είναι από τον εμφύλιο 1946-1949 στην Ελλάδα.
00:12:13:00
Πλάνα της χαράκτριας ΒΑΣΩΣ ΚΑΤΡΑΚΗ επί τω έργω… με σφυρί και καλέμι να σμιλεύει πάνω στην ΠΕΤΡΑ τα οράματά της…
00:12:34:00
Έργα της χαράκτριας πάνω σε ΠΕΤΡΑ με θέματα πορτρέτα από το γύρω της περιβάλλον και ομάδες ψαράδων. Ακούγεται η ίδια να μιλά για τις επικές απελευθερώσεις που έδωσε το υλικό της ΠΕΤΡΑΣ στα έργα της, αλλά και να δικαιολογεί τα συναισθήματά της από τη χρήση αυτού του υλικού, τις επιδιώξεις της. Παρουσιάζει και τα έργα που ακολούθησαν αυτά τα πρώτα με μορφές μανάδων και των παιδιών τους. Αναζητά «την πολυφωνική διάσταση της χαρακτικής πάνω στην ΠΕΤΡΑ, την πολυφωνική διάσταση του ρεαλισμού, ιδιαίτερα στην έκφραση της δραματικής και τραγικής φωνής».
00:15:52:00
Πλάνο της Β. ΚΑΤΡΑΚΗ να μιλά συγκρίνοντας τα δύο υλικά και να εξηγεί γιατί το ΞΥΛΟ θα παραμείνει για πάντα δεύτερο στην έκφραση.
00:16:08:00
Πλάνο της ΒΑΣΩΣ ΚΑΤΡΑΚΗ που παίρνει θέση πίσω από το γραφείο της και ξεκινά να σχεδιάσει ένα από τα επόμενα έργα της. Κάνει λόγο για τα έργα εκείνα που «εμπνεύστηκε» από την περίοδο της φασιστικής Χούντας στη χώρα μας, με τις διώξεις των δημοκρατικών πολιτών και τον εξευτελισμό της ανθρώπινης ομορφιάς.
00:16:49:00
Πλάνα που εμφανίζονται έργα της Β. ΚΑΤΡΑΚΗ από την περίοδο της Χούντας με τα χαρακτηριστικά συρματοπλέγματα. Η ίδια μιλά και για το έργο της «ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ», το παρουσιάζει και εξηγεί πως το θεωρεί ως ένα από τα πιο βασικά στάδια της δουλειά της, αφού πάνω σε αυτό θα συγκεντρώσει «όλες τις προϋποθέσεις κατάργησης της ιστορικίστικης μνήμης και παραδοσιακής γερασμένης γραφής στη χαρακτική».
00:18:17:00
Πλάνο της ΒΑΣΩΣ ΚΑΤΡΑΚΗ σε προετοιμασία έργου της καθώς «περνά» με μελάνι το χαρακτικό, για να το τυπώσει… μιλά για το νέο στάδιο του έργου της, στο οποίο και προσπαθεί να απαλλάξει τη φιγούρα από τα γύρω του πράγματα και εξηγεί τις εκ νέου επιδιώξεις της.
00:18:31:00
Πλάνα από έργα της που ανήκουν στο στάδιο που μόλις περιέγραψε.
00:18:58:00
Πλάνο της χαράκτριας τη στιγμή που πάνω σε χαρτί εικονίζει τη νέα δημιουργία της και την αποκαλύπτει στο φακό.
00:19:34:00
Πλάνα από έργα της ΒΑΣΩΣ ΚΑΤΡΑΚΗ.
00:19:57:00
Στο χώρο που η χαράκτρια δημιουργεί. Στους τοίχους βρίσκονται αναρτημένα πολλά από τα έργα της και εκείνη μπροστά σε ένα καβαλέτο σχεδιάζει. Μιλά για τα τελευταία έργα της που έχουν περισσότερο ελεγειακό τρόπο έκφρασης με θέματα θρήνους και σπαράγματα μνήμης. Μιλά για τη νέα τάση στο έργο της τώρα που, όπως λέει, βρίσκεται στη βιολογική της δύση. Στο πλάνο παρουσιάζονται και λεπτομέρειες από το έργο που σχεδιάζει.
00:21:32:00
Εναλλαγές πλάνων ανάμεσα στη χαράκτρια την ώρα της δημιουργίας κάποιων έργων με έργα που έχουν ήδη ολοκληρωθεί.
00:23:03:00
Πλάνα της ΒΑΣΩΣ ΚΑΤΡΑΚΗ να στέκεται σε ακρογιαλιά και να αγναντεύει το πέλαγος και τον ορίζοντα που στις άκρες του διαγράφεται.
00:23:21:00
Τίτλοι τέλους.
Θεματική Κατηγορία
ΤΕΧΝΕΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ
ΙΣΤΟΡΙΑ
Θεματικοί Όροι
ΒΑΣΩ ΚΑΤΡΑΚΗ, βιογραφία, εικαστικές τέχνες, χαρακτική, Εθνική Αντίσταση
Αναφορές
ΒΑΣΩ ΚΑΤΡΑΚΗ, χαράκτρια
«ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ», χαρακτικό έργο
Γεωγραφικός Προσδιορισμός
ΕΥΡΩΠΗ, ΕΛΛΑΔΑ, ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ, ΝΟΜΟΣ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ, ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ, ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ
ΕΥΡΩΠΗ, ΕΛΛΑΔΑ, ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ, ΝΟΜΟΣ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ, ΑΙΤΩΛΙΚΟ
Γλώσσα Περιεχομένου
ΕΛΛΗΝΙΚΗ
Δημιουργός
Παραγωγή: ΕΡΤ ΑΕ
Εκτέλεση: ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΓΟΥΡΑΚΗΣ
Συντελεστές
Σκηνοθεσία:
ΝΙΚΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ
Παραγωγός:
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΓΟΥΡΑΚΗΣ
Φωτογραφία:
ΝΙΚΟΣ ΓΑΡΔΕΛΗΣ
Ηχοληψία:
ΠΑΥΛΟΣ ΣΙΔΗΡΟΠΟΥΛΟΣ
Μοντάζ:
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΡΙΑΡΑΚΗΣ
Μιξάζ:
ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΙΡΗΣ
Ηλεκτρολόγος:
ΣΙΜΟΣ ΖΑΧΑΡΑΚΗΣ
Βοηθoί
Οπερατέρ:ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΒΛΟΝΤΑΚΗΣ
Μοντέρ: ΝΙΚΟΣ ΧΑΛΑΜΠΑΛΑΣ
Εργαστήρια
Εικόνας: Γ. ΣΤΑΜΟΥ
Ήχου:ERA
Γραμματεία:
Παραγωγής:Τ. ΦΟΥΝΤΟΡΑΔΑΚΗ
Εκπομπής: Χ. ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ
Συντονιστής:
ΚΩΣΤΑΣ ΣΤΥΛΙΑΤΗΣ
Διεύθυνση Παραγωγής:
ΗΡΩ ΣΓΟΥΡΑΚΗ
Σχετικά Θέματα
Δικαιώματα
ΕΡΤ ΑΕ
Διάρκεια
00:24:48:13
Φυσικά – Τεχνικά Χαρακτηριστικά
Πρωτότυπο Μέσο: ΦΙΛΜ
Εικόνα: ΕΓΧΡΩΜΗ
Χρηματοδότηση Ψηφιοποίησης/Τεκμηρίωσης
ΚΟΙΝΩΝΙΑ της ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ, Πρόσκληση 65
Τελευταία Ενημέρωση
24/12/2006