ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ
Η ΑΡΧΑΙΑ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΤΗ ΛΑΪΚΗ ΜΑΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗ
0000006703
Το συγκεκριμένο επεισόδιο της σειράς ντοκιμαντέρ έχει ως θέμα του τη σχέση της αρχαίας ιατρικής με τη λαϊκή παράδοση.
Κωδικός Τεκμηρίου
0000006703
Τύπος ψηφιακού αρχείου
Βίντεο
Τίτλος
ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ
Η ΑΡΧΑΙΑ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΤΗ ΛΑΪΚΗ ΜΑΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗ
Χρονολογία Παραγωγής
1999
Ημερομηνία Πρώτης Προβολής
Σκοπός
ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ
Είδος
ΣΥΝΘΕΤΟ-ΠΟΛΥΘΕΜΑΤΙΚΟ / ΟΧΙ-ΜΥΘΟΠΛΑΣΙΑ
Χαρακτηρισμός
ΣΕΙΡΑ
Κατηγορία
ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ (ΙΣΤΟΡΙΚΟ, ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ)
Περίληψη
Το συγκεκριμένο επεισόδιο της σειράς ντοκιμαντέρ έχει ως θέμα του τη σχέση της αρχαίας ιατρικής με τη λαϊκή παράδοση.
Περιγραφή Περιεχομένου
Στο επεισόδιο αυτό της σειράς “ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ” ο γιατρός και συγγραφέας ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΡΗΓΑΤΟΣ παρουσιάζει αρχαίες αντιλήψεις σχετικά με την ιατρική, που έχουν επιβιώσει μέχρι σήμερα στη λαϊκή μας παράδοση. Αναφέρεται στα τάματα, στις λεγόμενες εγκοιμήσεις, στους προστάτες Αγίους, καθώς και στην αντίληψη της βασκανίας και της «ανταύρας». Ακόμα, κάνει λόγο για τη θεραπευτική ιδιότητα των βοτάνων και των βεντουζών, καθώς και για τις ομοιότητες που υπάρχουν στις πρακτικές πρόληψης των νοσημάτων. Παράλληλα, η αρχαιολόγος ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΣΠΑΘΑΡΗ αναφέρεται στη λατρεία του ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ στην αρχαία Κόρινθο ενώ προβάλλονται πλάνα από τους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία της Κορίνθου και της Επιδαύρου.
Τίτλοι αρχής.
00:01:00:08
Εναλλαγή πλάνων με αρχαία στήλη όπου αναγράφεται ο όρκος του ΙΠΠΟΚΡΑΤΗ και με την προτομή του ΙΠΠΟΚΡΑΤΗ καθώς ακούγεται η αφηγήτρια να διαβάζει τον όρκο.
00:01:41:14
Πλάνο με τον γιατρό συγγραφέα ΓΕΡΑΣΙΜΟ ΡΗΓΑΤΟ να μιλά για τις αρχαίες αντιλήψεις και τη διαχρονικότητά τους.
00:02:25:01
Πλάνο με διάφορα έγγραφα ενώ ο ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΡΗΓΑΤΟΣ μιλά για μια έρευνα που αφορούσε στις αρχαίες αντιλήψεις στην ιατρική σε σχέση με το σήμερα.
00:03:13:03
Συνέχεια πλάνου με τον γιατρό συγγραφέα ΓΕΡΑΣΙΜΟ ΡΗΓΑΤΟ να συνεχίζει να μιλά για τα ερεθίσματα που είχε για την έναρξη αυτής της δουλειάς.
00:05:20:00
Πλάνο της ΑΡΧΑΙΑΣ ΚΟΡΙΝΘΟΥ. Εναλλαγή πλάνων της αρχαίας Κορίνθου και του ναού της ενώ ακούμε την αρχαιολόγο ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΣΠΑΘΑΡΗ να μιλά για τη λατρεία του Απόλλωνα στην αρχαία ΚΟΡΙΝΘΟ. Πλάνο με την αρχαιολόγο στον εξωτερικό χώρο του Μουσείου να μιλά για τον ΑΠΟΛΛΩΝΑ και τη συσχέτισή του με την ιατρική και τον ΑΣΚΛΗΠΙΟ.
00:06:45:01
Πλάνο με το Ασκληπιείο της ΚΟΡΙΝΘΟΥ καθώς ακούμε την αφηγήτρια να περιγράφει τις πηγές στα Ασκληπιεία και τις θεραπείες των ασθενών στην αρχαιότητα.
00:07:40:19
Επιστροφή πλάνου στον ΓΕΡΑΣΙΜΟ ΡΗΓΑΤΟ, ο οποίος αναλύει τις ομοιότητες των μεταφυσικών αντιλήψεων στην αρχαιότητα και σήμερα, ενώ βλέπουμε φωτογραφία από τη σημερινή μορφή του Ασκληπιείου των ΑΘΗΝΩΝ και την αναπαράσταση του Ασκληπιείου Αθηνών. Κάνει λόγο για το φαινόμενο των εγκοιμήσεων στη Σύγχρονη Ελλάδα.
00:08:59:15
Πλάνο από την ΤΗΝΟ στις 14 Αυγούστου του 1998. Εναλλαγή πλάνων από την άφιξη προσκυνητών στο λιμάνι και τη διαδρομή προς το ναό ενώ ακούγεται και απόσπασμα από το «ΑΜΑΡΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΣ ΜΟΥ» του ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΒΙΖΥΗΝΟΥ. Στη συνέχεια, ακούγεται ο ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΡΗΓΑΤΟΣ να περιγράφει τις εγκοιμήσεις στην Σύγχρονη Ελλάδα, περιγράφοντας τη συνήθεια των πιστών να κοιμούνται στο προαύλιο των ναών τις ημέρες του Δεκαπενταύγουστου.
00:11:15:03
Ο ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΡΗΓΑΤΟΣ αναλύει την πρακτική των ταμάτων στη σύγχρονη ΕΛΛΑΔΑ, συγκρίνοντάς την με τα αναθήματα στα αρχαία Ασκληπιεία.
00:12:17:15
Πλάνο από το αρχαιολογικό μουσείο της ΚΟΡΙΝΘΟΥ. Εναλλασσόμενα πλάνα των αρχαίων αναθημάτων που φυλάσσονται στο μουσείο. Πλάνο με την αρχαιολόγο ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΣΠΑΘΑΡΗ να εξηγεί την προέλευση και τη χρησιμότητα των αρχαίων αναθημάτων. Κοντινά πλάνα στα διάφορα αναθήματα ενώ ακούμε την αφηγήτρια να αναφέρεται στις συνοδευτικές επιγραφές των αναθημάτων.
00:14:23:11
Επιστροφή πλάνου στον ΓΕΡΑΣΙΜΟ ΡΗΓΑΤΟ. Μιλά για τις αντιλήψεις σχετικά με τους προστάτες Αγίους καθώς βλέπουμε πλάνα από αγγεία που απεικονίζουν την Ειλείθυια, θεά προστάτιδα του τοκετού. Ο ΡΗΓΑΤΟΣ κάνει αναφορά στον ΑΓΙΟ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ και στη λατρεία του στο παρεκκλήσι της Μητρόπολης ενώ παρεμβάλλεται πλάνο με γκραβούρα του παρεκκλησίου.
00:15:11:10
Εναλλασσόμενα πλάνα με αρχαίες αναθηματικές πλάκες και εικόνες που απεικονίζουν τον τοκετό, η αφηγήτρια μιλά για την ανθρώπινη ανάγκη της επίκλησης στο θεό και κάνει λόγο για τα γυναικεία φυλαχτά που συνδέονταν με τη λατρεία της θεάς Ειλείθυιας στην αρχαιότητα, αλλά και για συγκεκριμένο φυτό που κρατούσαν οι γυναίκες στη νεότερη εποχή κατά τη διάρκεια του τοκετού.
00:15:44:12
Ο ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΡΗΓΑΤΟΣ μιλά για τις μαγικές-μεταφυσικές αντιλήψεις των ανθρώπων και την αντίληψη της βασκανίας, υπογραμμίζοντας ότι η αντίληψη αυτή υπάρχει σταθερά στη μεσογειακή ζώνη εδώ και 4000 χρόνια, παράλληλα παρεμβάλλονται πλάνα από διάφορα είδη φυλακτών. Πλάνο με θρησκευτική εικόνα, καθώς και κείμενο σε βιβλίο σχετικά με την ιστορία του ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ ενώ ακούγεται η αφηγήτρια να απαγγέλλει το τροπάριο του ΑΓΙΟΥ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ.
00:17:18:12
Επιστροφή πλάνου στον ΓΕΡΑΣΙΜΟ ΡΗΓΑΤΟ. Μιλά για την αντίληψη της «αύρας» και της «ανταύρας» στην αρχαία ΕΛΛΑΔΑ, αλλά και για μεταγενέστερη επίκληση στο όνομα του ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ για την απομάκρυνση του δαιμονίου της «ανταύρας». Ακόμα, αναφέρεται σε παρεμφερή λαϊκό εξορκισμό για τη θεραπεία των ασθενών στις αρχές του αιώνα.
00:19:39:02
Εξωτερικά πλάνα από το Ασκληπιείο της ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ, το μεγαλύτερο θεραπευτικό κέντρο του κόσμου της αρχαιότητας, ενώ ακούμε την αρχαιολόγο ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΣΠΑΘΑΡΗ να μιλά για τη λατρεία του Ασκληπιού, τη γεωγραφική θέση του Ασκληπιείου και τη σημασία του στην ανάπτυξη της λατρείας. Αναφέρεται ειδικά στη χθόνια λατρεία του Ασκληπιού και στο χώρο λατρείας της θόλου ενώ παρεμβάλλονται πλάνα από αναπαραστάσεις της θόλου και αγάλματα του Ασκληπιού. Ακόμα, κάνει λόγο για το ιερατείο του θρησκευτικού κέντρου, καθώς και για τον τρόπο ίασης των ασθενών. Παρεμβάλλονται πλάνα αρχαίων ιατρικών εργαλείων και αρχαίας στήλης με επιγραφή σχετική με θεραπεία για συγκεκριμένη νόσο καθώς η Αρχαιολόγος μιλά για τις πρακτικές θεραπείας που εφαρμόζονταν. Τέλος, επισημαίνει το τέλος της λατρείας του Ασκληπιού με το Διάταγμα του ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ του Β’.
00:24:14:24
Πλάνα από το αρχαιολογικό μουσείο της ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ καθώς η αφηγήτρια διαβάζει την επιγραφή που έβλεπαν οι προσκυνητές στην είσοδο του ιερού. Μιλά για τις προσφορές των πιστών σε περίπτωση ίασης ενώ προβάλλονται πλάνα από τα αναθηματικά αντικείμενα από το Ασκληπιείο που εκτίθενται στο μουσείο. Πλάνα των αναθηματικών επιγραφών, όπου είναι αναγραμμένα κάποια από τα θαύματα του Ασκληπιού και αναθηματικών αντικειμένων στο Μουσείο, παράλληλα ακούμε την αφηγήτρια να περιγράφει κάποιες από τις αναγραφόμενες περιπτώσεις των θαυμάτων.
00:27:05:03
Πλάνο με τον ΓΕΡΑΣΙΜΟ ΡΗΓΑΤΟ. Αναλύει τις ομοιότητες των αντιλήψεων σχετικά με την πρόληψη των νοσημάτων στην αρχαιότητα και μεταγενέστερα. Επισημαίνει τις ομοιότητες που υπάρχουν ως προς την αντιμετώπιση του νεογέννητου αναφερόμενος στο τελετουργικό λουτρό του νεογνού, στο «αλάτισμα» του νεογνού, στη γαλουχία μεταξύ της αρχαίας ιατρικής και νεότερων παραδόσεων. Παρεμβάλλονται εναλλασσόμενα πλάνα από τη χριστιανική εικονογραφία και από αρχαία αγγεία, στήλες και κείμενα. Κάνει λόγο για την αρχαία πρακτική του σπαργανώματος και την επιβίωσή της μέχρι σήμερα ενώ προβάλλονται εναλλασσόμενα πλάνα από τη βυζαντινή εικονογραφία, ασπρόμαυρες φωτογραφίες νεότερων χρόνων και ζωγραφικές αναπαραστάσεις σπαργανωμένων μωρών. Ακόμα, αναφέρεται στις αντιλήψεις για τα πρόωρα νεογνά και για τη χρήση διάφορων θεραπευτικών μέσων, όπως για παράδειγμα οι βδέλλες. Πλάνα με εικονογραφική αναπαράσταση των βδελλών από βιβλία, φωτογραφία με πωλητές βδελλών των αρχών του αιώνα και το κείμενο νομοθετικού διατάγματος του ΟΘΩΝΑ σχετικά με την απαγόρευση εξαγωγής βδελλών.
00:31:49:04
Πλάνα από τους δρόμους της ΑΘΗΝΑΣ και εσωτερικό καταστημάτων που εμπορεύονται βδέλλες, τον ΙΑΝΟΥΑΡΙΟ του 1999, ενώ ο κ. ΜΑΤΘΑΙΟΣ ΜΑΝΩΛΕΣΣΟΣ μιλά για τη χρησιμότητα των βδελλών, τις ιδιότητές τους, καθώς και τη διατήρησή τους.
00:34:01:07
Επιστροφή πλάνου στον ΓΕΡΑΣΙΜΟ ΡΗΓΑΤΟ. Αναφέρεται στις βεντούζες και τη χρησιμότητα τους στην αρχαιότητα μέχρι και σήμερα. Πλάνα με φωτογραφίες σχετικές με τη χρήση βεντουζών σε φυλές ιθαγενών, καθώς και φωτογραφίες αγροτών στην ΕΛΛΑΔΑ στις αρχές του αιώνα. Επισημαίνει ότι ακόμα και σήμερα υπάρχουν άτομα που κάνουν χρήση βεντουζών για θεραπευτικούς λόγους.
00:36:17:18
Εναλλασσόμενα πλάνα από κείμενα, εγχειρίδια σχετικά με τα βότανα καθώςο Γ. ΡΗΓΑΤΟΣ αναφέρεται στη θεραπευτική χρήση των βοτάνων από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας.
00:37:37:19
Πλάνα από καταστήματα που εμπορεύονται βότανα, ακούγεται το παραδοσιακό τραγούδι «ΑΜΑΡΑΝΤΟΣ». Πλάνο με τη ΒΑΝΤΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ-MARCHESE να μιλά για την ενασχόλησή της με τα βότανα. Επισημαίνει τη θεραπευτική ιδιότητα των βοτάνων υπογραμμίζοντας ότι απαιτείται κάποιος χρόνος δράσης. Παρεμβάλλονται πλάνα με εικόνες από διάφορα βότανα. Αναφέρεται σε συγκεκριμένα βότανα και στις φαρμακευτικές ιδιότητες που έχουν, ενώ επισημαίνει τη χρήση των βοτάνων για θεραπευτικούς λόγους σε συνδυασμό με τα φάρμακα.
00:44:05:22
Εξωτερικό πλάνο από καταστήματα βοτάνων και στη συνέχεια πλάνο με τον ΓΕΡΑΣΙΜΟ ΡΗΓΑΤΟ, ο οποίος μιλά για την αρχική παρασκευή κάποιων φαρμάκων από βότανα, αλλά και για την παρασκευή νέων φαρμάκων από εμπειρικές παρατηρήσεις των βοτάνων.
00:45:24:17
Πλάνο με ζωγραφικές απεικονίσεις του μανδραγόρα καθώς ακούμε την αφηγήτρια να κάνει λόγο για την ανθρωπόμορφη ρίζα του, αλλά και για την υπνωτική του δράση.
00:45:47:14
Πλάνο με τον ΓΕΡΑΣΙΜΟ ΡΗΓΑΤΟ. Κάνει διάκριση μεταξύ χρήσιμων και δηλητηριωδών βοτάνων. Κάνει αναφορά στο δίκταμο και παρεμβάλλονται πλάνα από ζωγραφικές απεικονίσεις του συγκεκριμένου βοτάνου.
00:46:51:15
Πλάνο με κείμενα που αναφέρονται σε καταπλάσματα βοτάνων καθώς ο ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΡΗΓΑΤΟΣ κάνει μια παρατήρηση σχετικά με την επιβίωση των βοτάνων για θεραπευτική χρήση στις μέρες μας και επισημαίνει τη βαρύτητα της θεραπείας με χρήση βοτάνων στη λαϊκή κρίση.
00:48:27:04
Πλάνα με απεικονίσεις ιατροφιλοσόφων διάφορων εποχών καθώς ο Γ. ΡΗΓΑΤΟΣ επισημαίνει την ύπαρξη των ιατροφιλοσόφων και στις μέρες μας. Πλάνα με εξώφυλλα βιβλίων σχετικά με την ιστορία και την παράδοση της ιατρικής, παράλληλα ο Γ. ΡΗΓΑΤΟΣ αναφέρεται στην κλονισμένη σχέση μεταξύ γιατρών και κοινωνίας υπογραμμίζοντας το αμοιβαίο όφελος μεταξύ του ιατρικού σώματος και της κοινωνίας από την ενασχόληση με τον πολιτισμό της ιατρικής.
00:50:00:20
Τίτλοι τέλους.
Θεματική Κατηγορία
ΥΓΕΙΑ
ΘΡΗΣΚΕΙΑ & ΔΟΞΑΣΙΕΣ
ΤΕΧΝΕΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ
Θεματικοί Όροι
ιατρική, παράδοση, προληπτική ιατρική, βασκανία, μεταφυσική, θεραπεία, βότανα, προλήψεις, μαγεία, εξορκισμός, προσκυνητής, τάμα
Αναφορές
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΡΗΓΑΤΟΣ, γιατρός
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΡΗΓΑΤΟΣ, συγγραφέας
ΒΑΝΤΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ-MARCHESE, ερασιτέχνης βοτανολόγος
ΜΑΤΘΑΙΟΣ ΜΑΝΩΛΕΣΣΟΣ, ιδιοκτήτης καταστήματος με βότανα
ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΣΠΑΘΑΡΗ, αρχαιολόγος
Γεωγραφικός Προσδιορισμός
ΕΥΡΩΠΗ, ΕΛΛΑΔΑ, ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ, ΑΡΓΟΛΙΔΑ, ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ
ΕΥΡΩΠΗ, ΕΛΛΑΔΑ, ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ, ΑΡΓΟΛΙΔΑ, ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ
ΕΥΡΩΠΗ, ΕΛΛΑΔΑ, ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ, ΚΟΡΙΝΘΙΑ, ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΟΡΙΝΘΟΥ
ΕΥΡΩΠΗ, ΕΛΛΑΔΑ, ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ, ΚΟΡΙΝΘΙΑ, ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟ ΚΟΡΙΝΘΟΥ
Γλώσσα Περιεχομένου
ΕΛΛΗΝΙΚΗ
Δημιουργός
Παραγωγή: ΕΡΤ ΑΕ
Εκτέλεση: CINETIC
Συντελεστές
Έρευνα-Σκηνοθεσία:
ΤΑΚΗΣ ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ
Διεύθυνση Παραγωγής:
ΘΕΟΧΑΡΗΣ ΚΥΔΩΝΑΚΗΣ
Μοντέρ:
ΤΑΚΗΣ ΓΟΡΓΟΡΙΝΗΣ
Ηχολήπτης:
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ
Αφήγηση:
ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΚΟΥΤΑΛΟΥ
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΗΜΟΓΕΡΟΝΤΑΚΗΣ
Ευχαριστίες:
ΕΥΩΝΥΜΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ
ΛΑΚΗ ΠΑΤΕΡΑ
ΔΗΜΗΤΡΗ ΔΗΜΟΓΕΡΟΝΤΑΚΗ
Βοηθός σκηνοθέτη:
ΓΙΑΝΝΑ ΜΠΙΝΙΑΔΑΚΗ
ΑΝΤΩΝΗΣ ΤΣΑΒΑΛΟΣ
Εργαστήρια:
CINETIC
Βοηθός οπερατέρ:
ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΠΟΥΡΗΣ
Οπερατέρ:
ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΟΥΛΙΔΗΣ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΘΑΝΑΣΗΣ
Σχετικά Θέματα
Δικαιώματα
ΕΡΤ ΑΕ
Διάρκεια
00:50:36:18
Φυσικά – Τεχνικά Χαρακτηριστικά
Πρωτότυπο Μέσο: ΒΙΝΤΕΟ
Εικόνα: ΕΓΧΡΩΜΗ, 4:3
Χρηματοδότηση Ψηφιοποίησης/Τεκμηρίωσης
ΚΟΙΝΩΝΙΑ της ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ, Πρόσκληση 65
Τελευταία Ενημέρωση
21/09/2009