00:00:00:00 Τίτλοι έναρξης. 00:01:30:00 Τίτλος επεισοδίου: «Ο Mεγάλος Λιμός». 00:01:35:00 Ο ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ, μέλος της οργάνωσης Στρατιά Σκλαβωμένων Νικητών, μιλά για την κατοχική Αθήνα και την πείνα, ιδιαίτερα το Δεκέμβρη 1941 και αναφέρει ότι τα μόνα αυτοκίνητα που κυκλοφορούσαν ήταν τα γερμανικά. Ακολούθως προβάλλεται φιλμ αρχείου που παρουσιάζει την κατοχική Αθήνα, με διερχόμενα στρατιωτικά αυτοκίνητα. 00:02:27:00 Φωτογραφικό υλικό με Γερμανό στρατιώτη και αξιωματούχους στην κατοχική Αθήνα. Ο αφηγητής αναλύει το οικονομικό σκηνικό της Ελλάδας της εποχής και αναφέρει ότι οι κατακτητές εξάρθρωσαν την ήδη ισχνή οικονομία της χώρας, οδηγώντας τον ελληνικό λαό σε δεινά όπως λιμό, ανεργία και θάνατο. 00:02:56:00 Φιλμ αρχείου με διοικητικά γραφεία-υπηρεσίες του Γ’ Ράιχ. Ο αφηγητής αναφέρει ότι ο γερμανικός στρατός δεν διέθετε επιμελητεία αλλά διάφορες υπηρεσίες κατασχέσεων, επιβολής παρακρατημάτων και επιτάξεων κτηρίων. 00:03:30:00 Πρωτοσέλιδο της ναζιστικής εφημερίδας «Νέα Ευρώπη», ημερομηνίας 23 Ιουλίου 1941, στην οποία δημοσιεύεται ανακοίνωση σχετική με την παράδοση των σιτηρών στον γερμανικό στρατό, και την επιβολή της ποινής του θανάτου στους παράνομους αγοραστές, και άλλη μεταγενέστερη δημοσιευμένη ανακοίνωση περί απαγόρευσης σφαγής βοοειδών και χοίρων ώστε να μπορεί να τα προμηθεύεται ο Γερμανικός στρατός. Ο αφηγητής μιλά για το «ληστρικό» και «τρομοκρατικό» πρόσωπο του στρατού κατοχής, που υπογραμμίζεται με την απόσπαση από τους Έλληνες τροφίμων για τη συντήρησή του και με την επιβεβλημένη υποχρέωση παροχής ένδυσής του. 00:04:22:00 Γερμανικά μάρκα και μεσογειακές δραχμές κατοχής, που είχαν κόψει οι κατακτητές για τις οικονομικές συναλλαγές των Ελλήνων. 00:04:32:00 Φωτογραφικό υλικό με συσσίτια από νεροζούμι για τους κατεχόμενους, καθώς ο αφηγητής αναφέρεται στις άθλιες συνθήκες διαβίωσης στην Αθήνα της εποχής. 00:04:49:00 Φωτογραφία από την Κηφισιά του 1941, όπου τυπώνονταν γερμανικά μάρκα κατοχής χωρίς αντίκρισμα, και τα ελληνικά χαρτονομίσματα που τυπώνονταν τελικώς αντί των γερμανικών, καθώς ο αφηγητής υπογραμμίζει την προσπάθεια «νομιμοποίησης της ληστείας» που είχαν «θεσπίσει» οι Γερμανοί κατακτητές. Την 1η Αυγούστου του 1941 γίνεται η ανταλλαγή των νομισμάτων. Έφτασαν να τυπώνονται χαρτονομίσματα αξίας 2. 000. 000 δραχμών. 00:05:30:00 Διαγράμματα-αποτελέσματα ερευνών, τα οποία απεικονίζουν την αύξηση του πληθωρισμού της Ελλάδας κατά την κατοχική περίοδο, και του τιμάριθμου, καθώς ο αφηγητής μιλά για την «ασυγκράτητη» πορεία του πληθωρισμού με σχετικά παραδείγματα. Τελικά νόμισμα γίνεται η χρυσή λίρα η αξία της οποίας σε δραχμές αυξάνεται ιλιγγιωδώς. 00:05:56:00 Φωτογραφία εποχής από την καθημερινή ζωή σε δρόμο της κατοχικής Αθήνας και επίσημος λεπτομερής κατάλογος των πάγιων εξόδων ενός Γερμανού στρατιώτη. Η αφηγήτρια αντιπαραβάλλει την πείνα που μαστίζει τους κατεχόμενους με τις ανάγκες των Γερμανών στρατιωτών που πρέπει να ικανοποιηθούν και ικανοποιούνται μέσα από τη ληστρική συμπεριφορά τους. Φιλμ αρχείου με επίσκεψη Γερμανών στην Ακρόπολη, καθώς η αφηγήτρια αναφέρεται σε συγκρίσεις με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, από τις οποίες αποσπούσαν πολύ λιγότερα από την παραγωγή τους. 00:06:48:00 Χάρτης της Ελλάδας στον οποίον εικονίζεται ο διαμελισμός της χώρας την περίοδο της Κατοχής και φωτογραφικό υλικό με πόστα-μπλόκα σε διάφορα στρατηγικά σημεία-σιδηροδρομικές διαβάσεις και πινακίδες με ενδείξεις σχετικών ελέγχων. Η αφηγήτρια αναφέρεται στις επιλογές των Γερμανών που επέτειναν την επιδείνωση της οικονομίας: κατάτμηση της χώρας σε νομούς και πόλεις απομονωμένες μεταξύ τους με ιταλικά και γερμανικά πόστα-μπλόκα και επίταξη των μεταφορικών μέσων και των καυσίμων. 00:07:27:00 Φωτογραφικό υλικό και φιλμ αρχείου με μεταφορικά μέσα της κατοχικής Αθήνας και των άλλων πόλεων. Η αφηγήτρια αναφέρεται στην επίταξη των μεταφορικών μέσων και των καυσίμων, στα λιγοστά δρομολόγια του σιδηροδρόμου, στα κατάφορτα λεωφορεία και τραμ, στο γκαζοζέν, στα καυσόξυλα που χρησιμοποιούνταν αντί βενζίνης, στα καροτσάκια, που θα μετατραπούν σε …ασθενοφόρα και νεκροφόρες. 00:09:07:00 Ανακοίνωση, ημερομηνίας 17 Ιουνίου 1941, με τίτλο «Υποχρέωσις εργασίας», σύμφωνα με την οποία όλοι είναι υποχρεωμένοι να προσφέρουν την εργασία που θα τους ζητηθεί, ακόμα και τις Κυριακές. Άλλη γνωστοποίηση, ημερομηνίας 12 Νοεμβρίου 1941, με θέμα την επίταξη εργατικής δύναμης («αγγαρεία») για παροχή υπηρεσιών στους Ναζί, με τους παραβάτες να τιμωρούνται με εγκλεισμό σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ο αφηγητής κάνει σχετικές αναφορές. Εμβόλιμο φωτογραφικό υλικό με «προθύμους προς εργασίαν». 00:09:52:00 Φωτογραφικό υλικό με θέμα ευτυχισμένες στιγμές των χιτλερικών αξιωματούχων κατά την κατοχική περίοδο, με έξοδα που αποσπούσαν από την ελληνική παραγωγή. Οι αφηγητές περιγράφουν τα «συστατικά» μιας επιτυχημένης ψυχαγωγικής για τους Γερμανούς εκδρομής, την προπαγάνδα του ΓΚΕΜΠΕΛΣ που προέβλεπε εκδρομές σε εξωτικά μέρη με όλα τα έξοδα πληρωμένα, και στο Άγιο Όρος. Η Ελλάδα, όμως, αναφέρει η αφηγήτρια, δεν κάλυπτε οικονομικά μόνο τη διασκέδαση και την ψυχαγωγία των χιτλερικών, αλλά και τη γερμανοϊταλική στρατιά στη Βόρεια Αφρική. 00:10:58:00 Πεινασμένα παιδιά της κατοχικής Αθήνας, η αντίστιξη της πλουσιοπάροχης ζωής των χιτλερικών. Ο αφηγητής μιλά για τα κονσερβοκούτια-πιάτα των πεινασμένων που έκαναν την εμφάνισή τους εκείνη την εποχή. 00:11:24:00 Δημοσιευμένα άρθρα με ανακοινώσεις διανομής τροφίμων στους κατεχόμενους Έλληνες. Ο αφηγητής αναφέρεται στα «οικογενειακά δελτία» που καθιερώνονται από τον Ιούνιο του 1941, τα οποία θα αντικατασταθούν από τα «δελτία άρτου». 00:11:36:00 Φωτογραφικό υλικό με γυναίκες με σακίδια για την παραλαβή τροφίμων που διανέμονται και δημοσιευμένες ανακοινώσεις στις οποίες αναφέρεται η μείωση του βάρους των διανεμόμενων άρτων. Οι αφηγητές περιγράφουν την αγωνία των πεινασμένων Ελλήνων και καυτηριάζουν το γεγονός της μείωσης των διανεμόμενων τροφίμων, που κατέληξαν τελικώς σε μη διανομή. Φωτογραφία με μητέρα με το παιδί της, σχολιασμός του επισιτιστικού ζητήματος. 00:12:26:00 Πλάνα από την περιοχή Πευκάκια του Άη Νικόλα στα Εξάρχεια, καθώς ο αφηγητής προλογίζει το ζήτημα της διανομής άλλων τύπων συσσιτίων, π. χ. του φοιτητικού που οργανώνεται στα Πευκάκια, για τα οποία αρχίζει να μιλά ο ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΤΖΕΦΡΩΝΗΣ, στέλεχος της ΟΚΝΕ. 00:12:45:00 Ο ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΤΖΕΦΡΩΝΗΣ μιλά για τα φοιτητικά συσσίτια που οργανώνονταν από το καλοκαίρι του 1941 στα Πευκάκια του Άη Νικόλα στα Εξάρχεια. Αναφέρεται στις ομάδες φοιτητών που έτυχαν της διανομής, για τις δυσκολίες που συνάντησαν μέχρι να πάρουν τα συσσίτια στα χέρια τους. Παρεμβάλλεται φωτογραφία με τον χώρο που λειτουργούσε για τη διανομή φοιτητικών συσσιτίων κατάμεστο με φοιτητές. 00:14:10:00 Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΣΙΜΑΤΗΣ, στέλεχος της ανεξάρτητης Κομουνιστικής Οργάνωσης Πολυτεχνείου, αναφέρεται στην ανυπαρξία συλλόγων στο Πολυτεχνείο που θα στήριζαν τον επισιτισμό των απόρων φοιτητών. Αναφέρει ότι υπήρχε το Φιλανθρωπικό Ταμείο Απόρων Σπουδαστών του Πολυτεχνείου που κατέβαλε μέρος των διδάκτρων και ότι οι τεταρτοετείς φοιτητές επέβαλαν, μέσα από νόμιμες εκλογικές διαδικασίες, διοίκηση η οποία προώθησε το ζήτημα του επισιτισμού τους. 00:14:48:00 Φωτογραφία με φοιτητές του Πολυτεχνείου εκείνης της εποχής, μέλη της Επιτροπής Συσσιτίων των Φοιτητών του Πολυτεχνείου. Ανάμεσά τους διακρίνονται ο ΦΑΙΔΩΝ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ, που αργότερα θα δολοφονηθεί από συνεργάτες των Γερμανών, και ο συνθέτης ΙΑΝΗΣ ΞΕΝΑΚΗΣ. 00:15:03:00 Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΣΙΜΑΤΗΣ μιλά για τη δράση του Φιλανθρωπικού Ταμείου Απόρων Σπουδαστών του Πολυτεχνείου, που ασχολήθηκε με τα προβλήματα όλων των φοιτητών-και όχι μόνο των απόρων-και εξελίχθηκε σε μαζική οργάνωση του Ιδρύματος (λειτουργία του Πολυτεχνείου, οργάνωση συσσιτίων και συνεργασία με το φοιτητικό συσσίτιο στα Πευκάκια, δωρεάν εγγραφή κ. ά.). 00:15:49:00 Φωτογραφικό υλικό της κατοχικής εποχής με φοιτητές. Ο ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΤΖΕΦΡΩΝΗΣ μιλά για την εσωτερική ανάγκη αλληλεγγύης και αντίδρασης στην επιβαλλόμενη από το χιτλερικό καθεστώς σιωπή, των φοιτητών, που κατέληξε στη σύλληψη της ιδέας της αντίστασης των φοιτητών. 00:17:17:00 Φωτογραφικό υλικό που υπογραμμίζει τη θλιβερή επισιτιστική κατάσταση στην Ελλάδα της εποχής: πεινασμένοι σε απόγνωση αναζητούν τροφή στα σκουπίδια. Ο αφηγητής σχολιάζει την κατάσταση, που επιδεινώνεται από το φθινόπωρο του 1941, και προλογίζει την απόφαση του Εργατικού ΕΑΜ να προβεί σε κινητοποιήσεις απέναντι στον λιμό που μάστιζε τη χώρα. Προβάλλονται γραμματόσημα με θέμα το ΕΕΑΜ. 00:18:00:00 Ο ΧΡΗΣΤΟΣ ΛΑΖΟΣ, μέλος της πρώτης Επιτροπής του ΕΕΑΜ Τηλεφωνικής Εταιρίας, μιλά για την πρώτη απεργία της διοικούμενης από Γερμανούς Εταιρίας στις αρχές του Σεπτεμβρίου 1941, με στόχο τη σύσταση Επιτροπής Επισιτισμού, η οποία και τελικώς συστάθηκε. Μετά από σχετικές πιέσεις και στάσεις εργασίας τον Νοέμβριο του 1941, πέτυχαν την παροχή συσσιτίου σε όλους τους εργαζομένους. Παρεμβάλλεται άρθρο εφημερίδας στο οποίο ανακοινώνεται ότι εξασφαλίστηκε το τρίτο σιτοφορτίο από την Ιταλία για τον ελληνικό λαό. 00:19:27:00 Άρθρο του ελληνόφωνου περιοδικού των Ιταλών κατακτητών «Κουαδρίβιο» με τίτλο «Η διατροφή του ελληνικού λαού», ημερομηνίας 15 Νοεμβρίου 1941. Η αφηγήτρια διαβάζει απόσπασμα από το δημοσίευμα, στο οποίο συνιστάται η «μικτή» τροφή, στο πλαίσιο της «καλυτέρας» διατροφής. 00:19:51:00 Φωτογραφικό υλικό με νεκρούς από την πείνα. Η αφηγήτρια σχολιάζει το θέαμα σαν το «κοινότερο» από το φθινόπωρο του 1941 και ο ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ αναφέρεται στη σταδιακή εξοικείωση με το θλιβερό θέαμα. 00:20:40:00 Ο ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ αναφέρει την προσωπική του μαρτυρία με το θέαμα των σωριασμένων στους δρόμους νεκρών από την πείνα τον Δεκέμβριο του 1941. Αναφέρεται στο περιστατικό της περισυλλογής των νεκρών από σκουπιδιάρικα του δήμου της Αθήνας, για να μεταφερθούν στο κατάμεστο νεκροτομείο που έδρευε στη συμβολή των οδών Μασσαλίας και Σίνα. Παρεμβάλλεται φωτογραφικό υλικό με τα απορριμματοφόρα που περισυνέλεγαν τους νεκρούς. 00:23:55:00 Φωτογραφικό υλικό, φιλμ αρχείου και πλάνα από το Α’ Νεκροταφείο της Αθήνας, εναλλασσόμενα προβαλλόμενα, που απαθανατίζουν την τραγική κατάσταση του λιμού του τέλους του 1941. Νεκροί, καροτσάκια-νεκροφόρες, σκελετωμένοι ασθενείς στα νοσοκομεία, ομαδικοί τάφοι, πεινασμένα παιδιά και το επιτύμβιο γλυπτό «Η μάνα της Κατοχής» του ΚΩΣΤΑ ΒΑΛΣΑΜΗ, που κοσμεί το Α’ Νεκροταφείο, ανάθημα για τις τραγικές ημέρες της Κατοχής. Η αφηγήτρια σχολιάζει με ένα ποίημα του ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ την τραγική φιγούρα της μάνας της Κατοχής. 00:26:15:00 Η συγγραφέας ΓΕΩΡΓΙΑ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗ-ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ, αργότερα μέλος του ΕΑΜ Λογοτεχνών, εργαζόμενη τότε στο ΠΙΚΠΑ, μιλά για τον λιμό που μάστιζε τα παιδιά, με την «τουμπανιασμένη» κοιλιά και το «ικετευτικό και άπλανο» βλέμμα τους. 00:27:12:00 Φωτογραφίες μικρών παιδιών, με τα συμπτώματα του λιμού, που μάστιζε την κατεχόμενη Ελλάδα. 00:28:40:00 Φωτογραφικό υλικό με παιδιά της Κατοχής. Ο αφηγητής αναφέρει τις «αντιστασιακές» κινήσεις των μικρών παιδιών: συντήρηση των γερόντων και των μικρότερων αδελφών τους και σάλτα στα καμιόνια των Γερμανών για να αρπάξουν λίγη τροφή. 00:29:07:00 Ο ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΔΕΠΠΟΣ (1919-1986), στέλεχος του ΕΔΕΣ Αθήνας, μιλά για τον σαλταδορισμό των μικρών παιδιών στα χιτλερικά καμιόνια για αρπαγή τροφίμων. Αναφέρεται σε περιστατικό του Ιουλίου του 1941, στην οδό Αγίου Κωνσταντίνου στο κέντρο της Αθήνας, όταν οι γκεσταπίτες σκότωσαν ένα μικρό παιδί που άρπαξε μία «μπανιότα». Παρεμβάλλεται φωτογραφικό υλικό με κατάφορτα με τρόφιμα εχθρικά φορτηγά. 00:30:50:00 Φωτογραφία με νεκρό παιδί. Ο αφηγητής καταθέτει τη μαρτυρία (1942) του ποιητή ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΕΦΕΡΗ, σύμφωνα με την οποία ένας Γερμανός έσπασε το χέρι ενός μικρού παιδιού σαν καλάμι στο γόνατο. Ακολουθεί λαϊκή εικόνα που καταμαρτυρεί το περιστατικό. 00:31:06:00 Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ, τότε σπουδαστής της ΑΣΚΤ και αργότερα στέλεχος της ΕΠΟΝ, αναφέρεται σε περιστατικό συσσιτίου σταφίδας την εποχή των φοιτητικών του χρόνων. Στη συνέχεια, ξεφυλλίζει ένα παλιό μπλοκ ζωγραφικής με σχέδια που χρονολογούνται τον καιρό της Κατοχής, και περιγράφει τα πιο χαρακτηριστικά από αυτά (τις ουρές στα συσσίτια, κάποιον που προσπαθεί να αρπάξει ένα κόκαλο από το στόμα ενός σκύλου). 00:32:51:00 Φιλμ αρχείου από τη Βαρβάκειο Αγορά και τα γύρω καταστήματα της κατοχικής Αθήνας και σχετικό φωτογραφικό υλικό. Η αφηγήτρια σχολιάζει το καθεστώς των μαυραγοριτών «που κρατούσαν στα χέρια τους τη ζωή ή τον θάνατο εκατοντάδων χιλιάδων ψυχών» και πλούτιζαν ανταλλάσσοντας λίγα τρόφιμα με τεράστιες περιουσίες σε ακίνητα, ρουχισμό, έπιπλα κ. ά. Αναφορά στο περιστατικό με «μαυραγορίτη» που συνελήφθη επειδή αποπειράθηκε να πουλήσει μία σφαγμένη γάτα-παρεμβάλλεται η σχετική είδηση από αστυνομικό δελτίο εφημερίδας-, και παράθεση στοιχείων που αποδεικνύουν ότι οι οργανωτές της μαύρης αγοράς ήταν οι Ιταλοί κατακτητές μαζί με τους νεόπλουτους της κατοχής. 00:34:18:00 Διαγράμματα με τις αιτίες θανάτου (φυματίωση, πείνα κ. ά.) και με τα όρια υποσιτισμού των Ελλήνων, περιόδου Δεκεμβρίου 1941, και σχετικό φωτογραφικό υλικό. Ο αφηγητής σχολιάζει ότι το 63% και το 15% του πληθυσμού βρισκόταν σε κατάσταση έντονου και εντονότατου υποσιτισμού. Εκτός από τους κατακτητές, ο αφηγητής κατονομάζει την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση ως υπεύθυνη για μη έγκυρη επέμβαση σε ότι αφορούσε τη συμφωνημένη χαλάρωση του αποκλεισμού από τον βρετανικό στόλο και για την αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας από τον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό και από ουδέτερες χώρες. Αναφορά στην περίπτωση των τουρκικών πλοίων «Κουρτουλούς» και «Τουλουπουνάρ», που μετέφεραν τρόφιμα του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, ως σχολιασμό στην δυνατότητα αποφυγής πολλών θανάτων σε περίπτωση έγκαιρης επέμβασης της κυβέρνησης-παράθεση σχετικού άρθρου στην εφημερίδα «H Καθημερινή». 00:35:32:00 Φωτογραφίες πεινασμένων παιδιών. Οι αφηγητές αναφέρονται στην εξάπλωση του λιμού σε όλη την ελληνική επικράτεια, εστιάζοντας κυρίως στις άγονες περιοχές και στα νησιά του Αιγαίου-ιδιαίτερα στη Σάμο, όπου η ληστρική συμπεριφορά της ιταλικής μεραρχίας «Κούνεο» εξόντωσε 3. 000 ανθρώπους, και στη Χίο, όπου η θνησιμότητα αυξήθηκε κατά 235%! (φωτογραφία σκελετωμένων παιδιών στο Πατριωτικό Ίδρυμα Χίου). Παρουσίαση της αναφοράς του αντιπλοιάρχου ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΠΑΝΙΔΗ, και γερμανικές αναφορές σχετικά με τα τρόφιμα που «σώνονται» σε πόλεις της χώρας (παρουσίαση σχετικών εγγράφων). Υπολογίζεται ότι η συνολική απώλεια του ελληνικού πληθυσμού την περίοδο 1941-1944 ήταν 930. 000 Έλληνες, που ήταν και η μεγαλύτερη «γενοκτονία» που γνώρισε η Ελλάδα. 00:37:20:00 Πλάνα από την Ευρυτανία, που μαστιζόταν από την πείνα της Κατοχής, όπως και οι περιοχές του Μοριά και γενικότερα της Ρούμελης, κατά την αναφορά του αφηγητή. Η ΝΑΥΣΙΚΑ ΦΛΕΓΚΑ-ΠΑΠΑΔΑΚΗ, αργότερα στέλεχος της ΕΠΟΝ Ευρυτανίας, αρχίζει να μιλά για τον άγονο της περιοχής, που επέφερε ταχύτατα την πείνα στην περιοχή. 00:37:40:00 Η ΝΑΥΣΙΚΑ ΦΛΕΓΚΑ-ΠΑΠΑΔΑΚΗ, αργότερα στέλεχος της ΕΠΟΝ Ευρυτανίας. μιλά για τα παιδικά συσσίτια που οργανώνονταν, με πρωτοβουλία του τότε γυμνασιάρχη ΔΗΜΗΤΡΗ ΘΑΝΟΥ, από τις 25 Μαρτίου 1942 στην Ευρυτανία. Αναφέρεται στην πρώτη Επιτροπή που συμμετείχε σε αυτό (ΓΙΑΝΝΑ ΖΟΡΜΠΑΛΑ, ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΘΑΝΟΥ, ΦΡΟΣΩ ΚΟΜΠΟΡΟΖΟΥ, ΠΙΠΙΤΣΑ ΠΟΛΥΖΟΥ και η ίδια) και επεξεργάστηκαν την πρόταση κάθε αρχοντόσπιτο να δίνει από ένα ημερήσιο συσσίτιο. 00:39:18:00 Πλάνα από χωριά της Ευρυτανίας, καθώς ο αφηγητής αναφέρεται στη μίμηση και εκ μέρους των άλλων χωριών, να παραθέτουν παιδικά συσσίτια, με τη συμπαράσταση του ΕΑΜ. 00:39:30:00 Φωτογραφικό υλικό με μικρά παιδιά με κονσερβοκούτια και σε συσσίτια και σχετικό φιλμ αρχείου. Η αφηγήτρια αναφέρεται στον αγώνα του Ερυθρού Σταυρού, της Αρχιεπισκοπής, του Πατριωτικού Ιδρύματος, συντεχνιών και συλλόγων να συστήνουν τα συσσίτια στους χώρους εργασίας, στα σχολεία και στις γειτονιές. Το ΕΑΜ και άλλες Οργανώσεις, αναφέρει, θέτουν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός τους τον αγώνα εναντίον της πείνας (σχετική διακήρυξη). 00:40:45:00 Ο ΚΩΣΤΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗΣ, υπεύθυνος συσσιτίων περιοχής Χαροκόπου-Καλλιθέας, αναφέρεται στην επιτυχία της απόκτησης της διαχείρισης των λαϊκών συσσιτίων από το ΕΑΜ στις συνοικίες της Αθήνας, και στην αρχική κακοδιαχείριση, λόγω του διορισμού ως επικεφαλής ακατάλληλων ατόμων. Στη συνέχεια τοποθετήθηκαν, μετά από προτροπές του ΛΥΚΟΥΡΕΖΟΥ, από την Κεντρική Επιτροπή Συσσιτίων, με τη συμβολή του ΕΑΜ, αρμοδιότερα άτομα στη διεύθυνση 16 συνολικά εστιών στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας-η σφαίρα αρμοδιότητας του ομιλούντος παρήγαγε 35. 000 μερίδες ημερησίως-και περιγράφει τα προβλήματα που αντιμετώπιζε η εκάστοτε εστία (κλοπές, καταχρήσεις κλπ). Τελικά η προσπάθεια στηρίχθηκε σε ανθρώπους που ήταν αφοσιωμένοι στην υπόθεση της Αντίστασης. Φωτογραφία με κόσμο σε αναμονή συσσιτίου, καθώς ο ομιλών αναφέρεται στις Επιτροπές (παράνομες και Συντονιστική) που λειτουργούσαν στις εστίες. 00:42:48:00 Φωτογραφία εποχής με κόσμο σε αναμονή συσσιτίου, καθώς ο αφηγητής αναφέρεται στο απεργιακό κύμα εναντίον της πείνας που μαζικοποιείται με πρωτεργάτες τους δημόσιους υπάλληλους στις 14 Απριλίου 1942: πρόκειται για την απεργία των «Τριατατικών» (έτσι ονομάζονταν οι εργαζόμενοι των Ταχυδρομικών-Τηλεγραφικών-Τηλεφωνικών [ΤΤΤ] Υπηρεσιών) Φωτογραφίες του Κεντρικού Ταχυδρομείου της Αθήνας. 00:43:19:00 Φωτογραφία εποχής με τον ΚΥΡΙΑΚΟ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗ. Ο ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ, στέλεχος του δημοσιοϋπαλληλικού κινήματος, περιγράφει την απεργία των ΤΤΤ τον Απρίλιο του 1942, την οποία παρακολούθησε ως περαστικός μπροστά από το Κεντρικό Ταχυδρομείο. Η απεργία αυτή, και η συνομιλία του με κάποιους απεργούς, του γέννησε την ιδέα να ξεσηκώσει τους υπαλλήλους του Υπουργείου Γεωργίας (της οδού Φιλελλήνων-σχετική φωτογραφία), σε απεργία με παρόμοια αιτήματα. 00:44:36:00 Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΟΥΚΟΠΟΥΛΟΣ, στέλεχος του δημοσιοϋπαλληλικού κινήματος, αναφέρεται στην απεργία του Απριλίου του 1942 και στην ενίσχυση των ΤΤΤ, με επικεφαλής τους δημόσιους υπαλλήλους της Κεντρικής Πανυπαλληλικής Επιτροπής. Αναφέρεται στους εγκαταλελειμμένους δημοσίους υπαλλήλους και στους πενιχρούς μισθούς τους. 00:45:29:00 Ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ αναφέρεται στους απεργιακούς φρουρούς που όρισε στο Υπουργείο Γεωργίας, για να προφυλάξει την απεργιακή κινητοποίηση. 00:45:45:00 Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΟΥΚΟΠΟΥΛΟΣ, οργανωμένος στο ΕΑΜ, μιλά για τη μαζική κινητοποίηση των δημοσίων υπαλλήλων, με τόπο συγκέντρωσής τους την Πλατεία Κλαυθμώνος (σχετικά πλάνα) και για τη συμμετοχή των υπαλλήλων του Υπουργείου Γεωργίας και άλλων υπουργείων, του Ταμείου Συντάξεως και άλλων Υπηρεσιών, που ήρθαν για να ενισχύσουν την απεργία των ΤΤΤ. Η συμμετοχή του κόσμου ήταν συγκλονιστική. 00:46:55:00 Φιλμ αρχείου στο κέντρο της Αθήνας με διερχόμενο τον στρατό κατοχής. Ο αφηγητής περιγράφει τα αισθήματα ανασφάλειας των κατακτητών από τις μαζικές απεργιακές κινητοποιήσεις των δημοσίων υπαλλήλων, που στοιχειοθετήθηκαν με αναφορές του Γερμανού πληρεξούσιου για την Ελλάδα, ΑΛΤΕΜΠΟΥΡΓΚ, με ημερομηνίες 17 και 18 Απριλίου 1942 (παρουσίαση του σχετικού αρχειακού υλικού). Στις αναφορές προς το υπουργείο εξωτερικών του Ραϊχ, περιγράφεται η ανησυχητική κατάσταση στη χώρα, λόγω της απεργίας και στη συνέχεια της γενίκευσής της σε όλα τα υπουργεία Αθηνών και Πειραιά, κατάσταση που ο ΑΛΤΕΜΠΟΥΡΓΚ απέδωσε στις αυξανόμενες δαπάνες για τον γερμανικό στρατό. 00:47:43:00 Φωτογραφία του ΚΩΣΤΑ ΝΙΚΟΛΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, αγωνιστή του ΕΑΜ, ο οποίος, κατά την αναφορά της αφηγήτριας, ετέθη επικεφαλής της Κεντρικής Πανυπαλληλικής Επιτροπής (σχετικό έντυπο), απόρρητο αρχειακό υλικό της Γερμανικής Διοίκησης που αναφέρεται στην ένταση του απεργιακού κινήματος και αρθρογραφία της εφημερίδας «Πρωινός τύπος» σχετικά με τις απειλητικές δηλώσεις του πρωθυπουργού ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΤΣΟΛΑΚΟΓΛΟΥ, σύμφωνα με τις οποίες οι απεργοί θα τιμωρούνται με την ποινή του θανάτου. 00:48:30:00 Ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ αναφέρεται στη συνάντηση του ίδιου, του ΚΩΣΤΑ ΝΙΚΟΛΑΚΟΠΟΥΛΟΥ και άλλων με τον ΤΣΟΛΑΚΟΓΛΟΥ, στο πλαίσιο της εξεύρεσης λύσης στο ζήτημα της επιβίωσης. 00:49:24:00 Απόρρητο διοικητικό έγγραφο της ναζιστικής Διοίκησης, ημερομηνίας 21 Απριλίου 1942, στο οποίο αναμένεται η άμεση λήξη των απεργιακών κινητοποιήσεων των δημοσίων υπαλλήλων, που αποδίδεται στην υπόσχεση της κατοχικής κυβέρνησης του ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΤΣΟΛΑΚΟΓΛΟΥ να ικανοποιήσει τα αιτήματα των απεργών. 00:49:35:00 Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΟΥΚΟΠΟΥΛΟΣ αναφέρεται στην ενθουσιώδη υποδοχή των δεκαήμερων περίπου απεργιακών κινητοποιήσεων του Απριλίου του 1942 από τον ραδιοφωνικό σταθμό του BBC και στην, παρά τους κινδύνους και τις απειλές, αίσια και αναίμακτη έκβασή τους. 00:50:21:00 Ανακοίνωση δημοσιευμένη στην εφημερίδα «Πρωινός τύπος», η οποία καταδεικνύει την αποτελεσματικότητα της απεργίας των δημοσίων υπαλλήλων τον Απρίλιο του 1942, σε ότι αφορά τη συχνότητα και το βάρος της διανομής άρτου-πλέον 80 δράμια. Ο αφηγητής αναφέρει ότι την αναίμακτη λήξη της απεργίας θα σκιάσουν οι συλλήψεις των πρωτεργατών της, μεταξύ άλλων του ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗ. 00:50:33:00 Ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ αναφέρεται στη σύλληψή του από τους Ιταλούς, την παραμονή του στο Ιταλικό Φρουραρχείο (σχετικό φωτογραφικό υλικό) και την κράτησή του στις Φυλακές Αβέρωφ (σχετικό φωτογραφικό υλικό), μετά τη συμμετοχή του στις κινητοποιήσεις του Απριλίου του 1942. Στο ίδιο χώρο που οδηγήθηκε ο ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ κρατούνταν, μεταξύ άλλων, και ο πρώην πρωθυπουργός ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ. 00:51:25:00 Δεύτερο καλοκαίρι της κατοχής. Φωτογραφικό υλικό με ευτυχισμένες στιγμές νέων της ΕΠΟΝ σε φοιτητικές εκδρομές. Η αφηγήτρια αντιπαραβάλλει τη χαρούμενη διάθεση των εκδρομέων με την ιατρική έκθεση που αφορούσε τους φοιτητές της περιόδου του 1942, οι οποίες καταδείκνυαν το μέγεθος της θλιβερής κατάστασης-το 20% των φοιτητών έπασχαν από ενεργό φυματίωση, 30% ήταν προφυματικοί, 40% αδενοπαθείς και μόνο το 10% υγιείς. Η αντίσταση τους δίνει ελπίδα. 00:52:19:00 Φωτογραφία με φοιτητές σε εκδρομή. Μεταξύ των εκδρομέων διακρίνεται ο ΣΠΥΡΟΣ ΛΙΝΑΡΔΑΤΟΣ, στέλεχος του ΕΑΜΝ και αργότερα της ΕΠΟΝ. Ο ΛΙΝΑΡΔΑΤΟΣ αναφέρεται στην κινητοποίηση της 6ης Ιουλίου 1942 με προορισμό το Υπουργείο Οικονομικών, στην οποία συμμετείχαν μαθητές, φοιτητές, ανάπηροι εργάτες και καλλιτέχνες. Οι διαδηλωτές, αναφέρει, οδηγήθηκαν στη Γενική Ασφάλεια καθώς προέβησαν σε συμβολική κατάληψη του Υπουργείου, την ίδια στιγμή που στην Πλατεία Συντάγματος λάμβαναν χώρα άλλες κινητοποιήσεις. Εμβόλιμο φωτογραφικό υλικό από το Υπουργείο Οικονομικών, τη Γενική Ασφάλεια, τις παράλληλες κινητοποιήσεις και από τα καμιόνια για τη μεταφορά των απεργών στους χώρους κράτησής τους. 00:54:50:00 Πλάνα από την ελληνική κατεχόμενη ύπαιθρο. Ο αφηγητής αναφέρεται στις κινητοποιήσεις του καλοκαιριού του 1942 που εγκαινιάζονται και στην ύπαιθρο, με αιτήματα την επαναφορά της κατοχής της σοδειάς από τους Έλληνες αγρότες, την παύση των επιτάξεων, το ζήτημα της δεκάτης. 00:55:09:00 Χάρτης της Πελοποννήσου, με εστίαση στη Χρυσοκελλαριά Πυλίας και έγχρωμο και ασπρόμαυρο φωτογραφικό υλικό από την περιοχή. Ο αφηγητής αναφέρεται στο χρονικό του ξεσηκωμού, με πρωτεργάτες το ΕΑΜ Χρυσοκελλαριάς και τον δάσκαλο ΓΙΑΝΝΗ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟ (ΩΡΙΩΝ), των αγροτών του χωριού, ώστε να μην παραχωρήσουν τον φόρο της δεκάτης που έχει επιβληθεί από τις αρχές κατοχής (σχετική ανακοίνωση του νομάρχη Ν. ΣΑΡΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ από την εφημερίδα «Σημαία»). Η Χωροφυλακή Κορώνης, που είχε σταλεί πρώτη να παραλάβει τους φόρους και τα παρακρατήματα, βρήκε τη σθεναρή αντίσταση των ντόπιων, επιπλέον το απόσπασμα, αν και είχε εντολή να ανοίξει πυρ, αποχώρησε άπρακτο γιατί οι άνδρες αρνήθηκαν να πυροβολήσουν. 00:55:56:00 Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ (ΩΡΙΩΝ, αργότερα καπετάνιος του ΕΛΑΣ), αναφέρεται στην αποτυχία της Χωροφυλακής Κορώνης να παραλάβει τη δεκάτη από τους κατοίκους της Χρυσοκελλαριάς Πυλίας, στην απόπειρα καταστολής της κινητοποίησης από τη Χωροφυλακή Πυλίας ακολούθως και στη συντονισμένη προσπάθεια από τα γειτονικά χωριά στήριξης των στασιαστών. Η δεύτερη αποστολή κατέληξε στη σύλληψη των δραστών αλλά και στην απελευθέρωσή τους από τον λαό Στη συνέχεια έγινε προσπάθεια να κατασταλεί η κινητοποίηση με την αποστολή της Χωροφυλακής Μεσσηνίας, παρουσία του κατοχικού νομάρχη και ιταλικών λόχων. 00:57:43:00 Φωτογραφία του ΓΙΑΝΝΗ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ (ΩΡΙΩΝ), καθώς η αφηγήτρια αναφέρει ότι αυτός και οι πρωτεργάτες της κινητοποίησης της Χρυσοκελλαριάς Πυλίας καταδικάζονται από ιταλικό στρατοδικείο. 00:57:51:00 Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ (ΩΡΙΩΝ) καταλήγει λέγοντας ότι αυτή η κινητοποίηση, με τις παλλαϊκές σχεδόν διαστάσεις που έλαβε, έβγαλε τη Χρυσοκελλαριά Πυλίας από τον λήθαργό της, πολλοί αντάρτες ανέβηκαν στο βουνό και το όνομά της συνδέθηκε με την έννοια της Αντίστασης. 00:58:19:00 Διαδρομή οδικώς στον Θεσσαλικό Κάμπο, καθώς η αφηγήτρια αναφέρεται στις εκεί κινητοποιήσεις. Ο ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΤΖΑΦΑΛΙΑΣ, στέλεχος του ΕΑΜ Καρδίτσας, αρχίζει την αφήγησή του για τις οργανωμένες μαζικές κινητοποιήσεις για την ενημέρωση των αγροτών του Θεσσαλικού Κάμπου σχετικά με την απόκρυψη της παραγωγής τους, ώστε να μην τη βρει ο εχθρός. 00:58:47:00 Ο ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΤΖΑΦΑΛΙΑΣ αναφέρεται στις κινητοποιήσεις του Θεσσαλικού Κάμπου, στο αίτημά τους για κατοχή των σιτηρών από τους Έλληνες αγρότες και τελικά στην επιτυχία τους «να μη μείνει ούτε μια οκά σιτάρι» στον εχθρό. 00:59:50:00 Φιλμ αρχείου με πεινασμένα παιδιά, καθώς ο αφηγητής αναφέρεται στη φρικαλεότητα των εικόνων αυτών που δεν θα επαναληφθούν τα επόμενα χρόνια της κατοχικής διοίκησης Αυτό ήταν μια πρώτη μεγάλη νίκη της αντίστασης. . 01:00:08:00 Απόρρητο διοικητικό έγγραφο, ημερομηνίας 19 Δεκεμβρίου 1942, στο οποίο η Γερμανική Στρατιωτική Διοίκηση Νότιας Ελλάδας παραδέχεται ότι η βελτίωση της οικονομικής κατάστασης της χώρας συσχετίζεται με τον αντιστασιακό αγώνα. 01:00:42:00 Τίτλοι τέλους.