ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ

00:00:52:00
Πλάνο σε ένα ηλικιωμένο ζευγάρι που επικοινωνεί τηλεφωνικά με την εγγονή του που κατοικεί στην ΑΘΗΝΑ. Αναγράφεται η επιγραφή «σ’ αυτούς που μένουν. . . ».

00:02:57:00
Πανοραμικό πλάνο της ΑΘΗΝΑΣ. Εναλλάσσονται πλάνα από οδοδείκτη, πινακίδα που αναγράφεται το όνομα του καφενείου «Τ’ αντάμωμα», θαμώνες του καφενείου που παίζουν χαρτιά και συζητούν μεταξύ τους. Ο ΧΡΗΣΤΟΣ ΛΑΚΚΑΣ, συνταξιούχος, απαγγέλλει ποίημα του Παχτουριώτη ποιητή ΝΙΚΟΥ ΠΑΠΑΚΟΓΚΟΥ. Παράλληλα, παρεμβάλλονται πλάνα από αυτοκίνητο που κινείται σε χιονισμένους δρόμους.

00:04:53:00
Πλάνα με φυσικά τοπία, κατοίκους του χωριού να διασκεδάζουν, πανοραμικό πλάνο του χωριού. Εναλλάσσονται πλάνα του ΒΑΣΙΛΗ ΝΙΤΣΙΑΚΟΥ, καθηγητή κοινωνικής λαογραφίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, και του ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΑΛΕΞΑΚΗ, Δρ. Εθνολόγου – Λαογράφου, Διευθυντή ερευνών Ακαδημίας Αθηνών. Ορίζουν την έννοια «κοινότητα», αναλύουν τα χαρακτηριστικά της και τον τρόπο που λειτουργεί σε εκδηλώσεις όπως ο γάμος, ο θάνατος.

00:06:30:00
Πλάνα από γαμήλιο τελετουργικό. Ο ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΚΑΣΙΜΗΣ, καθηγητής αγροτικής κοινωνιολογίας Παν/μίου Πατρών, ισχυρίζεται ότι τα χαρακτηριστικά που προσδιόριζαν την αγροτική κοινότητα έχουν πλέον εκλείψει. Πλάνα από τη διευρυμένη κοινότητα ΝΕΡΑΪΔΑΣ και από τα γραφεία της κοινότητας. Ο ΗΛΙΑΣ ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΟΣ, πρόεδρος της κοινότητας, αναφέρεται στη συνένωση κοινοτήτων σύμφωνα με τον Νόμο Καποδίστρια, από την οποία προέκυψε η διευρυμένη κοινότητα ΝΕΡΑΪΔΑΣ. Εναλλασσόμενα πλάνα από την κοινότητα ΠΑΧΤΟΥΡΙΟΥ, την εκκλησία του χωριού, όπου τελείται λειτουργία, και συζητήσεις μεταξύ των κατοίκων. Ο ομότιμος καθηγητής λαογραφίας Πανεπιστημίου Αθηνών ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΕΡΑΚΛΗΣ εξηγεί το φαινόμενο «κοινότητα» και τα στάδια εξέλιξής της.

00:10:17:00
Ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΙΤΣΙΑΚΟΣ, καθηγητής κοινωνικής λαογραφίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, αναφέρεται στη διαφωνία μεταξύ των ιστορικών για την καταγωγή της κοινότητας. Ο ομότιμος καθηγητής λαογραφίας Πανεπιστημίου Αθηνών ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΕΡΑΚΛΗΣ μιλάει για την καταγωγή της κοινότητας. Επιστροφή στον ΒΑΣΙΛΗ ΝΙΤΣΙΑΚΟ, που διατυπώνει τους ισχυρισμούς που επικρατούν μεταξύ των ιστορικών για την καταγωγή της κοινότητας και αναλύει τη δική του άποψη. Ο ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Π. ΑΛΕΞΑΚΗΣ, Δρ. Εθνολόγος – Λαογράφος, Δ/ντης ερευνών Ακαδημίας Αθηνών, κάνει λόγο για μελέτες που καταδεικνύουν την παρουσία κοινοτήτων από την βυζαντινή περίοδο ως τις μέρες μας.

00:12:28:00
Εναλλάσσονται πλάνα με παλιές φωτογραφίες και από το καφενείο του χωριού. Ο Πατήρ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΟΝΔΡΟΣ, εφημέριος ΠΑΧΤΟΥΡΙΟΥ, περιγράφει τη ζωή στο χωριό και τις ασχολίες των κατοίκων. Ο ΚΩΣΤΑΣ ΓΟΥΛΑΣ, κτηνοτρόφος, κρίνει ότι η ζωή στο χωριό είναι ποιοτική, άποψη την οποία ασπάζεται και ο κτηνοτρόφος ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΑΣΙΛΑΡΑΣ. Η ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, πάρεδρος ΠΑΧΤΟΥΡΙΟΥ – ΑΕΤΟΥ, αναφέρεται στην εύκολη προσαρμογή της στις συνθήκες του χωριού.

00:14:52:00
Πλάνο από τη μονάδα κτηνοτροφίας του ΚΩΣΤΑ ΓΟΥΛΑ. Ο ομότιμος καθηγητής λαογραφίας Πανεπιστημίου Αθηνών ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΕΡΑΚΛΗΣ αποδίδει τα πολιτιστικά γνωρίσματα της ελληνικής κοινότητας, παραπέμπει στην άποψη του Γάλλου εθνολόγου ΖΑΝ ΠΟΥΑΡΙΕ και την αναλύει.

00:17:44:00
Ο καθηγητής κοινωνικής λαογραφίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΙΤΣΙΑΚΟΣ κάνει αναφορά στην πολιτισμική ομοιογένεια που είναι ευδιάκριτη στην επαρχία, γεγονός που οφείλεται στην απουσία οικονομικής διαφοροποίησης. Πλάνα από πανηγυρική εκδήλωση του χωριού. Ο ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Π. ΑΛΕΞΑΚΗΣ, Δρ. Εθνολόγος – Λαογράφος, Δ/ντης ερευνών Ακαδημίας Αθηνών, μιλάει για τις τοπικές διαφορές των κοινοτήτων και εξηγεί πώς προκύπτουν. Ο καθηγητής κοινωνικής λαογραφίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΙΤΣΙΑΚΟΣ αναφέρεται σε αντιθέσεις και κοινωνικές διαφοροποιήσεις ανάμεσα στις κοινότητες.

00:20:29:00
Εναλλάσσονται πλάνα από βουνά, παλιές φωτογραφίες και πλάνα από το χωριό. Ακούγεται παραδοσιακό δημοτικό τραγούδι. Ο ομότιμος καθηγητής λαογραφίας Πανεπιστημίου Αθηνών ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΕΡΑΚΛΗΣ αναφέρεται στο ρόλο του δημοτικού τραγουδιού και στις ανάγκες που υπηρετούσε. Παρόμοιος και ο ρόλος της λαϊκής τέχνης. Ο φακός κινείται και αποκαλύπτει έργα λαϊκής τέχνης με χρηστικό χαρακτήρα.

00:22:53:00
Πλάνα από κατάθεση στεφάνου στο μνημείο των πεσόντων ενώ παράλληλα εκφωνείται λόγος. Ο καθηγητής κοινωνικής λαογραφίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΙΤΣΙΑΚΟΣ εξηγεί τα πλαίσια μέσα στα οποία οι κοινωνίες οργανώνουν το χώρο τους, ώστε να καλύπτονται οι βασικές τους ανάγκες. Κάνει λόγο για το χώρο της πλατείας και τις λειτουργίες που καλείται να υπηρετήσει. Παρεμβάλλεται φωτογραφικό υλικό.

00:25:01:00
Εναλλάσσονται πλάνα με κατοίκους, το κοιμητήριο του χωριού. Ο ομότιμος καθηγητής λαογραφίας Πανεπιστημίου Αθηνών ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΕΡΑΚΛΗΣ αναφέρει ότι τα μέλη της κοινότητας είχαν συμφιλιωθεί με το θάνατο περισσότερο από τα μέλη των αστικών κέντρων. Περιγράφει το έθιμο των ΠΟΝΤΙΩΝ ανήμερα το Πάσχα. Πλάνα από σπίτια, αυλές και κατοίκους του χωριού. Ο καθηγητής περιγράφει τη στενή σχέση του ανθρώπου με τη φύση, που δικαιολογεί την ύπαρξη αυλής και κήπου σε κάθε σπίτι. Επισημαίνει ότι η ανάγκη επαφής με τη φύση είναι ορατή ακόμα και στα αστικά κέντρα με την παρουσία της βεράντας.

00:27:10:00
Πλάνα σε δρόμους του χωριού, σε κατοίκους και σε παιδιά που παίζουν ή παρελαύνουν. Ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΙΤΣΙΑΚΟΣ, καθηγητής κοινωνικής λαογραφίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ορίζει την αστικοποίηση και εισάγει τον όρο «αγροτοποίηση», προκειμένου να περιγράψει τη μεταφορά πολιτισμικών στοιχείων και νοοτροπίας από το χωριό στην πόλη. Παρεμβάλλονται πλάνα με πινακίδες όπου αναγράφονται ονόματα τοπικών συλλόγων της πρωτεύουσας και με τον ΓΙΩΡΓΟ ΤΣΕΛΙΟ, πρόεδρο συλλόγου Μεσοχωριτών Πρωτεύουσας, που παρουσιάζει στα μέλη το πρώτο φύλλο εφημερίδας με τα τοπικά νέα. Ο ΧΡΗΣΤΟΣ ΒΛΑΧΟΣ, σύμβουλος Τ. Σ. Μεσοχώρας, μιλάει στα παρευρισκόμενα μέλη του συλλόγου που έχουν συγκεντρωθεί για το παραδοσιακό κόψιμο της βασιλόπιτας.

00:30:20:00
Ο ομότιμος καθηγητής λαογραφίας Πανεπιστημίου Αθηνών ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΕΡΑΚΛΗΣ διαπιστώνει την πολυάριθμη παρουσία «εθνοτοπικών» συλλόγων στην Αθήνα και ο ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Π. ΑΛΕΞΑΚΗΣ, Δρ. Εθνολόγος – Λαογράφος Δ/ντης ερευνών Ακαδημίας Αθηνών, επισημαίνει τη σπουδαιότητα της συγκρότησης κοινότητας στα αστικά κέντρα και εξηγεί τους λόγους. Πανοραμικό πλάνο της ΑΘΗΝΑΣ και πλάνο σε ναό, όπου τελείται λειτουργία. Ο ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΛΑΚΚΑΣ, συνταξιούχος, απαριθμεί τους χώρους όπου συναντιούνται τα μέλη του συλλόγου. Ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΩΤΣΗΣ, πρόεδρος αδελφότητας ΠΑΧΤΟΥΡΙΩΤΩΝ ΑΘΗΝΑΣ, αφηγείται αναμνήσεις από παλαιότερη συγκέντρωση. Ο ΝΙΚΟΣ ΛΑΚΚΑΣ, συνταξιούχος, και ο ΣΤΡΑΤΟΣ ΚΑΤΣΙΛΑΜΠΡΟΣ, επίτιμος πρόεδρος αδελφότητας ΠΑΧΤΟΥΡΙΩΤΩΝ ΑΘΗΝΑΣ, μιλάνε για τη συμβολή του συλλόγου στα χρόνια της Κατοχής.

00:33:48:00
Ο ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, συνταξιούχος, μιλάει για την προσφορά του συλλόγου. Πλάνα με τα μέλη του συλλόγου στο προαύλιο του ναού του Αγίου ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ και της Αγίας ΕΛΕΝΗΣ, που ανταλλάζουν ευχές. Ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΙΤΣΙΑΚΟΣ, καθηγητής κοινωνικής λαογραφίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, μιλάει για τη διαδικασία αστικοποίησης και τις διαφορές με την δυτική Ευρώπη. Εξηγεί την έννοια «νόθα αστικοποίηση». Πλάνο σε πινακίδα όπου αναγράφεται «ΚΑΦΕΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΕΙΟ – ΤΟ ΠΑΧΤΟΥΡΙ» και σε οδοδείκτη. Ο ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΛΑΚΚΑΣ, συνταξιούχος, αναφέρεται στην ίδρυση του συνεταιρισμού ΠΑΧΤΟΥΡΙΩΤΩΝ στην περιοχή ΜΠΡΑΧΑΜΙ. Ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΠΟΛΛΗΣ, συνταξιούχος, μιλάει για τις ασχολίες των Παχτουριωτών στα χρόνια της Κατοχής και για την πρόοδο που σημείωσαν.

00:37:08:00
Ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΙΤΣΙΑΚΟΣ, καθηγητής κοινωνικής λαογραφίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, περιγράφει τις βάσεις στις οποίες στηρίχτηκε η ανάπτυξη των πόλεων και επισημαίνει την επικρατούσα ιδεολογία που καθιστούσε την απασχόληση στο δημόσιο τομέα ως μέσο κοινωνικής ανόδου και αποδοχής. Πλάνο σε δύο άντρες της κοινότητας που συζητούν και σε κάτοικο που εκφράζει το παράπονό του για την εγκατάλειψη της γης και τη φυγή στα μεγάλα αστικά κέντρα. Ο ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΚΑΣΙΜΗΣ, καθηγητής αγροτικής κοινωνιολογίας Παν/μιου Πατρών, μιλάει για την ικανότητα προσαρμογής των αγροτικών κοινοτήτων στην ευρύτερη οικονομία και κοινωνία και αναλύει τα αποτελέσματα που προέκυψαν.

00:39:30:00
Πλάνο από το λιμάνι του ΠΕΙΡΑΙΑ και το ΚΑΦΕ – ΟΥΖΕΡΙ «ΤΟ ΣΤΕΚΙ ΤΩΝ ΜΟΥΣΙΚΩΝ». Εσωτερικά πλάνα από το καφενείο όπου συγκεντρώνονται τα μέλη του συλλόγου ΠΑΧΤΟΥΡΙΟΥ. Ο ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΡΑΒΙΔΑΣ, ιδιωτικός υπάλληλος, αναφέρει τις περιοχές όπου έχουν εγκατασταθεί οι Παχτουριώτες. Ο ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ, πρώην πρόεδρος πανθεσσαλικού συλλόγου Παχτουριωτών, αναφέρεται στην ίδρυση του συλλόγου. Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΗΣΤΑΚΗΣ, δημόσιος υπάλληλος, καταθέτει την άποψή του για τη φυγή των κατοίκων από το χωριό. Ο ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΚΑΣΙΜΗΣ, καθηγητής αγροτικής κοινωνιολογίας Παν/μιου Πατρών, εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο έχει διαμορφωθεί πλέον το περιεχόμενο της υπαίθρου.

00:42:31:00
Πλάνα από την ύπαιθρο και από διάφορες δραστηριότητες των κατοίκων. Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ, συνταξιούχος, μιλάει για τον αδιάρρηκτο δεσμό με το χωριό του. Άλλα μέλη του συλλόγου εξαίρουν την ομορφιά του χωριού τους.

00:44:48:00
Ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΙΤΣΙΑΚΟΣ, καθηγητής κοινωνικής λαογραφίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, διαπιστώνει την κυριαρχία των μικροαστικών στρωμάτων στην ελληνική πόλη, αναφέρεται στις καταβολές τους και στα χαρακτηριστικά τους. Πλάνο στη ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, πάρεδρο ΠΑΧΤΟΥΡΙΟΥ – ΑΕΤΟΥ, που οδηγεί, ενώ, στη συνέχεια, βρίσκεται στο καφενείο του χωριού και μιλάει για τις ελλείψεις στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Ο ΚΩΣΤΑΣ ΤΣΑΚΑΛΟΣ, ιεροψάλτης, αναφέρεται στο ίδιο θέμα φέρνοντας προσωπικά παραδείγματα.

00:46:47:00
Πλάνο σε αυτοκίνητο – φορτηγό που διασχίζει το δρόμο. Η ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, πάρεδρος ΠΑΧΤΟΥΡΙΟΥ – ΑΕΤΟΥ, ισχυρίζεται ότι η απουσία γιατρών ή ενός κέντρου υγείας είναι ένας από τους βασικούς λόγους που ερημώνεται το χωριό. Ο ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, συνταξιούχος, εκφράζει τη δυσαρέσκειά του για την απάθεια που επιδεικνύει η πολιτεία. Η ΕΛΕΝΗ ΓΟΥΛΑ, κτηνοτρόφος, περιγράφει το προσωπικό της πρόβλημα και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει. Η ΓΕΩΡΓΙΑ ΒΑΣΙΛΑΡΑ, κτηνοτρόφος, μιλάει με νοσταλγία για τα παιδιά της που ζουν σε αστικά κέντρα και δεν έχει τη δυνατότητα να τα βλέπει συχνά. Ο ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, κτηνοτρόφος, και η ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, συνταξιούχος ΟΓΑ, μιλούν για τη ζωή τους και τις επιλογές τους.

00:49:18:00
Ο ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Π. ΑΛΕΞΑΚΗΣ, Δρ. Εθνολόγος-Λαογράφος, Δ/ ντης Ακαδημίας Αθηνών, θεωρεί επιτακτική ανάγκη να διατηρηθούν οι ορεινές κοινότητες και εξηγεί τους λόγους. Πλάνο σε χιονισμένη οροσειρά και σε οροπέδιο, πλάνο σε εθνικό δρόμο μέσα από αυτοκίνητο που κινείται. Ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΙΤΣΙΑΚΟΣ, καθηγητής κοινωνικής λαογραφίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, αποδεικνύει ότι το πνεύμα της κοινότητας μένει πάντα ζωντανό, ακόμα κι αν τα μέλη της έχουν απομακρυνθεί από το φυσικό τους χώρο. Εναλλασσόμενα πλάνα σε φυσικά τοπία, κατοίκους του χωριού, σπίτια ενώ, παράλληλα, ακούγεται η φωνή ηλικιωμένης γυναίκας να απαγγέλλει ποίημα.

00:51:50:00
Τίτλοι τέλους.