ΦΛΟΓΕΡΑ – ΣΟΥΡΑΒΛΙ – ΜΑΝΤΟΥΡΑ
0000008852
Κωδικός Τεκμηρίου
0000008852
Τύπος ψηφιακού αρχείου
Βίντεο
Τίτλος
ΛΑΪΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥΣ,ΤΑ
ΦΛΟΓΕΡΑ – ΣΟΥΡΑΒΛΙ – ΜΑΝΤΟΥΡΑ
Χρονολογία Παραγωγής
1991
Ημερομηνία Πρώτης Προβολής
Σκοπός
ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ
Είδος
ΜΟΝΟΘΕΜΑΤΙΚΟ / ΟΧΙ-ΜΥΘΟΠΛΑΣΙΑ
Χαρακτηρισμός
ΣΕΙΡΑ
Κατηγορία
ΜΟΥΣΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΥΝΑΥΛΙΕΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ
Περίληψη
Περιγραφή Περιεχομένου
Η σειρά «ΤΑ ΛΑΪΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥΣ» παρουσιάζει τρία κατεξοχήν ποιμενικά όργανα στον ελλαδικό χώρο, τη Φλογέρα, τη Τσαμπούνα και τη Μαντούρα. Μέσα από βυζαντινές, μεταβυζαντινές εικονογραφίες και φιλολογικές μαρτυρίες των κλασικών και των πρώτων χριστιανικών χρόνων, που δίνουν οι Πατέρες της Εκκλησίας, τεκμηριώνεται η παρουσία των οργάνων αυτών, στον ελλαδικό χώρο και στον Ελληνισμό της Εγγύς Ανατολής. Επίσης τα συναντάμε σε στίχους δημοτικής και έντεχνης ποίησης. Προβάλλεται διεξοδικά ο τρόπος κατασκευής των ποιμενικών οργάνων από τους οργανοποιούς: ΜΑΝΩΛΗ ΦΡΑΓΚΟΥΛΙΤΑΚΗ στο Σουραύλι και ΑΝΤΩΝΗ ΣΤΕΦΑΝΑΚΗ στη Μαντούρα, από την ΚΡΗΤΗ, τον ΓΙΩΡΓΟ ΜΑΡΑ από την ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ και τέλος, τον ΣΩΤΗΡΗ ΜΑΤΡΑΚΑ στην κατασκευή της Βαρβάγκας από τη ΘΕΣΣΑΛΙΑ. Επισημαίνεται η μεταξύ τους διαφορά στον τρόπο με το οποίο είναι φτιαγμένο το μέρος του οργάνου που παράγει τον ήχο. Το στοιχείο αυτό διαφοροποιεί οργανολογικά, τα τρία ποιμενικά όργανα.
Προβάλλεται βουκολικό τοπίο και βοσκός να παίζει την καλαμένια γλυκόλαλη φλογέρα, καθισμένος σε έρημο σκιερό μέρος, συντροφεύοντας τα πρόβατα που βόσκουν. Η αφηγήτρια διαβάζει στίχους δημοτικού τραγουδιού. Στη συνέχεια αναφέρεται στα τρία κατεξοχήν ποιμενικά όργανα: Φλογέρα, Σουραύλι και Μαντούρα.
00:00:59:04
Τίτλοι αρχής.
00:02:23:04
Προβολή φυσικού ορεινού τοπίου και κατόπιν διαδοχικές εικονογραφίες των πρώτων χριστιανικών χρόνων, που μαρτυρούν την παρουσία ποιμενικών οργάνων. Η αφηγήτρια διαβάζει απόσπασμα του συγγράμματος «ΤΑΚΤΙΚΟΝ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΟΦΦΙΚΙΩΝ ΤΟΥ ΠΑΛΑΤΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΟΦΦΙΚΙΩΝ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ», το οποίο παρουσιάζει την ιεραρχία των υπαλλήλων των ανακτόρων, τις στολές, τις εορταστικές τελετές κ. ά. . Στη συνέχεια, αναφέρει ότι μέσα από τη Βυζαντινή εικονογραφία τεκμηριώνεται η ύπαρξη της Φλογέρας στον ελλαδικό χώρο και στο Ελληνισμό της Εγγύς Ανατολής από τους πρώτους αιώνες της βυζαντινής εποχής έως και σήμερα. Επίσης, αναφέρεται στο σημαντικό αριθμό παραστάσεων της γέννησης του Χριστού, με τη Φλογέρα να παίζεται από το βοσκό που συναντάμε τόσο στις λαξευμένες στους βράχους ιστορικές εκκλησίες της ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑΣ όσο και στις Μονές του ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ. Η αφηγήτρια αναφέρει τους προάγγελλους της Φλογέρας: τον Πλαγίαυλο τον Πολυκάλαμο Αυλό, τη Σύριγγα του ΠΑΝΑ και τον Διπλό Αυλό.
00:03:57:04
Βοσκός, στην ύπαιθρο συνθέτει στην καλαμένια φλογέρα μουσική, συντροφεύοντας το κοπάδι του. Η αφηγήτρια αναφέρει την ιδιότυπη μονοφωνική μελωδία της Φλογέρας που ημερεύει τη φύση.
00:04:41:04
Σε βουκολικό τοπίο, βοσκός παίζει στη Φλογέρα του μελωδία. Η αφηγήτρια αναφέρεται στη διπλή λειτουργία του ήχου και στη μελωδία. Ο ήχος της ξύλινης Φλογέρας συνοδεύει το κοπάδι και τους ποιμένες του, ολοκληρώνοντας την εικόνα του βουκολικού σκηνικού.
00:06:27:04
Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΡΑΣ κατευθύνεται στο μαντρί του, δίπλα στην Μονή Αγνούντος της Νέας Επιδαύρου. Η αφηγήτρια αναφέρεται στην κατασκευή της ξύλινης Φλογέρας από τον ίδιο.
00:07:01:04
Ο μικρός ΜΑΡΑΣ δίνει στον πατέρα του ξύλινη Φλογέρα. Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΡΑΣ κάθεται σε ύψωμα κοντά στο μαντρί του, ενώ ο φακός εστιάζει στα δύο παιδιά του. Παράλληλα η αφηγήτρια αναφέρει τους τρεις τύπους αυλών που συναντάμε στον Ελλαδικό χώρο, Φλογέρα – Σουραύλι – Μαντούρα και τη μεταξύ τους διαφορά στον τρόπο με τον οποίο είναι φτιαγμένο το μέρος του οργάνου που παράγει τον ήχο.
00:07:33:04
Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΡΑΣ καθισμένος σε ύψωμα κοντά στο μαντρί του, ξεκινά την κατασκευή της ξύλινης Φλογέρας, κόβοντας ξύλο και τρυπώντας την εσωτερική επιφάνειά του με σουβλί. Ο ίδιος εξηγεί τον τρόπο κατασκευής και αναφέρεται στις δυσκολίες που προκύπτουν. Στη συνέχεια η αφηγήτρια μιλά για τους κατασκευαστές και τη ζωή τους, οι οποίοι ακολουθώντας πιστά την παράδοση προσθέτουν την προσωπική τους σφραγίδα στα λαϊκά όργανα που συνθέτουν.
00:08:43:04
Ο ΜΑΝΩΛΗΣ ΦΡΑΓΚΟΥΛΙΤΑΚΗΣ κατασκευάζει Κρητικό Σουραύλι, κόβοντας χοντρό και μακρύ καλάμι. Η αφηγήτρια περιγράφει τον τρόπο κατασκευής, εξηγώντας την τεχνική που αναπτύσσουν οι τσομπάνηδες και αναφέρεται στα ποιμενικά μουσικά όργανα, Φλογέρα, Σουραύλι, Μαντούρα που πρωταγωνιστούν συνοδεύοντας παραδοσιακές μελωδίες και δημοτικά τραγούδια.
00:10:06:04
Ο ΜΑΝΩΛΗΣ ΦΡΑΓΚΟΥΛΙΤΑΚΗΣ, κόβει την «Τάπα» ή «Γλωσσίδι» και την εφαρμόζει στο καλαμένιο Σουραύλι. Στη συνέχεια ολοκληρώνοντας τη διαδικασία κατασκευής ανοίγει τρύπες με πυρωμένο σίδερο. Τέλος δίνοντας πνοή στο ποιμενικό όργανο διορθώνει τις κατασκευαστικές ατέλειες. Η αφηγήτρια παράλληλα περιγράφει τον τρόπο κατασκευής.
00:11:54:04
Ο ΜΑΝΩΛΗΣ ΦΡΑΓΚΟΥΛΙΤΑΚΗΣ παίζει στο καλαμένιο Σουραύλι μελωδία ενώ η αφηγήτρια εξηγεί την τεχνική παιξίματος
00:12:48:04
Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΡΑΣ καθισμένος σε ύψωμα κοντά στο μαντρί του, συνεχίζει την κατασκευή της ξύλινης Φλογέρας. Με μαχαίρι και τρυπάνι ξεκινά το τρύπημα και πελέκημα του ξύλου. Ο ίδιος εξηγεί τον τρόπο κατασκευής και μιλάει για το μεράκι του να δημιουργεί τα ποιμενικά όργανα δίνοντας νόημα στη μοναχική ζωή του. Εμβόλιμα ο φακός εστιάζει στα δύο παιδιά του κατασκευαστή.
00:15:01:04
Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΡΑΣ παίζει με την ξύλινη Φλογέρα του μελωδία, έχοντας συντροφιά τα δύο παιδιά του. Η αφηγήτρια εξηγεί την τεχνική του παιξίματος.
00:15:51:04
Τσοπάνος ερμηνεύει Ηπειρώτικο τραγούδι.
00:16:55:04
Ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΤΕΦΑΝΑΚΗΣ, κατασκευάζει την Μαντούρα του, από ένα λείο λεπτό καλάμι και στη συνέχεια παίζει «Κρητική Κοντυλιά». Η αφηγήτρια εξηγεί τον τρόπο κατασκευής.
00:18:47:04
Η αφηγήτρια αναφέρεται σε μαρτυρίες του πρώιμου Ευρωπαίου περιηγητή ΤΖΩΝ ΚΟΒΕΛ, στις οποίες τεκμηριώνεται η ύπαρξη κοκκάλινης Φλογέρας στη Μεσαιωνική Ελλάδα. Παράλληλα, ο φακός εστιάζει σε κοκκάλινες Φλογέρες και στα ανθρωπόμορφα και ζωόμορφα σχέδιά τους, εκθέματα από το Μουσείο Λαϊκών Οργάνων.
00:20:25:04
Η αφηγήτρια αναφέρεται στο καλαμένιο Κυπριακό Σουραύλι, το Πηθκιαύλιο. Παράλληλα, ο φακός εστιάζει σε Πηθκιαύλια στολισμένα με δέρμα φιδιού.
00:20:48:04
Η αφηγήτρια αναφέρει εκτός από την πανελλήνια ονομασία της Φλογέρας, την ονοματολογία που χρησιμοποιείται για το ποιμενικό όργανο σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Παράλληλα ο φακός εστιάζει σε εκθέματα με ξύλινες Φλογέρες, από το Μουσείο Λαϊκών Οργάνων.
00:21:27:04
Η αφηγήτρια αναφέρεται στο συνοδευτικό ρόλο της Φλογέρας στο δημοτικό τραγούδι και στους λαϊκούς μουσικούς και παράλληλα κατασκευαστές, που αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της λαϊκής παράδοσης. Διαδοχική προβολή του ΜΑΝΩΛΗ ΦΡΑΓΚΟΥΛΙΤΑΚΗ και βοσκού να παίζουν, στο καλαμένιο Σουραύλι και στην ξύλινη Φλογέρα αντίστοιχα, μελωδία.
00:23:02:04
Ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΤΕΦΑΝΑΚΗΣ παίζει στην καλαμένια Μαντούρα μελωδία. Πανοραμική άποψη ορεινού τοπίου στην Κρήτη, εκκλησιάς και κοπάδι με τον ποιμένα του, που συνθέτουν το βουκολικό σκηνικό.
00:23:56:04
Η αφηγήτρια επισημαίνει το ρόλο της Φλογέρας για τον τσοπάνο και το κοπάδι του και περιγράφει τον ποιμενικό βίο. Κοπάδια από πρόβατα και άγρια κατσίκια, σε μαντρί, βουνοπλαγιές και μονοπάτια, με τους βοσκούς να τα συνοδεύουν ηχώντας ποιμενικά όργανα, συνθέτουν το βουκολικό σκηνικό.
00:25:30:04
Σε βουκολικό τοπίο βοσκός φοράει την κάπα του και κατόπιν διασχίζει ορεινή τοποθεσία. Παράλληλα η αφηγήτρια διαβάζει τους στίχους του δημοτικού τραγουδιού « ΚΑΛΟΤΥΧΑ ΝΑΙ ΤΑ ΒΟΥΝΑ».
00:26:43:04
Τίτλοι τέλους.
Θεματική Κατηγορία
Θεματικοί Όροι
Αναφορές
Γεωγραφικός Προσδιορισμός
Γλώσσα Περιεχομένου
ΕΛΛΗΝΙΚΗ
Δημιουργός
Παραγωγή: ΕΡΤ ΑΕ
Εκτέλεση: ΝΙΚΟΣ Γ. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
Συντελεστές
Συμμετέχουν:
ΚΡΗΤΗ:
ΜΑΝΩΛΗΣ ΦΡΑΓΚΟΥΛΙΤΑΚΗΣ:
ΣΟΥΡΑΥΛΙ
ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΤΕΦΑΝΑΚΗΣ:
ΜΑΝΤΟΥΡΑ
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ:
ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΡΑΣ:
ΞΥΛΙΝΗ ΦΛΟΓΕΡΑ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ:
ΜΕΤΑΛΛΙΚΕΣ ΦΛΟΓΕΡΕΣ
ΘΕΣΣΑΛΙΑ:
ΣΩΤΗΡΗΣ ΜΑΤΡΑΚΑΣ:
ΒΑΡΒΑΓΚΑ
Επιστημονικός Σύμβουλος:
ΛΑΜΠΡΟΣ ΛΙΑΒΑΣ
Αφήγηση:
ΠΕΜΗ ΖΟΥNΗ
Διεύθυνση Παραγωγής:
ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ
Ήχος:
ΓΙΩΡΓΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ
Μιξάζ:
ΘΑΝΑΣΗΣ ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ
Βοηθός Σκηνοθέτη:
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΡΡΑΣ
Βοηθός Οπερατέρ:
Γ ΙΑΝΝΗΣ ΚΟΥΡΠΑΔΑΚΗΣ
Βοηθός Ήχου:
ΔΩΡΑ ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ
Κοπή Αρνητικού:
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ
Γραμματεία Παραγωγής:
ΑΣΠΑΣΙΑ ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΟΥ
Εταλονάζ:
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΑΡΧΟΝΤΑΣ
Μοντάζ:
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΤΣΕΝΗΣ
Διεύθυνση Φωτογραφίας:
ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΟΥΛΙΔΗΣ
Σκηνοθεσία:
ΝΙΚΟΣ Γ. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
Ευχαριστούμε για την πολύτιμη βοήθεια:
τον ΦΟΙΒΟ ΑΝΩΓΕΙΑΝΑΚΗ
το ΜΟΥΣΕΙΟ ΛΑΪΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ
το σύλλογο «ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ ΕΛΛΑΣ»
ΧΡΗΣΤΟ ΚΑΒΑΚΗ
ΑΠΟΣΤΟΛΟ ΦΙΡΦΙΡΗ
ΓΙΑΝΝΗ ΓΚΟΥΛΙΟ
Εκτέλεση Παραγωγής:
ΝΙΚΟΣ Γ. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
Εργαστήρια Εικόνας – Ήχου:
Cinemagic L. C. Ε. Π. Ε.
Σχετικά Θέματα
Δικαιώματα
ΕΡΤ ΑΕ
Διάρκεια
00:27:24:06
Φυσικά – Τεχνικά Χαρακτηριστικά
Πρωτότυπο Μέσο: ΦΙΛΜ
Εικόνα: ΕΓΧΡΩΜΗ
Χρηματοδότηση Ψηφιοποίησης/Τεκμηρίωσης
ΚΟΙΝΩΝΙΑ της ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ, Πρόσκληση 172
Τελευταία Ενημέρωση
30/06/2009