ΤΣΑΜΠΟΥΝΑ – ΓΚΑΪΝΤΑ
0000008849
Κωδικός Τεκμηρίου
0000008849
Τύπος ψηφιακού αρχείου
Βίντεο
Τίτλος
ΛΑΪΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥΣ,ΤΑ
ΤΣΑΜΠΟΥΝΑ – ΓΚΑΪΝΤΑ
Χρονολογία Παραγωγής
1990
Ημερομηνία Πρώτης Προβολής
Σκοπός
ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ
Είδος
ΜΟΝΟΘΕΜΑΤΙΚΟ / ΟΧΙ-ΜΥΘΟΠΛΑΣΙΑ
Χαρακτηρισμός
ΣΕΙΡΑ
Κατηγορία
ΜΟΥΣΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΥΝΑΥΛΙΕΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ
Περίληψη
Περιγραφή Περιεχομένου
Στα πλαίσια της σειράς «ΤΑ ΛΑΪΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥΣ» παρουσιάζεται διεξοδικά ο τρόπος κατασκευής του Άσκαυλου – Τσαμπούνας – Γκάιντας. Όπως τόσα άλλα όργανα έτσι και Άσκαυλος έρχεται στην Ελλάδα από την Ασία, γύρω στο 1ο με 2ο μ. Χ. αιώνα, σύμφωνα με αξιόπιστες μαρτυρίες. Έκτοτε την παρουσία του στον ελλαδικό χώρο και στον ελληνισμό της Εγγύς Ανατολής τεκμηριώνεται από πολλές εικονογραφικές και φιλολογικές πηγές. Ο ΠΕΤΡΑΚΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ κατασκευαστής της Γκάιντας από το ΚΙΛΚΙΣ και ο ΦΡΑΓΚΟΥΛΙΤΑΚΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ – ΜΠΑΞΕΣ κατασκευαστής Τσαμπούνας από την ΚΡΗΤΗ δουλεύουν την παραδοσιακή τεχνική του λαϊκού δημιουργού, ο οποίος μετατρέπει με εφευρετικότητα και μεράκι τον αέρα σε μελωδία και τη μελωδία σε πνοή.
Τίτλοι αρχής.
00:00:59:00
Προβολή ορεινού τοπίου. Την εικόνα του συμπληρώνει χωρικός που παίζει στην Τσαμπούνα του μελωδία. Ο αφηγητής μιλάει για την παρουσία του μουσικού οργάνου Άσκαυλος – Τσαμπούνα – Γκάιντα, στον ελλαδικό χώρο, τη διάδοση και προέλευση του.
00:02:05:00
Χωρικός διασχίζει ορεινό τοπίο και παίζει στην Τσαμπούνα του μελωδία. Ο αφηγητής παραθέτει φιλολογικές και εικονογραφικές μαρτυρίες από τα Βυζαντινά χρόνια ως τις μέρες μας, σχετικά με την τεχνική του παιξίματος της Τσαμπούνας και τους οργανοπαίχτες. Κατόπιν αναφέρει τους δύο τύπους Άσκαυλου, Τσαμπούνα και Γκάιντα και τους διαφορετικούς κόσμους της ελληνικής μουσικής που αντιπροσωπεύουν. Τη νησιώτικη παράδοση και τη ηπειρώτικη Ελλάδα αντίστοιχα.
00:03:26:00
Ο ΠΕΤΡΑΚΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ, κατασκευαστής της Γκάιντας, αλατίζει και τυλίγει δέρμα εριφίου ή προβάτου. Στη συνέχεια κόβει ένα κομμάτι ξύλο με πριόνι, εφαρμόζοντάς το δίπλα σε δύο λεπτά καλάμια, ώστε να έχουν το ίδιο μήκος. Κατόπιν ο ΦΡΑΓΚΟΥΛΙΤΑΚΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ – ΜΠΑΞΕΣ, κατασκευαστής Τσαμπούνας ανοίγει αυλάκι στο εσωτερικό ξύλου. Παράλληλα, ο αφηγητής περιγράφει την παραδοσιακή τεχνική του λαϊκού δημιουργού, ο οποίος μετατρέπει με εφευρετικότητα και μεράκι τον αέρα σε μελωδία και τη μελωδία σε πνοή.
00:04:44:00
Η ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, διασχίζει αγροτική περιοχή και στη συνέχεια κάθεται κάτω από δέντρο. Παράλληλα ακούγεται η ίδια να ερμηνεύει παραδοσιακό τραγούδι. Στη συνέχεια, εμφανίζεται ο ΦΡΑΓΚΟΥΛΙΤΑΚΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ – ΜΠΑΞΕΣ να κατασκευάζει Ασκομαντούρα-Τσαμπούνα.
00:06:10:00
Ο αφηγητής αναφέρεται στον κατασκευαστή ΓΙΩΡΓΟ ΠΕΤΡΑΚΗ, πρόσφυγα από την Ανατολική ΡΩΜΥΛΙΑ, εγκατεστημένος σε χωριό του ΚΙΛΚΙΣ, ενώ παρακολουθούμε τον ίδιο στην κατασκευή Γκάιντας.
00:06:36:00
Ο αφηγητής παρουσιάζει τον ΦΡΑΓΚΟΥΛΙΤΑΚΗ ΜΑΝΩΛΗ – ΜΠΑΞΕΣ, από την ΚΡΗΤΗ, να κατασκευάζει Ασκομαντούρα – Τσαμπούνα.
00:07:24:00
Η ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ καθισμένη κάτω από δέντρο, ερμηνεύει παραδοσιακό τραγούδι.
00:07:48:00
Εναλλασσόμενα πλάνα παρουσιάζουν τους κατασκευαστές ΓΙΩΡΓΟ ΠΕΤΡΑΚΗ και ΦΡΑΓΚΟΥΛΙΤΑΚΗ ΜΑΝΩΛΗ – ΜΠΑΞΕΣ, να δημιουργούν το ποιμενικό όργανο και κατόπιν να δοκιμάζουν τους αυλούς. Ο αφηγητής περιγράφει τη διαδικασία κατασκευής των αυλών για την παραγωγή ήχου και αναφέρει τη βασική διαφορά του νησιώτικου τύπου, Τσαμπούνα με τον αντίστοιχο της ηπειρωτικής Γκάιντα. Επίσης μιλάει για την καλαισθησία του λαϊκού δημιουργού που σκαλίζει πάνω στο ξύλο του αγροτικού οργάνου διάφορα σχέδια.
00:11:22:00
Ο ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ ΧΟΥΡΜΟΥΖΗΣ παίζει με τη Γκάιντα μελωδία.
00:11:32:00
Ο κατασκευαστής ΦΡΑΓΚΟΥΛΙΤΑΚΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ – ΜΠΑΞΕΣ συνεχίζει τη δημιουργία της Ασκομαντούρας – Τσαμπούνας. Ο αφηγητής περιγράφει την κατασκευή του φυσητήρα απ’ όπου φουσκώνει η Γκάιντα και η Τσαμπούνα.
00:12:04:00
Σε αγροτική περιοχή, καθισμένος κάτω από δέντρο, ο οργανοπαίχτης ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ ΧΟΥΡΜΟΥΖΗΣ παίζει με τη ΓΚΑΙΝΤΑ μελωδία και η ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ χορεύει στους ρυθμούς της.
00:13:01:00
Εναλλασσόμενα πλάνα παρουσιάζουν τους κατασκευαστές ΓΙΩΡΓΟ ΠΕΤΡΑΚΗ και ΦΡΑΓΚΟΥΛΙΤΑΚΗ ΜΑΝΩΛΗ – ΜΠΑΞΕΣ να φουσκώνουν και να παίζουν το ποιμενικό όργανο, χρησιμοποιώντας το διάφραγμα. Ο αφηγητής εξηγεί τη συγκεκριμένη τεχνική των δύο διαφορετικών κόσμων, της στεριάς και της θάλασσας.
00:15:19:00
Ο ΦΡΑΓΚΟΥΛΙΤΑΚΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ – ΜΠΑΞΕΣ, παίζει στην Ασκομαντούρα παλιές Κοντυλιές, Πεντοζάλια και Συρτά Χανιώτικα.
00:16:16:00
Σε ορεινό τοπίο ο ΦΡΑΓΚΟΥΛΙΤΑΚΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ – ΜΠΑΞΕΣ παίζει στην Ασκομαντούρα του Πεντοζάλι και ο φίλος του, ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΤΕΦΑΝΑΚΗΣ χορεύει στους ρυθμούς της μελωδίας. Ο αφηγητής αναφέρει το χορό ως μέσο έκφρασης, παραθέτοντας συγκεκριμένο απόσπασμα του Ν. ΚΑΖΑΤΖΑΚΗ στο έργο του «ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΗ ΖΟΡΜΠΑ».
00:16:55:00
Ο φακός παρουσιάζει συννεφιασμένο ουρανό σε αγροτική περιοχή. Ο αφηγητής αναφέρεται στα ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΑ ΟΡΓΑΝΑ, με ήχο οξύ και πολύ δυνατό σε ένταση κατάλληλο για ανοιχτούς χώρους, που συνόδευαν τους χορούς και τα γλέντια των Ελλήνων. Τα σκήπτρα στην παράδοση των ποιμενικών οργάνων κρατούν οι οργανοπαίχτες και οι κατασκευαστές.
00:17:52:00
Σε αγροτική περιοχή, καθισμένος κάτω από δέντρο, ο ΚΑΡΑΜΕΣΑΚΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ, παίζει με την Γκάιντα και τραγουδά. Δίπλα του ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΕΤΡΑΚΗΣ κατασκευάζει το ποιμενικό όργανο.
00:19:40:00
Ο φακός εστιάζει σε παλέτα πλανόδιου ζωγράφου, που βρίσκεται σε πεζόδρομο μπροστά από τον Λευκό Πύργο. Στη συνέχεια, ο ίδιος ενώ ζωγραφίζει, συνομιλεί με τους ΣΑΖΙΦΟΓΛΟΥ ΣΑΙΤ και ΙΣΜΑΙΛΟΓΛΟΥ ΕΡΟΛ. Οι Τσιγγάνοι οργανοπαίχτες παίζουν μελωδία με Γκάιντα και Τουμπερλέκι. Κατόπιν χαιρετούν τον ζωγράφο και φεύγουν.
00:20:53:00
Οι Τσιγγάνοι οργανοπαίχτες ΣΑΖΙΦΟΓΛΟΥ ΣΑΙΤ και ΙΣΜΑΙΛΟΓΛΟΥ ΕΡΟΛ παίζοντας Γκάιντα και Τουμπερλέκι αντίστοιχα, διασχίζουν τη Λεωφόρο Νίκης στη Θεσσαλονίκη. Ο αφηγητής αναφέρεται στη μουσικότητα και δεξιοτεχνία της φυλής τους.
00:22:14:00
Ο ΚΑΡΑΜΕΣΑΚΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ παίζοντας Γκάιντα, διασχίζει αγροτική περιοχή με τον ΓΙΩΡΓΟ ΠΕΤΡΑΚΗ. Ο αφηγητής διαβάζει απόσπασμα του Αλεξανδρινού ποιητή Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗ «ΑΠΟΛΕΙΠΕΙΝ Ο ΘΕΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΝ» στίχο 15-20.
00:23:14:00
Οι Τσιγγάνοι οργανοπαίχτες ΣΑΖΙΦΟΓΛΟΥ ΣΑΙΤ και ΙΣΜΑΙΛΟΓΛΟΥ ΕΡΟΛ παίζοντας Γκάιντα και Τουμπερλέκι αντίστοιχα, διασχίζουν την προκυμαία της Θεσσαλονίκης.
00:24:47:00
Τίτλοι τέλους.
Θεματική Κατηγορία
Θεματικοί Όροι
Αναφορές
Γεωγραφικός Προσδιορισμός
Γλώσσα Περιεχομένου
ΕΛΛΗΝΙΚΗ
Δημιουργός
Παραγωγή: ΕΡΤ ΑΕ
Εκτέλεση: ΝΙΚΟΣ Γ. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
Συντελεστές
Επιστημονικός Σύμβουλος – κείμενα:
ΛΑΜΠΡΟΣ ΛΙΑΒΑΣ
Αφήγηση:
ΓΙΑΝΝΗΣ ΘΩΜΑΣ
Βοηθός Σκηνοθέτης:
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΡΡΑΣ
Μιξάζ:
ΘΑΝΑΣΗΣ ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ
Ήχος:
ΓΙΩΡΓΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ
Μοντάζ:
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΤΣΕΝΗΣ
Διεύθυνση Φωτογραφίας:
ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΟΥΛΙΔΗΣ
Διεύθυνση Παραγωγής:
ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ
Σκηνοθεσία:
ΝΙΚΟΣ Γ. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
Συμμετείχαν οι:
ΦΡΑΓΚΟΥΛΙΤΑΚΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ – ΜΠΑΞΕΣ:
Κατασκευή – παίξιμο ασκομαντούρας
ΠΕΤΡΑΚΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ:
Κατασκευή γκάϊντας
ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ ΧΟΥΡΜΟΥΖΗΣ:
Γκάϊντα
ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ:
Τραγούδι – χορός
ΣΤΕΦΑΝΑΚΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ:
Χορός
ΚΑΡΑΜΕΣΑΚΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ:
Γκάϊντα
ΣΑΖΙΦΟΓΛΟΥ ΣΑΙΤ:
Γκάϊντα
ΙΣΜΑΙΛΟΓΛΟΥ ΕΡΟΛ:
Τουμπερλέκι
Επιμέλεια Παραγωγής:
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ
Βοηθός Οπερατέρ:
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΥΡΠΑΔΑΚΗΣ
Βοηθός Ήχου:
ΔΩΡΑ ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ
Ηλεκτρολόγος:
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΠΑΜΑΡΚΟΥ
Εταλονάζ:
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΑΡΧΟΝΤΑΣ
Κοπή Αρνητικού:
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ
Τρικέζα – τίτλοι:
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΕΝΙΣΗΣ
Φωτοστοιχειοθεσία:
ΦΩΤΕΚ Α. Ε.
Γραμματεία Παραγωγής:
ΑΣΠΑΣΙΑ ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΟΥ
Εργαστήρια Εικόνας – Ήχου:
CINEMAGIC L. C. Ε. Π. Ε.
Εκτέλεση Παραγωγής:
ΝΙΚΟΣ Γ. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
Σχετικά Θέματα
Δικαιώματα
ΕΡΤ ΑΕ
Διάρκεια
00:25:46:03
Φυσικά – Τεχνικά Χαρακτηριστικά
Πρωτότυπο Μέσο: ΦΙΛΜ
Εικόνα: ΕΓΧΡΩΜΗ
Χρηματοδότηση Ψηφιοποίησης/Τεκμηρίωσης
ΚΟΙΝΩΝΙΑ της ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ, Πρόσκληση 172
Τελευταία Ενημέρωση
30/06/2009