ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ

00:00:00:00 Τίτλοι έναρξης. 00:01:25:00 Τίτλος επεισοδίου: «Η νεολαία στην Αντίσταση». 00:01:31:00 Κινηματογραφικό αρχειακό υλικό από την κατεχόμενη Αθήνα. 00:01:54:00 Ο ΗΛΙΑΣ ΣΤΑΒΕΡΗΣ, γραμματέας Εργατικού ΕΑΜ Νέων, θυμάται την πρόταση-πρόσκληση που δέχθηκε, την περίοδο της εισόδου της Γερμανίας στη Σοβιετική Ένωση, από φίλο του να συνεργαστούν για να πολεμήσουν τους Γερμανούς, και την οποία αποδέχθηκε θερμά. Το ίδιο φρόντισε να κάνει και η παρέα του. Φωτογραφικό υλικό εμβόλιμο με τον ομιλούντα και τη συντροφιά του. 00:03:10:00 Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ, στέλεχος της ΕΠΟΝ της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, θυμάται την πρόταση-πρόσκληση που του έγινε, σε συναυλία στο Ηρώδειο, από συναδέλφους του, να συνεργαστούν για να πολεμήσουν τους Γερμανούς και την αποδέχτηκε. Το «βάφτισμα της μπογιάς», όπως το χαρακτηρίζει, έγινε όταν έγραψε σε τοίχο το σύνθημα «Λευτεριά ή Θάνατος». Φωτογραφικό υλικό εμβόλιμο με συνθήματα αλλά και με τους Γερμανούς στον Παρθενώνα, όπου είναι υψωμένη η γερμανική σημαία. 00:05:03:00 Σύνθημα σε τοίχο «Ελευθερία ή Θάνατος» και φωτογραφικό υλικό με Γερμανούς σε δρόμους της Αθήνας και εξαθλιωμένους πεινασμένους στην κατεχόμενη πόλη. Αρχίζει τη διήγησή του ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΦΤΑΝΤΖΗΣ, στέλεχος της ΕΠΟΝ του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. 00:05:30:00 Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΦΤΑΝΤΖΗΣ μιλά για τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης της εποχής, για την πείνα και την ανεργία και για την εγγραφή των νέων σε γραφεία ευρέσεως εργασίας των Γερμανών με σκοπό τη μεταφορά τους στη Γερμανία. 00:05:51:00 Φωτογραφία και φιλμ αρχείου με περαστικούς στην κατεχόμενη Αθήνα, καθώς ο αφηγητής κάνει λόγο για τις πρώτες προσπάθειες ενεργής αντίστασης της νεολαίας από τις ίδιες δυνάμεις που είχαν αντικρούσει το καθεστώς της 4ης Αυγούστου. 00:06:13:00 Διακήρυξη και το έντυπο «Νεολαία», φωτογραφία με νέους της εποχής της Κατοχής, μέλη της Επιτροπής Συσσιτίων των Φοιτητών του Πολυτεχνείου, φωτογραφία με εξοπλισμούς τυπογραφείων, ανακοίνωση της οργάνωσης Στρατιά Σκλαβωμένων Νικητών και το πρωτοσέλιδο από το έντυπο «Μεγάλη Ελλάς», όργανο της εν λόγω οργάνωσης, πρωτοσέλιδο από την εφημερίδα «Η Μαχόμενη Ελλάς» η εφημερίδα «Δόξα», όργανο της Πανελλήνιας Ένωσης Αγωνιζομένων Νέων (ΠΕΑΝ), πρωτοσέλιδο από την εφημερίδα «Ελληνικά Νειάτα», όργανο της Ιερής Ταξιαρχίας προκηρύξεις και ιδρυτική διακήρυξη του ΕΑΜ Νέων.Ο αφηγητής αναφέρει ότι στο χώρο της αριστεράς, άρχισε τη δράση της από το καλοκαίρι του 1941, η Ανεξάρτητη Κομουνιστική Οργάνωση του Πολυτεχνείου, ανασυγκροτήθηκε η νεολαία του ΚΚΕ (ΟΚΝΕ), και ιδρύθηκαν οργανώσεις μεταξύ των οποίων η Φιλική Εταιρεία Νέων.Επίσης ο αφηγητής αναφέρει ότι από το χώρο του Εθνικού Ενωτικού κόμματος του Παναγιώτη Κανελλόπουλου ιδρύθηκαν το φθινόπωρο του 1941 οι οργανώσεις: Πανελλήνια Ένωση Αγωνιζομένων Νέων (ΠΕΑΝ), Ιερή Ταξιαρχία, Στρατιά Σκλαβωμένων Νικητών.Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στο ΕΑΜ Νέων που συγκροτείται επίσημα το Φεβρουάριο 1942 από 5 οργανώσεις ΟΚΝΕ, ΣΕΠΕ (Νεολαία του Σοσιαλιστικού Κόμματος), Φιλική Εταιρεία Νέων, Ελευθερία, Δημοκρατική Ένωση Νέων. 00:07:30:00 Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΦΤΑΝΤΖΗΣ αντιπαραβάλλει τον εθνικό και ηθικό σκοπό του ΕΑΜ Νέων έναντι του αντίστοιχου δολοφονικού του κατακτητή και αναφέρεται στη μύηση σε αυτόν των νεολαίων της εποχής. 00:08:09:00 Ο ΗΛΙΑΣ ΣΤΑΒΕΡΗΣ μιλά για την εργαζόμενη νεολαία της Αθήνας, εκείνη του Εργατικού ΕΑΜ και κατόπιν της ΕΠΟΝ και για τη συγκέντρωση των υπηρεσιών και των ειδικών τμημάτων (επισιτισμού, ιματισμού, φαρμακοϋπαλλήλων κ. ά.) και αντίστοιχων καταστημάτων στο ιστορικό λεγόμενο κέντρο της Αθήνας, και επισημαίνει την ειδική κατηγορία εργαζομένων, των μικροπωλητών που με τα καροτσάκια τους εκείνα τα χρόνια αποτελούσαν μια ξεχωριστή κατηγορία επιτηδευματιών. Παρεμβάλλεται φωτογραφικό υλικό και φιλμ αρχείου με την καθημερινότητα του ιστορικού κέντρου της αθηναϊκής πρωτεύουσας με περαστικούς και εργαζομένους της εποχής. 00:09:32:00 Ο ΚΩΣΤΑΣ ΜΑΝΩΛΚΙΔΗΣ, μέλος της Γραμματείας του Μαθητικού Τομέα του ΕΑΜ Νέων της Αθήνας, αναφέρεται στα ορμητήρια του εθνικού αγώνα, τη Φοιτητική Λέσχη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου, τα νοσοκομεία τραυματιών του αλβανικού μετώπου (εμβόλιμη φωτογραφία) και τα σχολεία. Παρεμβάλλεται φωτογραφικό υλικό με παιδιά και σχολικές τάξεις και νέους. 00:10:19:00 Ο ΗΛΙΑΣ ΣΤΑΒΕΡΗΣ αναφέρεται στην εργαζόμενη νεολαία του κέντρου της Αθήνας, που έχει αναλάβει και την αποστολή της διαφώτισης του λαού, με όπλα τα συνθήματα στους τοίχους, τις προκηρύξεις, τις διακηρύξεις με τα «χωνιά» (αποσπάσματα από φιλμ αρχείου με σχετικό περιεχόμενο), τις μικρές συγκεντρώσεις των εργατών. Παρεμβάλλεται φιλμ αρχείου με την καθημερινότητα του ιστορικού κέντρου της αθηναϊκής πρωτεύουσας με περαστικούς. 00:11:30:00 Φωτογραφικό υλικό με τη σπουδάζουσα νεολαία του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου και ακολούθως φωτογραφικό υλικό από τις διαδηλώσεις και τα συλλαλητήρια που οργανώθηκαν με τη συμμετοχή της ελληνικής νεολαίας και των μαθητών. Η αφηγήτρια συνοψίζει τη δράση της: κινητοποίηση για οργάνωση συσσιτίων το φθινόπωρο του 1941, απεργία στις 17 Νοεμβρίου 1941, διαδηλώσεις στις 24 και 25 Μαρτίου 1942 και στις 28 Οκτωβρίου 1942, συλλαλητήρια για την επιβίωση από τον λιμό που μάστιζε τη χώρα τον Ιούλιο, τον Σεπτέμβριο και τον Δεκέμβριο του 1942. Αρχίζει τη διήγησή του ο ΚΩΣΤΑΣ ΜΑΝΩΛΚΙΔΗΣ. 00:12:31:00 Ο ΚΩΣΤΑΣ ΜΑΝΩΛΚΙΔΗΣ αναφέρεται στην αυθόρμητη συμμετοχή των νεολαίων και των μαθητών στις διαδηλώσεις, στις καλά οργανωμένες και συντονισμένες μαζικές εκδηλώσεις παρά την έλλειψη μηχανισμού, στη δοκιμασμένη μέθοδο των προσυγκεντρώσεων των φαλαγγών και στη μετέπειτα σύγκλισή τους σε προκαθορισμένο σημείο, στα προκαθορισμένα ραντεβού σε συγκεκριμένα σημεία αν η διαδήλωση διαλυόταν. Μνεία στη μεγάλη αντικατοχική διαδήλωση της 25ης Μαρτίου 1942, με αφετηρία την Πλατεία Εξαρχείων, και στην κινητοποίηση της 6ης Ιουλίου 1942 με προορισμό το Υπουργείο Οικονομικών, στην οποία συμμετείχαν μαθητές, φοιτητές, ανάπηροι και καλλιτέχνες, και συνάντηση των μαθητών με τον προδότη υπουργό Οικονομικών ΣΩΤΗΡΗ ΚΟΤΖΑΜΑΝΗ. Φωτογραφίες από τη μαζική αντικατοχική διαδήλωση της 25ης Μαρτίου του 1942. 00:14:10:00 Φωτογραφίες με νεολαίους της εποχής. Ο ΗΛΙΑΣ ΣΤΑΒΕΡΗΣ γραμματέας εργατικού ΕΑΜ νέων αναφέρεται στο εντυπωσιακό της συνάντησης ομάδας εργατών με τον υφυπουργό Εργασίας Ν. ΚΑΛΥΒΑ και στην απαίτησή της για συσσίτια, υψηλότερο μεροκάματο, παύση της τρομοκρατίας ματαίωση της πολιτικής επιστράτευσης και άλλα δικαιώματα. 00:15:32:00 Φωτογραφία και φιλμ αρχείου μετά το χρονικό της ανατίναξης των γραφείων της φασιστικής οργάνωσης ΕΣΠΟ (Εθνική Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωση), που έδρευε στη συμβολή των οδών Πατησίων και Γλάδστωνος, ανακοίνωση του Κεντρικού Συμβουλίου της ΠΕΑΝ (Πανελλήνιας Ένωσης Αγωνιζομένων Νέων), που ανέλαβε το εγχείρημα, πρωτοσέλιδο του εντύπου της ΠΕΑΝ «Δόξα», που αναφέρεται στην εκτέλεση του αρχηγού της οργάνωσης ΚΩΣΤΑ ΠΕΡΡΙΚΟΥ και άλλων πέντε ηγετικών στελεχών της ΠΕΑΝ, στις 4 Φεβρουαρίου 1943, των ΘΑΝΑΣΗ (ΘΑΝΟΥ) ΣΚΟΥΡΑ, ΔΗΜΗΤΡΗ ΛΟΗ, ΔΙΟΝΥΣΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, ΓΙΑΝΝΗ ΚΑΤΕΒΑΤΗ, ΙΟΥΛΙΑΣ ΜΠΙΜΠΑ. Ο αφηγητής αναφέρεται στο εγχείρημα που έλαβε χώρα στις 20 Σεπτεμβρίου 1942 και που έληξε με την εκτέλεση των ηγετικών στελεχών της οργάνωσης. 00:16:36:00 Πλαστό δελτίο ταυτότητας του ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΤΑΜΟΠΟΥΛΟΥ, μέλους της Κεντρικής Επιτροπής της ΠΕΑΝ, καθώς ο αφηγητής αναφέρεται στη στόχευση της οργάνωσης εναντίον των μαυραγοριτών. Στη συνέχεια ο ΣΤΑΜΟΠΟΥΛΟΣ σχολιάζει το καθεστώς των-λίγων-μαυραγοριτών που πλούτιζαν σε βάρος των πεινασμένων και εξαθλιωμένων συμπολιτών τους, παραθέτει τον χώρο που συναθροίζονταν, κυρίως στη συμβολή των οδών Πεσμαζόγλου και Σοφοκλέους, και αναφέρεται στο επεισόδιο που προκάλεσε η ΠΕΑΝ (στην οποία συμμετείχαν μεταξύ άλλων ο ΤΑΚΗΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ, ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΧΑΝΙΩΤΗΣ κ. ά.) στη μαυραγορίτικη δραστηριότητα κατά τον χειμώνα του 1943. Παρεμβάλλεται σχετικό φωτογραφικό υλικό. 00:18:34:00 Φωτογραφία με νέους της ΠΕΑΝ σε εκδρομή και νέες που σχηματίζουν με τα σώματά τους τα αρχικά της οργάνωσης στην οποία ανήκουν. Η αφηγήτρια μιλά για την αναγεννητική πνοή που έδωσε η νεολαία της εποχής και για τις προκαταλήψεις τους παρελθόντος που υπερπηδήθηκαν (και με τη σταδιακή είσοδο των γυναικών στον αγώνα της Εθνικής Αντίστασης). 00:18:59:00 Ο ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΖΟΛΕΑΣ, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής της Ιερής Ταξιαρχίας, αναφέρεται στην Ιερά Ταξιαρχία και την ΠΕΑΝ, ως τις προοδευτικότερες οργανώσεις στο χώρο τους. Αναφέρεται στη δημοτική γλώσσα στην οποία συντάσσονταν τα έγγραφά και τα έντυπά τους, καθώς και στην πάλη για την εθνική ενότητα και την καταδίκη των ακροτήτων. 00:19:19:00 Φωτογραφικό υλικό με αριστερές νεολαιίστικες οργανώσεις, το πολυγραφημένο έντυπο «Ελεύθερα Νειάτα», όργανο της Παγκρήτιας Οργάνωσης Ελεύθερων Νέων, και γραφιστική σύνθεση (κολλάζ) εντύπων του αντιστασιακού Τύπου της νεολαίας. Ο αφηγητής αναφέρει ότι το 1942 σε διάφορες περιοχές της χώρας συγκροτούνται και διαδίδονται γρήγορα η Παγκρήτια Οργάνωση Ελεύθερων Νέων, η Ένωση Νέων Αγωνιστών Ρούμελης, ο Θεσσαλικός Ιερός Λόχος κ. ά. 00:19:56:00 Ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ, γραμματέας του Θεσσαλικού Ιερού Λόχου, αναφέρεται στη δύσκολη αποστολή του, λόγω ποικίλων αντιδράσεων των παλαιών στελεχών, να οδηγήσει σε αυτοδιάλυση την ΟΚΝΕ και στη συγχώνευσή της σε μία ενιαία οργάνωση. Παρεμβάλλεται ο τίτλος του έντυπου του Θεσσαλικού Ιερού Λόχου «Ιερολοχίτης». Αναφέρεται και στην προσέλκυση των γυναικών στην οργάνωση, οι οποίες συμμετείχαν σε μεικτές με τους άνδρες συνελεύσεις, στις οποίες καλούνταν οι γονείς και τα αδέλφια τους. Παρεμβάλλεται φωτογραφικό υλικό με γυναίκες Ιερολοχίτισσες. 00:21:19:00 Φωτογραφία με το σπίτι της οδού Δουκίσσης Πλακεντίας στους Αμπελόκηπους, όπου στις 23 Φεβρουαρίου 1943 έλαβε χώρα η μυστική σύσκεψη με την οποία συστάθηκε η Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ), η ιδρυτική απόφαση και σχετικά έγγραφα που συστήνουν την οργάνωση. Η αφηγήτρια αναφέρεται στη δημιουργία της ΕΠΟΝ από συγχώνευση δέκα αντιστασιακών οργανώσεων νεολαίας (ΕΑΜ Νέων, Λεύτερη Νέα, Θεσσαλικός Ιερός Λόχος κ. ά.), που αυτοδιαλύονται. Τις τάξεις της οργάνωσης θα πυκνώσουν μέσα σε ένα εξάμηνο 200. 000 νεολαίοι. Παρεμβάλλονται γραφιστική σύνθεση (κολλάζ) εντύπων του Τύπου της νεολαίας και φωτογραφίες των μελών της ΕΠΟΝ. 00:22:13:00 Φωτογραφίες του ΒΑΣΙΛΗ ΦΡΟΥΖΕ, στελέχους της ΕΠΟΝ Μαγνησίας και αργότερα της ΕΠΟΝ Ανταρτών. Η αφηγήτρια προλογίζει τον ΦΡΟΥΖΕ, ο οποίος κάνει μια γλαφυρή αφήγηση αναφερόμενος στη σύσκεψη των στελεχών της ΕΠΟΝ Μαγνησίας στο σπίτι της ΚΑΛΑΜΑΚΙΩΤΟΥ, στα τέλη Απριλίου του 1943. Θυμάται το σπίτι που έλαβε χώρα η σύσκεψη και τον διάκοσμό του, ειδικά διαμορφωμένο για την περίσταση, το θάμπωμα που ένιωσε μπαίνοντας σε αυτό, την 60χρονη-όχι νεαρή!-γυναίκα που μίλησε και η οποία είχε προταθεί για Πρόεδρος, τα συγκινητικά λόγια της, τον ενθουσιασμό του κόσμου. Παρεμβάλλονται φωτογραφίες της περιοχής και πλάνα από το σπίτι, από τον περιβάλλοντα χώρο, από τα στοιχεία του διακόσμου της αίθουσας. 00:25:31:00 Το σήμα της ΕΠΟΝ, που φιλοτέχνησε ο σπουδαστής τότε της Σχολής Καλών Τεχνών ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ. 00:25:46:00 Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ, μιλάει συγκινημένος για το σήμα της ΕΠΟΝ που φιλοτέχνησε. Παρεμβάλλεται χαρακτικό της ΕΠΟΝ. 00:26:27:00 Φωτογραφικό υλικό με νέους της ΕΠΟΝ. Η τόνωση του ηθικού της νεολαίας διαπερνούσε όλες τις κοινωνικές εκδηλώσεις της οργάνωσης, πάρτι, εκδρομές, εκδηλώσεις, θεατρικές παραστάσεις κ. ά. , εν μέσω της στυγνής τρομοκρατίας των κατακτητών. 00:27:14:00 Ο ΚΩΣΤΑΣ ΜΑΝΩΛΚΙΔΗΣ αναφέρεται στις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις αρχικά σε σπίτια και έπειτα σε ανοιχτούς χώρους, στα «ταλέντα» που συμμετείχαν στις εκδηλώσεις, στους μουσικοσυνθέτες ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ, ΑΡΓΥΡΗ ΚΟΥΝΑΔΗ, ΜΑΝΟ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ, στους ηθοποιούς ΝΙΚΟ ΒΑΣΤΑΡΔΗ, ΜΑΙΡΗ ΛΑΛΟΠΟΥΛΟΥ, τον ποιητή ΤΙΤΟ ΠΑΤΡΙΚΙΟ, τους ζωγράφους ΓΙΑΝΝΗ ΓΑΪΤΗ, ΜΟΛΦΕΣΗ, ΧΑΡΗ ΒΟΓΙΑΤΖΗ που συμμετείχαν στις εκδηλώσεις, στο πολυγραφημένο έντυπο «Μαθητική Φωνή», με πρώτο αρχισυντάκτη τον δημοσιογράφο ΧΡΗΣΤΟ ΠΑΣΑΛΑΡΗ, τον οποίο διαδέχθηκε ο λογοτέχνης ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΟΤΖΙΑΣ, τον ποιητή ΤΙΤΟ ΠΑΤΡΙΚΙΟ την ιστορικό και πρύτανη του Πανεπιστημίου της Σορβόννης ΕΛΕΝΗ ΓΛΥΚΑΤΖΗ-ΑΡΒΕΛΕΡ, στο σύνθημα «Πολεμάμε και τραγουδάμε». Παρεμβάλλεται φωτογραφικό υλικό με τους συνθέτες ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ, ΑΡΓΥΡΗ ΚΟΥΝΑΔΗ, ΜΑΝΟ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ, ΓΙΑΝΝΗ ΓΑΪΤΗ, με το πολυγραφημένο έντυπο «Μαθητική Φωνή», τον ποιητή ΤΙΤΟ ΠΑΤΡΙΚΙΟ. Βλέπουμε και την αφίσα της ΕΠΟΝ με το σύνθημα, «πολεμάμε και τραγουδάμε». 00:29:21:00 Φωτογραφικό υλικό με νέους της ΕΠΟΝ, σε κοινωνικές εκδηλώσεις της οργάνωσης. Η αφηγήτρια αναφέρεται στην πλούσια μορφωτική και καλλιτεχνική δραστηριότητα με συγκαλυμμένο αντιστασιακό περιεχόμενο των νόμιμων πολιτιστικών συλλόγων που δημιουργούνται με πρωτοβουλία της παράνομης ΕΠΟΝ, στα εκπαιδευτικά ιδρύματα και στις γειτονιές των μεγαλουπόλεων. 00:29:58:00 Φωτογραφία με τον ΑΡΓΥΡΗ ΚΟΥΝΑΔΗ και συντρόφων του ΕΠΟΝιτών. Ο ΚΟΥΝΑΔΗΣ, στέλεχος της ΕΠΟΝ Νέας Σμύρνης, αναφέρεται στην έφεση για τη μόρφωση, τον πλουραλισμό και την καλλιτεχνική έκφραση της νεολαίας και στις μικρές καλλιτεχνικές ομάδες που δημιουργούνταν στους κόλπους της ΕΠΟΝ. 00:30:49:00 Αρχειακό υλικό από τις καλλιτεχνικές ομάδες που δημιουργούνται στην περιφέρεια με πρωτοβουλία της ΕΠΟΝ: εισιτήριο παράστασης της πατριωτικής επιθεώρησης «Κρητική Βραδυά» από την Ερασιτεχνική Καλλιτεχνική Ομάδα Χανίων, υπέρ των παιδικών και λαϊκών συσσιτίων, εισιτήριο της παράστασης της επιθεώρησης «Λίγο απ’ όλα» από την ομάδα του Φοιτητικού Συνεταιρισμού Χανίων, που δόθηκε υπέρ του Ερυθρού Σταυρού, και φωτογραφία από θεατρική παράσταση, φωτογραφίες μελών του Φοιτητικού Ερασιτεχνικού Καλλιτεχνικού Ομίλου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Εκπολιτιστικού Ομίλου Θεσσαλονίκης (ΕΟΠ) και σχετικό αρχειακό υλικό από τις δραστηριότητές του: πρόγραμμα της θεατρικής παράστασης «Μια νύχτα-Μια ζωή», πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος του Θεατρικού Τμήματος σε νέους που ενδιαφέρονται για τη δραματική τέχνη να λάβουν μέρος στις θεατρικές παραστάσεις, προσκλήσεις σε εγκαίνια εκθέσεων εικαστικών και χαρακτικών έργων και το έντυπό τους «Ξεκίνημα». Ο αφηγητής αναφέρεται στη δράση των πολιτιστικών συλλόγων νέων, που δημιουργούνται από την ΕΠΟΝ, κυρίως του Φοιτητικού Συνεταιρισμού Χανίων (έτος ίδρυσης 1943), και στη διάλυσή του από τις Αρχές κατοχής, ύστερα από πραγματοποιηθείσα εκδήλωση στο κέντρο των Χανίων στις 25 Μαρτίου 1944, στην ίδρυση του Εκπολιτιστικού Ομίλου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και στα 6 τμήματά του (φιλολογικό – θεατρικό – εικαστικών τεχνών – θεατρικό – αθλητικό – εκδοτικό) και στη δράση του το 1944, στα στελέχη του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, που συνέβαλαν στην εκπολιτιστική προσπάθεια, και στο εκδοτικό του έργο (περιοδικό «Ξεκίνημα»). Ενεργοί συμπαραστάτες και οι καθηγητές ΚΑΒΑΔΑΣ ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ, ΙΜΒΡΙΩΤΗΣ, ΤΕΝΕΚΙΔΗΣ, ΣΙΓΑΛΑΣ κ. ά. 00:32:16:00 Ο συγγραφέας ΜΑΝΩΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ, αρχισυντάκτης του περιοδικού «Ξεκίνημα», αναφέρεται στο εκδοτικό έργο του δεκαπενθήμερου περιοδικού «Ξεκίνημα» του Εκπολιτιστικού Ομίλου Θεσσαλονίκης (ΕΟΠ), από το οποίο ξεπήδησαν σημαντικοί λογοτέχνες της χώρας μας. Αναφέρεται στους ποιητές της Θεσσαλονίκης ΚΛΕΙΤΟ ΚΥΡΟΥ, ΘΑΝΑΣΗ ΦΩΤΙΑΔΗ, ΓΙΩΡΓΟ ΚΑΦΤΑΝΤΖΗ, ΑΝΤΩΝΗ ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟ, ΠΑΝΟ ΘΑΣΙΤΗ και στους λογοτέχνες της Αθήνας και της περιφέρειας που κόσμησαν τις σελίδες του (ΤΑΚΗΣ ΣΙΝΟΠΟΥΛΟΣ, ΕΛΕΝΗ ΒΑΚΑΛΟ, ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΑΒΟΥΡΗΣ) και στους καθηγητές (ΙΜΒΡΙΩΤΗΣ, ΣΙΓΑΛΑΣ, ΒΑΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ, ΤΕΝΕΚΙΔΗΣ, ΤΣΟΠΑΝΑΚΗΣ κ. ά.), και στον μετέπειτα καθηγητή ΑΡΙΣΤΟΒΟΥΛΟ ΜΑΝΕΣΗ (τότε φοιτητής). 00:33:18:00 Εξώφυλλο και το εισαγωγικό άρθρο του πρώτου τεύχους του δεκαπενθήμερου περιοδικού «Ξεκίνημα» του Εκπολιτιστικού Ομίλου Θεσσαλονίκης (ΕΟΠ). Ο αφηγητής αναφέρεται στους προγραμματικούς σκοπούς του περιοδικού, «η τόνωση του πατριωτικού φρονήματος» και στα έμμεσα αντιστασιακά μηνύματα που έστελνε. 00:33:44:00 Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΦΤΑΝΤΖΗΣ αναφέρεται στο πολιτιστικό και μορφωτικό έργο του Εκπολιτιστικού Ομίλου Θεσσαλονίκης (ΕΟΠ), σχολιάζει όμως τον διακηρυκτικό και δογματικό του τόνο ορισμένες φορές, αποδίδοντάς τον στην «επικαιρική αναγκαιότητα». 00:34:56:00 Φιλμ αρχείου από το 1943. Η αφηγήτρια αναφέρεται στη συμμετοχή των νέων στη διαδήλωση της 25ης Μαρτίου 1943, στις κινήσεις κατά της επιστράτευσης, της τρομοκρατίας και της επέκτασης της βουλγαρικής κατοχής που ετοιμαζόταν από τους κατακτητές και από την κατοχική κυβέρνηση, και διαβάζει το προσκλητήριο των πεσόντων, των οποίων οι κηδείες εξελίσσοντο με τη σειρά τους αφορμή για νέες μαζικές διαδηλώσεις, με-όχι σπάνια-κάποια θύματα. Προσκλητήριο: ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ, ΚΟΥΛΑ ΛΙΛΗ, ΘΩΜΗΣ ΧΑΤΖΗΘΩΜΑΣ, ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΕΡΙΑΚΗΣ και άλλοι που έγιναν σύμβολα της αντίστασης. 00:36:33:00 Ο ΚΩΣΤΑΣ ΜΑΝΩΛΚΙΔΗΣ αναφέρεται στον εργαζόμενο στα λιγνιτωρυχεία της Καλογρέζας μαθητή ΚΩΣΤΑ ΩΡΑΙΟΠΟΥΛΟ, που δολοφονήθηκε στην κηδεία του μαθητή ΕΔΜΟΝΔΟΥ ΤΟΡΟΝ, και του οποίου το πτώμα περιήλθε στα χέρια των αγωνιστών, για να του προσφέρουν τις αρμόζουσες τιμές. 00:37:04:00 Φωτογραφίες από κτήρια της Θεσσαλονίκης της εποχής, καθώς ο αφηγητής αναφέρεται στο διάχυτο πνεύμα σύμπνοιας και αλληλεγγύης μεταξύ των οργανωμένων νέων, και ειδικά στην περίπτωση του φοιτητή ΤΑΚΗ ΒΑΦΙΔΗ, που συνελήφθη έξω από την Αγία Ευαγγελίστρια της Θεσσαλονίκης σε διαδήλωση και οι συμφοιτητές του τον ελευθέρωσαν. 00:37:24:00 Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΦΤΑΝΤΖΗΣ αναφέρεται στην προσπάθεια των συμφοιτητών του να ελευθερώσουν τον ΤΑΚΗ ΒΑΦΙΔΗ από τους χωροφύλακες που τον είχαν συλλάβει, στην επίτευξη αυτού του στόχου αλλά και στην ταυτόχρονη σύλληψη ενός άλλου φοιτητή αντ’ αυτού. Ο ΒΑΦΙΔΗΣ, βλέποντας έναν άλλο συναγωνιστή του να συλλαμβάνεται, παρακάλεσε τους χωροφύλακες να αφεθεί ελεύθερος ο νέος συλληφθείς και να οδηγηθεί ο ίδιος στις φυλακές. 00:38:19:00 Φωτογραφία του ΤΑΚΗ ΒΑΦΙΔΗ, ο οποίος εκτελέστηκε σε γερμανικό στρατόπεδο της Αυστρίας στις αρχές Μαΐου του 1945. Η αφηγήτρια κάνει τις σχετικές αναφορές. 00:38:31:00 Φωτογραφίες ενόπλων ΕΠΟΝιτών ανταρτών. Η αφηγήτρια αναφέρεται στη μεταστροφή στην ένοπλη δράση και της νεολαίας, από τα μέσα του 1943. 00:38:31:00 Ο ΚΩΣΤΑΣ ΜΑΝΩΛΚΙΔΗΣ αναφέρεται στο νέο σκηνικό που παρουσιάζεται, με τη διάλυση της μαθητικής οργάνωσης και την ένταξη στον ένοπλο αγώνα κατά συνοικίες. Αναφέρεται στη σύλληψή του στις αρχές του 1944, και στις περιπέτειες αρχικά στο κτήριο Μέρλιν (εμβόλιμη φωτογραφία) και στη συνέχεια στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου. Αναφορά στους εκτελεσθέντες μαθητές ΝΑΣΟ ΤΟΥΜΠΑ και ΓΙΑΝΝΑΚΗ ΑΝΝΟΥΣΑ την πρωτομαγιά του 44 (εμβόλιμες φωτογραφίες) και στους μαθητές ΚΕΝΤΡΟ, ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟ, ΚΩΣΤΑ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ που εκτελέσθηκαν λίγες ημέρες αργότερα, και τέλος, στην μεταγενέστερη μετάβασή του στο βουνό με τους αντάρτες. 00:40:04:00 Φωτογραφικό υλικό με νέους της ΕΠΟΝ. Ο αφηγητής αναφέρεται στους 2. 000 νέους της ΕΠΟΝ που συμμετέχουν στον ένοπλο αγώνα του ΕΛΑΣ Αθήνας και στη μάχη τριών νέων ανδρών της ΕΠΟΝ (ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΥΓΕΡΗΣ, ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΙΟΚΜΕΝΙΔΗΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΦΟΛΤΟΠΟΥΛΟΣ) που σκοτώθηκαν υπερασπιζόμενοι αποθήκη του τάγματός τους, στις 28 Απριλίου 1944. Φωτογραφία από σπίτι στον Υμηττό, που είχε μετατραπεί σε αποθήκη οπλισμού του τάγματος του ΕΛΑΣ Αθήνας. 00:40:49:00 Πλάνα από την περιοχή όπου βρισκόταν το φρουραρχείο του ΕΛΑΣ, στην οδό Μπιζανίου στην Καλλιθέα και από την αναθηματική πλάκα με τους δέκα νεκρούς ΕΠΟΝίτες από την εκεί μάχη 24ης Ιουλίου 1944, για την αντιμετώπιση εκκαθαριστικής επιχείρησης Ταγμάτων Ασφαλείας και Γερμανών. Η μάχη έληξε με πολλούς νεκρούς και τραυματίες και από την εχθρική πλευρά. 00:41:24:00 Πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Επονίτης», οργάνου της ΕΠΟΝ και φωτογραφικό υλικό με αντάρτες της ΕΠΟΝ, του ΣΤΑΥΡΟΥ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ (ΣΤΑΜΑΤΗ), καθώς η αφηγήτρια αναφέρεται στην ανάπτυξη του ανταρτοεπονίτικου κινήματος. Από τα μέσα Μαρτίου του 1943, ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ (ΣΤΑΜΑΤΗΣ), φεύγει στην επαρχία ως επικεφαλής αποστολής που σκοπό είχε να οργανώσει υποδειγματικούς σχηματισμούς της ΕΠΟΝ του ΕΛΑΣ αποτελούμενους από νέους αποκλειστικά. Η πρώτη ομάδα συγκροτείται στην έδρα του Γενικού Αρχηγείου του ΕΛΑΣ Ρούμελης στο χωριό Κολοκυθιά, και ακολουθούν άλλες στα Αρχηγεία Παρνασσίδας, Δωρίδας, Λοκρίδας και Αττικοβοιωτίας (σχετικές εμβόλιμες φωτογραφίες). Φωτογραφίες από το χωριό Ασπράγγελοι Ηπείρου, όπου η πρώτη υποδειγματική ομάδα της ΕΠΟΝ του ΕΛΑΣ δίνει αποφασιστική μάχη στις 13 Ιουλίου 1943 με γερμανικές δυνάμεις. Έκθεση του Στρατηγείου Ηπείρου του ΕΛΑΣ, όπου εξαίρεται ο ηρωισμός των 15 νέων ανταρτών, και φωτογραφία του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΨΑΛΗ (ΚΡΗΤΙΚΟΥ) που υπέκυψε στα τραύματά του και αναφορά στον εκεί θάνατο του ΑΛΕΚΟΥ ΣΟΥΦΛΗ (ΦΡΙΞΟΥ), καπετάνιου της ομάδας. 00:43:00:00 Φωτογραφικό υλικό με νεαρούς αντάρτες της ΕΠΟΝ. Ο αφηγητής αναφέρεται στους 30. 000 μαχητές, που προσφέρονται στον ΕΛΑΣ, και στην επιμονή τους να καταταγούν στα μάχιμα στελέχη του ΕΛΑΣ, πράγμα δύσκολο λόγω του νεαρού της ηλικίας τους. 00:43:20:00 Φωτογραφία του ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΠΑΤΑΛΑ (ΒΕΝΙΑΜΙΝ), μαχητή υποδειγματικού ουλαμού της ΕΠΟΝ της Ταξιαρχίας Ιππικού. Ο ίδιος αναφέρεται στην περιπέτειά του μέχρι να γίνει μάχιμος στρατιώτης, στη χαρά του μέχρι να αντικατασταθεί το «ανίκανος» που είχε αναγράψει ο γιατρός με τη λέξη «ικανός». Παρεμβάλλεται φωτογραφία του. 00:44:30:00 Φωτογραφικό υλικό με αντάρτες της ΕΠΟΝ και έκθεση με τίτλο «Ήρωες της νιότης», που αναφέρεται στη δράση των ανταρτοεπονίτικων ομάδων της 9ης και 10ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ. Μέχρι τέλη Μάη 44 οι ομάδες αυτές είχαν συμμετοχή σε 35 μάχες, είχαν εκπολιτιστική και διαφωτιστική δραστηριότητα στην ελληνική ύπαιθρο (διοργάνωση ομιλιών και θεατρικών παραστάσεων, σύσταση σχολείων, κίνηση ενάντια στον εξανθηματικό τύφο που μάστιζε, επιδιορθώσεις δρόμων, καθαρισμό κρηνών και υπονόμων, καλλιέργεια γης) Κι όλα αυτά, στα διαλείμματα μεταξύ πολεμικών επιχειρήσεων. Αναφέρεται και στους συνολικά 1. 300 αντάρτες της ΕΠΟΝ-ΕΛΑΣ που έπεσαν υπέρ πατρίδος και στη σημαντική μάχη της Γλόγοβας Πελοποννήσου στις 20 Απριλίου 1944. . 00:45:41:00 Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ, μέλος της Διοίκησης Λόχου του 2/12 Τάγματος του ΕΛΑΣ, αναφέρεται στη μάχη της Γλόγοβας Πελοποννήσου, με ομαδάρχη ΕΠΟΝιτών τον ΚΑΡΟΥΣΟ, που τους εμψύχωνε ώστε να ξεπεράσουν τους δισταγμούς τους. 00:46:13:00 Φωτογραφικό υλικό με αντάρτες του ΕΔΕΣ ΕΟΕΑ στην Ήπειρο και με αντάρτες της αντιστασιακής οργάνωσης Ένωση Σπουδαστών Ανωτάτων Σχολών (ΕΣΑΣ) και πρωτοσέλιδο του εντύπου «Λεύτερα Νειάτα», οργάνου της Εθνικής Δημοκρατικής Ενώσεως Ελληνοπαίδων, ημερομηνίας 7 Οκτωβρίου 1944. Ο αφηγητής αναφέρεται στη δημιουργία του Ιερού Λόχου, του ειδικού σχηματισμού νεολαίας του ΕΔΕΣ, που συστήνεται τον Ιούνιο του 1944 στην Ήπειρο (διοικητής ο ίλαρχος ΧΑΡΒΑΔΑΚΗΣ), με πρωτοβουλία φοιτητών και σπουδαστών της Ένωσης Σπουδαστών Ανωτάτων Σχολών, που έκαναν επαφή στην Ήπειρο με τον γενικό αρχηγό του ΕΔΕΣ ΝΑΠΟΛΕΟΝΤΑ ΖΕΡΒΑ. Αρχικός στόχος ήταν να αποτελείται μόνο από Αθηναίους σπουδαστές και από Ευέλπιδες σπουδαστές του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Αναφορά και στο όνομα του παπά ΜΟΣΧΟΥ, του κατοπινού Αρχιεπισκόπου ΜΑΚΑΡΙΟΥ, που όρκισε, με τον όρκο των αρχαίων Αθηναίων Εφήβων, τους πρώτους ιερολοχίτες. 00:47:34:00 Φωτογραφία του ΣΩΤΗΡΗ ΤΣΑΜΠΗΡΑ, μαχητή του Ιερού Λόχου των ΕΟΕΑ. Ο ΤΣΑΜΠΗΡΑΣ αναφέρεται στη συνεχή έλευση σπουδαστών από την Αθήνα, που όμως δεν ξεπερνούσαν σε αριθμό τους 60-70, και ο Ιερός Λόχος δημιουργήθηκε εκ των ενόντων, στα μέσα Ιουνίου 1944. Οι νέοι αυτοί ήταν γεμάτοι γέλιο και ζωή. 00:48:36:00 Φωτογραφικό υλικό με αντάρτες του Ιερού Λόχου, αναμνηστικό της μάχης του Αρχάγγελου και πλάνα από την περιοχή όπου αυτή διεξήχθη, και από το σχολείο του χωριού όπου έχει στηθεί αναθηματική στήλη. Ο αφηγητής αναφέρεται στην επίθεση των ΕΟΕΑ και του Ιερού Λόχου κατά των οχυρωμένων γερμανικών θέσεων στην περιοχή Αρχαγγέλου Σινώπης Σαμψούντα Πρεβέζης, στις 5 και 6 Ιουλίου 1944. Ο αφηγητής αναφέρεται στον εκεί θάνατο του ΤΑΚΗ ΚΑΠΡΑΛΟΥ και του ΗΛΙΑ ΚΟΥΡΕΜΕΝΟΥ. 00:49:54:00 Ο ΣΩΤΗΡΗΣ ΤΣΑΜΠΗΡΑΣ αναφέρεται στη νίκη των ιερολοχιτικών δυνάμεων στη μάχη του Αρχάγγελου και στην αντίστοιχη μεγάλη ήττα των Γερμανών με περίπου 300 τραυματίες ή νεκρούς, αλλά και στο 20% των απωλειών των ανδρών του Ιερού Λόχου. 00:50:48:00 Φωτογραφικό υλικό με «αετόπουλα», μικρά παιδιά που συμμετείχαν στην Αντίσταση. Η αφηγήτρια μιλάει για πρώιμη ωρίμανση των παιδιών και στην επιθυμία τους να ενταχθούν όσο γίνεται νωρίτερα στο αντιστασιακό κίνημα. Μεταξύ των αποστολών τους, ήταν να γίνονταν σύνδεσμοι και να μεταφέρουν πληροφορίες η να κατασκοπεύουν τις κινήσεις του εχθρού. Το κίνημα των αετόπουλων περιλάμβανε περίπου 150. 000 παιδιά. 00:51:29:00 Ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ αναφέρεται στην κατασκόπευση του εχθρού και των συνεργατών του, από τα «αετόπουλα» των πόλεων, με σκοπό τη συλλογή πληροφοριών και τη μεταφορά τους στους οργανωμένους αντάρτες των πόλεων. 00:51:49:00 Φωτογραφικό υλικό με «αετόπουλα». Ο αφηγητής επισημαίνει διαταγή της Ανώτατης Διοίκησης της Γερμανικής Ομάδας Στρατιών Ε, που αναφέρεται στα παιδιά που με τέχνασμα, προκαλούσαν φθορές στον Γερμανό κατακτητή (παρεμβάλλεται η σχετική έκθεση). 00:52:31:00 Φωτογραφία με τον ΝΙΚΟ ΑΚΙΛΟΓΛΟΥ και τον συνεργάτη του ΜΕΜΑ ΣΤΑΥΡΟΥ στο κατεστραμμένο Καρπενήσι, και άλλο σχετικό φωτογραφικό υλικό με νεολαίους που συμμετέχουν σε κοινωνικές εκδηλώσεις. Η αφηγήτρια αναφέρεται στην αναγεννητική δύναμη που εμπνέει η νεολαιίστικη ορμή κυρίως στην απελευθερωμένη ύπαιθρο. 00:53:04:00 Ο ΛΕΑΝΔΡΟΣ ΒΡΑΝΟΥΣΗΣ, στέλεχος της ΕΠΟΝ Ηπείρου, αναφέρεται στον πατριωτικό τόνο των συγκεντρώσεων και στη μύηση σε αυτές όλων των κατοίκων των χωριών που τις παρακολουθούσαν. Αναφέρεται στα αντάρτικα τραγούδια, στα σκετς, στην εφημερίδα της ΕΠΟΝ που τύπωνε τραγούδια κατάλληλα για απαγγελίες, στα ποιήματα που συνέθεταν σε γνωστούς εύληπτους δεκαπεντασύλλαβους, ενώ απαγγέλλει στιχάρια από τα ποιήματα αυτά. Παρεμβάλλονται δημοσιευμένα αντάρτικα τραγούδια, το ποίημα «Ήρθαν φουσάτα βάρβαρα στα λεύτερα βουνά μας» και «Το τραγούδι του Συνδέσμου», φωτογραφίες του ΒΡΑΝΟΥΣΗ, φωτογραφικό υλικό με αντάρτες, το εξώφυλλο του αναγνωστικού Τα αετόπουλα» της γ’ και δ’ τάξης του δημοτικού υπό την αιγίδα της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ). 00:56:05:00 Φωτογραφικό υλικό με νεολαίους που συμμετέχουν σε κοινωνικές εκδηλώσεις και νεολαίους που πρωτοστατούν στον εθνικοαπελευθρωτικό αγώνα. 00:56:48:00 Ο ΜΑΝΩΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ αναφέρεται στους νέους τρόπους ζωής που ξεπήδησαν, στις νέες δυνατότητες που ανοίχτηκαν στη νεολαία και στα νέα οράματα «που όσο και αν βίαια σφαγιάστηκαν, εν τούτοις άφησαν τον σπόρο τους για τις ερχόμενες γενεές». 00:57:43:00 Τίτλοι τέλους.