ΚΥΠΡΟΣ ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΞΙΟΥ, Η

00:00:25:00
Πλάνα σε διάφορα τοπία, αρχαιολογικούς χώρους, λουλούδια. Ο αφηγητής αναφέρει πως η άνοιξη στην ΚΥΠΡΟ συνδέεται με το άνοιγμα του σπόρου του μεταξοσκώληκα. Κάνει λόγο για την ΚΥΡΙΑΚΟΥ και τον ΑΝΔΡΕΑ ΚΥΡΙΑΚΗ. Η ΚΥΡΙΑΚΟΥ αναφέρει πως άρχισε να κάνει καματερό και να βγάζει μετάξι. Ο αφηγητής τονίζει πως η μεταξουργεία ήταν μια από τις κύριες ασχολίες των κατοίκων του νησιού ως τις πρώτες δεκαετίες του αιώνα μας. Διάφορα πλάνα με γυναίκες να υφαίνουν το μετάξι στον αργαλειό.

00:03:13:00
Η Λαογράφος δρ. ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ αναφέρει πως η μεταξουργεία στην Κύπρο αποτελεί οικογενειακή επιχείρηση. Όλοι οι άνθρωποι εκτρέφουν μεταξοσκώληκα και οι γυναίκες υφαίνουν για την προίκα των κοριτσιών. Το μετάξι ως πολύτιμη πρώτη ύλη εμφανίστηκε τον 7ο αιώνα μ. Χ. και προορίζονταν μόνο για τους πλούσιους, την αυτοκρατορική αυλή και την εκκλησία. Πλάνα με διάφορα μεταξωτά ενδύματα.

00:04:23:00
Ο αφηγητής διαβάζει απόσπασμα από το έργο του ΦΑΙΔΩΝΑ ΚΟΥΚΟΥΛΕ, «ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΝ, ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ». Η Κύπρος ως τμήμα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας γνώρισε νωρίς το μετάξι. Η οικονομική σημασία της μεταξουργίας αποκορυφώθηκε από το τέλος του 12ου μέχρι και τον 14ο αιώνα. Ο αφηγητής κάνει μια ιστορική αναδρομή όσον αφορά την παραγωγή και το εμπόριο των μεταξωτών, τα εμπορικά λιμάνια της Ανατολής, την υφαντουργία και την μεταξουργία κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας και της Τουρκοκρατίας. Διαβάζονται αποσπάσματα από αναφορές διαφόρων περιηγητών για την μεταξουργία του νησιού. Πλάνα με μεταξωτά κεντήματα και υφάσματα.

00:08:50:00
Ο αφηγητής αναφέρει πως το κυπριακό μετάξι τίθεται κάτω από την προστασία της βασίλισσας ΒΙΚΤΩΡΙΑΣ. Βρετανοί εμπειρογνώμονες ταξινόμησαν το μετάξι της ΚΥΠΡΟΥ ανάμεσα σε 19 αποικίες ως το πιο στέρεο και καλής ποιότητας.

00:09:38:00
Ο αφηγητής κάνει λόγο για την εκστρατεία εκσυγχρονισμού της σηροτροφίας σύμφωνα με ευρωπαϊκά πρότυπα. Θεσπίστηκαν νομοθετικά μέτρα που στόχευαν στην αύξηση και βελτίωση της παραγωγής. Το 1923 η ΚΥΠΡΟΣ ήταν η δεύτερη σε παραγωγή μεταξιού από τις Βρετανικές αποικίες μετά τις Ινδίες. Το 1926 έχουμε την εγκατάσταση βιομηχανίας μεταξιού στο χωριό ΓΕΡΟΣΚΗΠΟΥ, στην ΠΑΦΟ.

00:10:50:00
Οι ΑΓΛΑΪΑ ΣΤΕΛΙΟΥ και ΝΕΟΦΥΤΑ ΖΙΜΠΟΥΛΟΥ, πρώην εργάτριες μεταξουργείου μιλούν για το εργοστάσιο στην ΓΕΡΟΣΚΗΠΟΥ, για το μεροκάματο που έπαιρναν και πως οι ΑΓΓΛΟΙ αγοράσαν τη βιομηχανία και στη συνέχεια φέρανε τους Ιταλούς. Ο αφηγητής αναφέρει ότι το εργοστάσιο απασχολούσε 250-300 εργάτες και εργάτριες. Λειτουργούσε κατά διαστήματα και παρήγαγε κλωστή και υφάσματα εξαιρετικής ποιότητας. Παράλληλα, παρακολουθούμε πλάνα από το εσωτερικό του εργοστασίου με εργάτες.

00:12:42:00
Ο αφηγητής αναφέρει ότι κατά τον 2ο ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ η παραγωγή του κυπριακού μεταξιού χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκες των συμμάχων σε αλεξίπτωτα. Ο ΑΝΤΡΕΑΣ ΚΙΡΑΤΖΗΣ (σηροτρόφος) εξιστορεί τις εμπειρίες του. Ο αφηγητής επισημαίνει ότι η παρακμή της μεταξουργίας οφείλονταν στον ανταγωνισμό με το ιαπωνικό μετάξι και τις συνθετικές ίνες που κατέκλυσαν την αγορά. Πλάνα από το εργοστάσιο. Πλάνα με κατοίκους να επεξεργάζονται μετάξι.

00:15:03:00
Πλάνο με 4 γυναίκες στην αυλή να συζητούν. Η ΜΑΡΟΥΛΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ, υφάντρια μεταξωτών, εξηγεί πως αγοράζαν το μετάξι από την ΛΑΠΗΘΟ και τον ΚΑΡΑΒΑ.

00:15:44:00
Ο αφηγητής αναφέρει πως οι περιοχές που συνεχίστηκε η οικονομική σημασία της μεταξουργίας ήταν η ΛΑΠΗΘΟΣ και ο ΚΑΡΑΒΑΣ. Πλάνα από την κατεχόμενη ΛΑΠΗΘΟ. Η ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, λαογράφος, τονίζει τους λόγους που συνέβαλαν στην ανάπτυξη της μεταξουργίας στη ΛΕΥΚΩΣΙΑ. Στη συνέχεια οι: ΚΥΡΙΑΚΟΥΛΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ (υφάντρια μεταξωτών), ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ (σηροτρόφος) και ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ (ζωγράφος – πρώην πρόεδρος Μουσείου Λαϊκής Τέχνης Κύπρου) μιλούν για τις αναμνήσεις τους. Πλάνα από το Μουσείο με τον ΑΔΑΜΑΝΤΙΟ ΔΙΑΜΑΝΤΗ. Διαβάζονται διάφορα αποσπάσματα.

00:18:49:00
Πλάνα από την κατεχόμενη ΛΑΠΗΘΟ.

00:18:49:00
Ο αφηγητής διαβάζει απόσπασμα από το ημερολόγιο της Μις ΛΟΥΙΣ. Πλάνα από τα παζάρια της ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ. Η μεγαλύτερη αγορά μεταξιού και μεταξωτών ήταν το γυναικοπάζαρο κάθε Παρασκευή στην ΛΕΥΚΩΣΙΑ. Μιλά η υφάντρια μεταξωτών ΜΑΡΙΑ ΣΑΒΒΙΔΟΥ. Ο ΜΙΧΑΛΑΚΗΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, έμπορος μεταξωτών, κάνει λόγο για το εμπόριο μεταξιού και αναφέρει τους εμπόρους μεταξιού στην ΛΕΥΚΩΣΙΑ.

00:21:42:00
Ο αφηγητής αναφέρει πως η σηροτροφία ήταν δύσκολη δουλειά και πως όλη η οικογένεια βοηθούσε στο μάζεμα των φύλλων, το τάϊσμα και το καθάρισμα. Η ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΚΙΡΑΤΖΗ (σηροτρόφος – υφάντρια μεταξωτών) εξηγεί τον τρόπο που δουλεύανε. Ακούγονται μαρτυρίες γυναικών σύμφωνα με το τι πρόσταζε η παράδοση αλλά και ποια ήταν τα σημάδια που βοηθούσαν το καματερό. Διάφορα πλάνα εν ώρα εργασίας. Πλάνα λειτουργίας σε εκκλησία.

00:26:22:00
Ο αφηγητής κάνει λόγο για τον μεταξοσκώληκα και το μάζεμα των κουκουλιών. Εξηγεί τον τρόπο της συγκομιδής. Διάφορα πλάνα εν ώρα εργασίας. Πλάνα με μεταξοσκώληκες. Στη συνέχεια μια εργάτρια αναφέρει τον τρόπο διεκπεραίωσης της δουλειάς τους.

00:29:13:00
Ο αφηγητής κάνει λόγο για τον ΚΥΡΙΑΚΟ, τον μεταξά και την γυναίκα του, την ΑΝΕΖΟΥ και πως αυτοί στήνουν το μεταξιό τους. Πλάνα ενώ αυτοί δουλεύουν. Επίσης, ο αφηγητής εξηγεί τον τρόπο επεξεργασίας των κουκουλιών και τις διαδικασίες που ακολουθεί ο μεταξάς. Το ζύγισμα του μεταξιού καθορίζει την αμοιβή του μεταξά αλλά και την ποσότητα και αξία του μεταξιού. Οι «μεταξικοί» ήταν οικογενειακό επάγγελμα που παραδίδονταν στο αρσενικό παιδί. Πλάνα από το ζύγισμα του μεταξιού.

00:34:31:00
Ο αφηγητής κάνει λόγο για τους πλανόδιους επαγγελματίες μεταξάδες και πως αυτοί έστηναν το εργαστήριό τους. Μια γυναίκα αναφέρει πως οι ντόπιοι μεταξάδες ήταν σε περιοχές με μεγάλη παραγωγή μεταξιού, ενώ στην ΜΑΡΑΘΑΣΑ, ΚΑΚΟΠΕΤΡΙΑ και ΓΑΛΑΤΑ υπήρχαν πλανόδιοι μεταξάδες. Διηγείται πως ξεμετάξιζαν το μετάξι. Μιλά κάποιος κάτοικος λέγοντας, πως αντιμετώπιζαν τους πλανόδιους τεχνίτες. Πλάνα με πλανόδιους μεταξάδες να δουλεύουν.

00:37:38:00
Η ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, λαογράφος, κάνει λόγο για την κατεργασία της πρώτης ύλης. Ήταν δύσκολη και εξειδικευμένη δουλειά. Η απόδοση του υφάσματος εξαρτιόταν από τη σωστή κατεργασία.

00:38:43:00
Μιλά μια υφάντρια και εξηγεί τη δυσκολία της δουλειάς. Πλάνα με γυναίκα να δουλεύει σε αργαλειό.

00:39:39:00
Ο αφηγητής αναφέρει ότι οι γυναίκες στη ΛΕΥΚΩΣΙΑ και τα περίχωρα περνούσαν τις περισσότερες ώρες στον αργαλειό. Η υφαντική επιβαλλόταν από τα αυστηρά ήθη της εποχής. Το μετάξι ήταν ένα πλούσιο υλικό προορισμένο για την προίκα και τα πολύτιμα είδη της φορεσιάς. Πλάνα με γυναίκες να δουλεύουν σε αργαλειό.

00:40:23:00
Οι: ΑΓΑΘΗ ΤΟΦΑΡΙΔΟΥ, ΕΛΠΙΔΑ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ και ΜΑΡΙΑ ΤΟΦΑΡΙΔΟΥ (υφάντριες μεταξωτών) μιλούν για το επάγγελμα της υφάντριας, το εισόδημα τους, τις επαφές τους με τους εμπόρους και την κατεργασία της κλωστής.

00:41:57:00
Ο αφηγητής αναφέρει πως τα μεταξωτά σεντόνια και τα κεντημένα κλινοσκεπάσματα αποτελούσαν το πιο πολύτιμο μέρος της προίκας κάθε κοπέλας. Κάνει λόγο για το καθιερωμένο ράψιμο του κρεβατιού των μελλονύμφων με μεταξωτά. Πλάνα από γαμήλια τελετή και από το ράψιμο του κρεβατιού. Πλάνα με μεταξωτά κεντήματα, νυφικό και γαμπριάτικο πουκάμισο, νυφική και εορταστική γυναικεία φορεσιά. Η ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, λαογράφος, αναφέρει πως το μετάξι το χρησιμοποιούσαν σε κάθε επίσημη περίπτωση του ανθρώπινου βίου.

00:45:30:00
Ο αφηγητής αναφέρει πως με αραχνοΰφαντο μεταξωτό σκέπαζαν τις εικόνες των αγίων. Παρακολουθούμε αντίστοιχα πλάνα.

00:45:42:00
Ο αφηγητής αναφέρει πως ο βίος ξεριζωμός των κατοίκων της βόρειας ζώνης της ΚΥΡΗΝΕΙΑΣ με την Τουρκική εισβολή το 1974 έδωσε το τελικό χτύπημα στην μεταξουργεία. Κάνει λόγο για τον τελευταίο μεταξά στην ΛΑΠΗΘΟ. Μιλά για την ΚΥΡΙΑΚΟΥΛΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ και πως κατάφερε να κρατήσει κάποια από τα μεταξωτά κεντήματα της. Παρακολουθούμε τα αντίστοιχα πλάνα. Ο αφηγητής αναφέρει πως μεταξωτά του 18ου, 19ου και 20ου αιώνα φυλάγονται σε διάφορα μουσεία και ιδιωτικές συλλογές. Αξιόλογη είναι η συλλογή μεταξωτών που εκτίθεται στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης Κύπρου. Πλάνα με μεταξωτά κεντήματα και φορεσιές.

00:47:20:00
Ο αφηγητής κάνει λόγο για τους ΚΥΡΙΑΚΟΥ και ΑΝΔΡΕΑ ΚΥΡΙΑΚΗ λέγοντας πως κάθε χρόνο βγάζουν το μετάξι με τον ίδιο τρόπο που έμαθαν από τους γονείς τους. Διάφορα πλάνα εν ώρα εργασίας.

00:47:54:00
Τίτλοι τέλους.