ΛΑΥΡΕΙΟΝ ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΧΘΟΝΟΣ

00:00:05:00
Εμφάνιση τίτλου εκπομπής: «ΛΑΥΡΕΙΟΝ ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΧΘΟΝΟΣ». Ο αφηγητής αναφέρεται στον πολιτισμό και στην μεγάλη αξία των μνημείων, που αυτός αφήνει πίσω του.

00:00:48:00
Πλάνα σε σημαντικά μνημεία της πατρίδας μας, ενώ, ο αφηγητής κάνει μια σύντομη ιστορική αναδρομή και περιγραφή. Βλέπουμε πλάνα από την ΑΚΡΟΠΟΛΗ, από το ναό του ΠΟΣΕΙΔΩΝΑ στο ΣΟΥΝΙΟ, από τους μυκηναϊκούς θολωτούς τάφους, από τις κατοικίες των γενναίων πολεμιστών, από τις τριήρεις του ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗ, από τους νεαρούς Κούρους, από το θέατρο στο ΘΟΡΙΚΟ και από την εκκλησία της ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ στην ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ. Παρακολουθούμε πλάνα από τον εξωτερικό και εσωτερικό της χώρο.

00:02:15:00
Στην οθόνη προβάλλεται: «ΑΡΓΥΡΟΥ ΠΗΓΗ ΤΙΣ ΑΥΤΟΙΣ ΕΣΤΙ ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΧΘΟΝΟΣ». Ο αφηγητής μιλά για την ετυμολογία του ονόματος του ΛΑΥΡΙΟΥ. Λέει ότι ήταν ένα από τα σημαντικότερα μεταλλευτικά κέντρα και ότι ήταν γνωστό για τον ορυκτό του πλούτο. Ο πλούτος αυτός αξιοποιήθηκε και δημιουργήθηκαν βιομηχανικοί κολοσσοί. Πρόκειται για μια Ελληνική και μια Ιταλογαλλική εταιρία, οι οποίες εκμεταλλεύθηκαν μεγάλους τόνους σκουριάς. Παράλληλα, βλέπουμε ασπρόμαυρες φωτογραφίες του ΛΑΥΡΙΟΥ την εποχή της Τουρκοκρατίας, πλάνα από τα μεταλλουργεία και από την ΚΑΜΑΡΙΖΑ, η οποία ήταν το κέντρο των μεταλλευτικών έργων. Σήμερα, δεν υπάρχει, πια, ασήμι στην περιοχή.

00:04:51:00
Στην οθόνη παρουσιάζεται ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΡΜΑΤΗΣ, ΚΑΘ. ΠΑΝ/ΜΙΟΥ ΒΕΛΓΙΟΥ. Λέει ότι το ΛΑΥΡΙΟ αποτέλεσε σημαντικό μεταλλευτικό και μεταλλουργικό κέντρο. Η τεχνολογία αναπτύχθηκε με γρήγορους ρυθμούς και η περιοχή προηγήθηκε σε όλες τις εξελίξεις, που σχετίζονται με τη βιομηχανία, τα μέσα μεταφοράς και επικοινωνίας. Τονίζει το γεγονός ότι βρισκόταν σε συνεχή τεχνολογική επαφή με τα πιο ανεπτυγμένα μεταλλουργικά κέντρα της ΕΥΡΩΠΗΣ και της ΑΜΕΡΙΚΗΣ.

00:06:52:00
Στην οθόνη προβάλλεται: «ΤΟ ΝΕΡΟ ΚΑΙ Η ΦΩΤΙΑ». Ο αφηγητής μιλά για τους τρόπους και τα μέσα με τα οποία γινόταν η εξόρυξη του ασημιού. Βλέπουμε πλάνα από διάφορα εργαλεία. Γίνεται αναφορά στη Ιταλογαλλική εταιρία μεταλλείων και στις εργασίες της. Στη συνέχεια, πλάνα από δασώδη περιοχή του ΛΑΥΡΙΟΥ.

00:07:37:00
Ο αφηγητής μιλά για τον τρόπο, που ανακαλύφθηκε ο αργυρούχος μόλυβδος του ΛΑΥΡΙΟΥ. Ένας Ιταλός, που βρισκόταν στο λιμάνι της ΣΑΡΔΗΝΙΑΣ, παρατήρησε ένα ιστιοφόρο και ρώτησε τον καπετάνιο του για τον μόλυβδο, που ήταν η σαβούρα, που άφηνε πίσω του το πλοίο. Εκείνος του απάντησε για τον τόπο προέλευσης τους. Στην συνέχεια, ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΟΡΔΕΛΛΑΣ, που ήταν ορυκτολόγος από τη ΣΜΥΡΝΗ, διάβαζε μελέτες ξένων ερευνητών, οι οποίες έβρισκαν ακατάλληλα τα μεταλλεύματα της περιοχής. Ο ίδιος, όμως την επισκέφτηκε, αναγνώρισε τη σημαντικότητα των συγκεκριμένων μεταλλευμάτων (σκουριές και εκβολάδες) και έστειλε αναφορά στο Υπουργείο Οικονομικών, με την οποία πρότεινε την άμεση και γρήγορη εκμετάλλευση τους. Παράλληλα, βλέπουμε ασπρόμαυρες φωτογραφίες του ΛΑΥΡΙΟΥ και πλάνα από τους χώρους των μεταλλείων.

00:10:11:00
Στην οθόνη προβάλλεται: «ΠΟΡΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΑΚΙΑ». Ο αφηγητής μιλά για τον Ιταλό μεταλλειολόγο JEAN BAPTISTA SERPIERI και τη σημαντική βοήθεια, που προσέφερε στην πόλη του ΛΑΥΡΙΟΥ. Παράλληλα, βλέπουμε και φωτογραφία του. Στη συνέχεια, ο αφηγητής διαβάζει αποσπάσμα από τις σημειώσεις του ΑΝΔΡΕΑ ΚΟΡΔΕΛΛΑ, ο οποίος περιγράφει τον τρόπο λειτουργίας της ατμομηχανής και το πως την υποδέχτηκαν οι κάτοικοι της περιοχής. Βλέπουμε ασπρόμαυρες φωτογραφίες από εκείνες τις μέρες. Ο αφηγητής αναφέρει την πρώτη ονομασία της πόλης «ΠΟΡΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΑΚΙΑ» και αναφέρεται στις εξορύξεις, που έκανε η Ιταλογαλλική εταιρία.

00:11:30:00
Στην οθόνη παρουσιάζεται και πάλι ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΡΜΑΤΗΣ, ΚΑΘ. ΠΑΝ/ΜΙΟΥ ΒΕΛΓΙΟΥ. Μιλάει για το πλούσιο υπέδαφος της περιοχής, το οποίο αποτελείται από αμέτρητες στοές και πάνω από χίλια φρέατα. Την χαρακτηρίζει «υπόγεια πόλη με αθέατο κόσμο».

00:12:43:00
Ο αφηγητής μιλά για τις δυο διαφορετικές όψεις ζωής στην πόλη του ΛΑΥΡΙΟΥ. Η πρώτη είναι η φυσιολογική και η λαμπερή, ενώ, η δεύτερη είναι αυτή του μόχθου και της βιοπάλης για τους εργάτες, των οποίων τα ωράρια ήταν ιδιαίτερα εξαντλητικά. Διαβάζει απόσπασμα από το βιβλίο του ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΕΡΜΑΤΗ «ΤΟΠΙΑ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΛΑΥΡΕΩΤΙΚΗΣ», στο οποίο είναι καταγεγραμμένες οι αναμνήσεις και τα βιώματα του ΒΑΣΙΛΗ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗ, εργάτη στα χυτήρια της εταιρίας. Η συγκεκριμένη εργασία ήταν απαιτητική και δύσκολη, καθώς έθετε σε κίνδυνο την σωματική υγεία των εργαζομένων. Παράλληλα, βλέπουμε πλάνα από διάφορα μεταλλεία και ασπρόμαυρες φωτογραφίες των εργατών.

00:14:34:00
Στην οθόνη παρουσιάζεται και πάλι ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΡΜΑΤΗΣ, ΚΑΘ. ΠΑΝ/ΜΙΟΥ ΒΕΛΓΙΟΥ. Μιλάει για τα κτήρια, τις μηχανές και γενικότερα τις εγκαταστάσεις των μεταλλευτικών εταιριών. Τους θεωρεί «σημαντικούς τόπους » και «μνημεία της βιομηχανικής αρχαιολογίας». Ταυτόχρονα, τα χαρακτηρίζει και μνημεία εργασίας, γιατί εκεί έχασαν τη ζωή τους πολλοί άνθρωποι από τις δύσκολες συνθήκες, που επικρατούσαν στα μεταλλεία. Παρακολουθούμε πλάνα από αυτά και από διάφορα εργοστάσια.

00:16:34:00
Στην οθόνη προβάλλεται: «ΣΤΙΣ ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΣΚΟΥΡΙΑΣ». Ο αφηγητής μιλά για το έτος 1860, κατά το οποίο ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΟΡΔΕΛΛΑΣ επισκέφτηκε πρώτη φορά το ΛΑΥΡΙΟ. Παράλληλα, βλέπουμε και ασπρόμαυρη φωτογραφία του. Εκείνος αναζητούσε ανθρώπινο δυναμικό, για να εργαστεί στις εταιρίες, που θα δημιουργούνταν. Επίσης, ο αφηγητής διαβάζει απόσπασμα από τις σημειώσεις του Α. ΚΟΡΔΕΛΛΑ. Μιλά για την επίσκεψη του στο λόφο ΒΕΛΑΤΟΥΡΙ, το λαβύρινθο και τη στοά, που υπήρχαν εκεί. Από αυτό το σημείο, οι αρχαίοι Έλληνες έβγαζαν τον άργυρο. Βλέπουμε πλάνα της περιοχής.

00:18:00:00
Στην οθόνη προβάλλεται: «Η ΠΗΓΗ ΤΩΝ ΤΑΛΑΝΤΩΝ». Η ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΤΣΑΪΜΟΥ, ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΣ ΚΑΘ. Ε. Μ. Π. μιλά για τη χρησιμοποίηση του αργύρου στα αθηναϊκά νομίσματα, τις αθηναϊκές γλαύκες. Περιγράφει τον τρόπο, που οι Αθηναίοι έφτιαχναν τα συγκεκριμένα νομίσματα. Τονίζει ότι η παραγωγή αργύρου ξεκίνησε από το 5000 π. Χ. και ότι η πιο παραγωγική περίοδος ήταν ο πέμπτος αιώνας. Παρακολουθούμε πλάνα από τη συγκεκριμένη περιοχή του, όπου οι Αθηναίοι εμπλούτιζαν το μετάλλευμα για την παραγωγή αργύρου.

00:20:10:00
Ο αφηγητής μιλάει για το κλείσιμο των μεταλλείων. Διαβάζει απόσπασμα του περιηγητή ΠΑΥΣΑΝΙΑ, το οποίο αναφέρεται στα μεταλλεία, που δεν υπάρχουν, πια. Στη συνέχεια η αρχαιολόγος ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΤΣΑΪΜΟΥ περιγράφει τον τρόπο λειτουργίας των μεταλλείων και τις συνθήκες, που επικρατούσαν εκεί. Μέχρι τον έκτο αιώνα τα μεταλλεία ήταν ιδιωτικές επιχειρήσεις, ενώ, κατόπιν κρατικοποιήθηκαν. Το κράτος ενοικίαζε για ένα ορισμένο διάστημα τα μεταλλεία ή σε Αθηναίους πολίτες ή σε μετοίκους. Παρακολουθούμε πλάνα από την αρχαιολογική περιοχή του ΛΑΥΡΙΟΥ.

00:22:37:00
Στην οθόνη προβάλλεται: « ΟΙ ΔΟΥΛΟΙ ΤΟΥ ΑΡΓΥΡΟΥ ». Ο αφηγητής αναφέρεται στο ρόλο των δούλων και στη δύσκολη δουλειά, που διεκπεραίωναν. Οι δούλοι προέρχονταν από διάφορα μέρη. Ο αφηγητής διαβάζει το επιτύμβιο επίγραμμα ενός δούλου μεταλλωρύχου. Οι συνθήκες διαβίωσης στην ΕΛΛΑΔΑ, ήταν καλύτερες από εκείνες των Ρωμαίων δούλων και από των σκλάβων, που δούλευαν σε ορυχεία της ΑΙΓΥΠΤΟΥ. Αυτοί ζούσαν στιγμές εξαθλίωσης και δυστυχίας. Πλάνα σε μεταλλεία και σε αγαλματίδια, που αναπαρίσταναν σκλάβους ενώ βλέπουμε και ασπρόμαυρες φωτογραφίες τους.

00:24:25:00
Η αρχαιολόγος ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΤΣΑΪΜΟΥ μιλάει για τη θέση των δούλων στην αθηναϊκή κοινωνία, η οποία ήταν κυρίως δουλοκτητική. Οι Αθηναίοι χρησιμοποιούσαν έναν πολύ μεγάλο αριθμό δούλων για τις διάφορες εργασίες. Οι ελεύθεροι πολίτες έπρεπε να ασχοληθούν με τις υποθέσεις του κράτους και τους πολέμους. Όμως, τους ενδιέφερε να εργάζονται οι δούλοι τους και να αποδίδουν. Οι ξένοι μελετητές αναφέρουν ότι οι συνθήκες διαβίωσης των δούλων ήταν απάνθρωπες. Στην περιοχή του ΛΑΥΡΙΟΥ, οι ανασκαφές έδειξαν ότι οι δούλοι συνυπήρχαν αρμονικά με τους ελευθέρους πολίτες και ότι είχαν και αρκετά δικαιώματα. Ενδεικτικό είναι ότι στο θέατρο του ΘΟΡΙΚΟΥ μπορούσαν να πηγαίνουν και οι δούλοι. Πλάνα σε αρχαιολογικά μέρη του ΛΑΥΡΙΟΥ.

00:29:29:00
Ο αφηγητής μιλά για τον πληθυσμό του ΛΑΥΡΙΟΥ, που ήταν ετερογενής και δημιουργήθηκε με την εισροή πολλών εργατών. Άνδρες από όλα τα μέρη της Ελλάδας, αλλά, και από χώρες του εξωτερικού (ΙΣΠΑΝΙΑ, ΓΑΛΛΙΑ, ΙΤΑΛΙΑ) αναζήτησαν εργασία στα μεταλλεία. Τους ένωσαν οι δύσκολες συνθήκες εργασίας και ο κοινός εχθρός, που ήταν η μολυβδίαση. Οι εξεγέρσεις και οι απεργίες ήταν συχνό φαινόμενο. Παράλληλα, βλέπουμε ασπρόμαυρες φωτογραφίες αυτών των εργατών.

00:30:40:00
Στην οθόνη παρουσιάζεται και πάλι ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΡΜΑΤΗΣ, ΚΑΘ. ΠΑΝ/ΜΙΟΥ ΒΕΛΓΙΟΥ. Κάνει μια ιστορική αναδρομή στην πορεία της πόλης του ΛΑΥΡΙΟΥ. Τα μεταλλεία δεν υφίστανται, πια, όμως οι αναμνήσεις από τις μέρες της λειτουργίας παραμένουν ζωντανές. Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΡΜΑΤΗΣ μιλάει για τις εργατικές απεργίες, τους αγώνες των εργαζομένων και τελικά την ικανοποίηση των αιτημάτων τους. Παράλληλα, μεταφέρει τα λόγια του ποιητή ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ για το πόσο σημαντικός είναι ο μόχθος του μεροκάματου και για το ότι δεν πρέπει να τον ξεχνάμε πότε.

00:33:33:00
Στην οθόνη προβάλλεται: «ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΜΕΝΟΥΝ». Ο αφηγητής μιλά για την μεγάλη ποσότητα αργύρου, που διέθετε το ΛΑΥΡΙΟ. Αναφέρεται στις μεταλλουργικές εταιρίες και αντιπαραβάλλει τις ποσότητες αργυρούχου μόλυβδου, που παρήγαγε η καθεμιά. Παρακολουθούμε ασπρόμαυρες φωτογραφίες των εταιριών και πλάνα από τα μηχανήματα, που χρησιμοποιούνταν. Το ΛΑΥΡΙΟ είναι για τον ΑΙΣΧΥΛΟ « θησαυρός χθονός ».

00:34:57:00
Στην οθόνη ο ΝΙΚΟΣ ΒΟΥΡΛΑΚΟΣ, ΕΦΟΡΟΣ ΟΡΥΚ. ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΛΑΥΡΙΟΥ. Αρχικά, περιγράφει τις δυο μεταλλευτικές εταιρίες, που υπήρχαν στην περιοχή και τον τρόπο λειτουργίας τους. Στη συνέχεια, μιλάει για την μεγάλη ποικιλία των ορυκτών, που διαθέτει η πόλη και, πιο συγκεκριμένα, το μουσείο. Τα συγκεκριμένα ορυκτά είναι σπάνια και μοναδικά. Ξεχωρίζουν ως προς το σχήμα, την λάμψη, το χρώμα και την μορφή. Κάνει λεπτομερή αναφορά στα ορυκτά σκωρίας και περιγράφει τον τρόπο δημιουργίας τους. Ο ορυκτολόγος ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΡΙΝΟΣ έχει χαρακτηρίσει την πόλη του ΛΑΥΡΙΟΥ: « υπαίθριο φυσικό ορυκτοχημικό εργαστήριο ». Παράλληλα, παρακολουθούμε πλάνα από τα διάφορα ορυκτά.

00:39:50:00
Πλάνα σε γειτονιές και κτήρια της σημερινής πόλης του ΛΑΥΡΙΟΥ. Παράλληλα, ο αφηγητής καταθέτει τους προβληματισμούς και τις προσδοκίες του για το αύριο της σημαντικής πόλης, που έχει προσφέρει τόσα πολλά στη βιομηχανική ανάπτυξη της χώρας.

00:40:32:00
Στην οθόνη προβάλλεται o τίτλος της εκπομπής: «ΛΑΥΡΕΙΟΝ ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΧΘΟΝΟΣ». Εμφανίζονται τα ονόματα των συντελεστών της εκπομπής.