ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ

00:00:06:00 Στην οθόνη προβάλλεται ο τίτλος της εκπομπής και του επεισοδίου «ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ». «ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΣΑΤΣΟΣ». Παρουσιάζεται ο συνταγματολόγος ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΣΑΤΣΟΣ να μιλά για τις δύσκολες και αντίξοες συνθήκες ζωής που επικρατούν στην ΑΘΗΝΑ. Οι άνθρωποι χάνουν σιγά-σιγά την ψυχική τους ισορροπία. Ο ίδιος έκανε πατρίδα του το νησί της ΣΚΙΑΘΟΥ, γιατί αγάπησε τη φύση και τους ανθρώπους της. Έφτιαξε εκεί το σπίτι του, για να βρίσκει στιγμές ξεκούρασης και γαλήνης. Εμφανίζονται τα ονόματα των συντελεστών της εκπομπής. 00:01:53:00 Κοντινό πλάνο σε ένα σκύλο. Στη συνέχεια, πλάνο του ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΣΑΤΣΟΥ να περπατά στον κήπο του σπιτιού του, να μπαίνει στο εσωτερικό του και να κατευθύνεται στο γραφείο του. Ξεκινά να μιλά για τις αναμνήσεις από την παιδική του ηλικία, ενώ βλέπουμε και φωτογραφίες με την οικογένειά του. Ο πατέρας του, ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ ΤΣΑΤΣΟΣ (συνταγματολόγος και πολιτικός), έπαιξε τον κυρίαρχο ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του. Η παρουσία του ήταν καθοδηγητική στην ανατροφή του και σε όλους τους τομείς της ζωής του. Μιλάει για τη σχέση τους. Παράλληλα, αναφέρεται στις δυσκολίες που υπέστη όντας το παιδί ενός επώνυμου και διακεκριμένου ανθρώπου. Δεν τον αντιμετώπιζαν ως αυτόνομη και ολοκληρωμένη προσωπικότητα, αλλά ως γιο του γνωστού συνταγματολόγου. Στη συνέχεια, περιγράφει τη σύγκρουση ανάμεσα στα βιώματά του και στη συνείδηση που ο ίδιος διαμόρφωσε ωριμάζοντας. Τα στοιχεία που κυριάρχησαν στην πορεία του ήταν η πικρία, η αντίφαση και τα σταυροδρόμια, τα οποία τον προβλημάτισαν αλλά και τον ευχαρίστησαν. Στην οθόνη προβάλλονται φωτογραφίες του από την εφηβική του ηλικία. 00:07:54:00 Στην οθόνη φωτογραφία του ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ με τον πατέρα του, ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗ ΤΣΑΤΣΟ, ο οποίος συμμετείχε στην κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ, που ήταν εξόριστη στην ΑΙΓΥΠΤΟ. Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΣΑΤΣΟΣ αφηγείται τις αναμνήσεις του από εκείνες τις μέρες. Επειδή είχε εκδοθεί ένταλμα σύλληψης εναντίον του ιδίου και της μητέρας του, κρύφτηκαν και έμειναν στο σπίτι ενός αξιωματικού, που βρισκόταν στο κέντρο της ΑΘΗΝΑΣ. Πλάνο του ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΣΑΤΣΟΥ να επισκέπτεται το συγκεκριμένο χώρο, ενώ θυμάται ότι δεν μπορούσαν να κυκλοφορήσουν, αλλά μόνο δέχονταν επισκέψεις φίλων, που τον χαροποιούσαν ιδιαίτερα. Στη συνέχεια, περιγράφει τις συγκινητικές στιγμές της Απελευθέρωσης, μετά την αποχώρηση των ΓΕΡΜΑΝΩΝ. Ο πατέρας του, ο ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΜΑΝΟΥΗΛΙΔΗΣ και ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΖΕΥΓΟΣ έφτασαν στη χώρα, πριν από την υπόλοιπη κυβέρνηση και έβγαλαν λόγο στο πλήθος (βλέπουμε φωτογραφίες τους) που ήταν συγκεντρωμένο στην Πλατεία ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ και διακρινόταν από έντονη συγκίνηση. Οι στιγμές αυτές τον έχουν σημαδέψει και του έχουν μείνει αξέχαστες. Στη συνέχεια, μιλάει για την επιστροφή του ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ στις 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1944, ενώ διαβάζει και απόσπασμα από την ομιλία του, η οποία εκδόθηκε με τον τίτλο «Ο ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΕΩΣ» του ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ. Κοντινό πλάνο στο κείμενο, ενώ ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΣΑΤΣΟΣ εξαίρει τη γλώσσα, το ύφος του και τις αντιδράσεις που προκάλεσε. 00:14:08:00 Το πλάνο και πάλι στο σπίτι του συνταγματολόγου. Μιλάει για τις σπουδές του και την επαγγελματική του σταδιοδρομία. Σπούδασε Νομικά και στην ηλικία των δεκαοχτώ ετών πηγαίνει να συνεχίσει τις σπουδές του στη Γερμανική πόλη ΧΑΪΔΕΛΒΕΡΓΗ, στην οποία έζησαν και σπούδασαν ο πατέρας και ο θείος του, ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ και ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΑΤΣΟΣ, ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ και ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ (βλέπουμε φωτογραφίες τους). Στη συνέχεια, αναφέρεται στους ανθρώπους που καθόρισαν την νομική του παιδεία, όπως ο ΝΙΚΟΣ ΧΩΡΑΦΑΣ, ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΜΑΓΚΑΚΗΣ και ο ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ. Πλάνο στη βιβλιοθήκη του. Το 1968 δίδαξε στο Πανεπιστήμιο της ΒΟΝΝΗΣ, ενώ κάνει και μία σύντομη αναφορά στο γενικότερο ευρωπαϊκό κοινωνικοπολιτικό κλίμα της περιόδου αυτής. Διδάσκοντας ανακάλυψε την ανεπάρκεια της νομικής του σκέψης, η οποία προερχόταν από τη διάκριση ανάμεσα στην επιστημονική σκέψη και στον πολιτικό προβληματισμό. Στην νομική επιστήμη ζει την πιο γοητευτική σύγκρουση μεταξύ της λογικής και της πολιτικής. Διαπίστωσε ότι η μελέτη των θεσμών και της πολιτείας προσεγγίζεται μόνο με τη σκέψη, η οποία εμπεριέχει και τη λογική και την πολιτική. Κατά τη γνώμη του, η λογική είναι λογική, όταν δικαιώνεται πολιτικά, και η πολιτική είναι πολιτική, όταν έχει και τη λογική της διάσταση. Στην οθόνη πλάνα σε κορνιζαρισμένα βιβλία του, ενώ αναφέρεται στα κείμενα που έχει γράψει για την αμφισβήτηση με τον ΝΙΚΟ ΠΟΥΛΑΝΤΖΑ και τον ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΤΣΟΥΚΑΛΑ. 00:20:31:00 Στην οθόνη ο συνταγματολόγος μιλάει για την πολιτική και τις απόψεις του πάνω σε αυτή. Παράλληλα, βλέπουμε και καδραρισμένα πορτρέτα σημαντικών πολιτικών, όπως ο ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ και ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ. Από τον πολιτικό του αγώνα τρεις είναι οι στιγμές που τον σημάδεψαν. Πρόκειται για τη δράση του κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, τη συμμετοχή του στην μεταπολίτευση και το έργο του στην Ε’ Αναθεωρητική Βουλή για το Σύνταγμα της χώρας. Ένα μεγάλο διάστημα της Χούντας των συνταγματαρχών έζησε στη ΓΕΡΜΑΝΙΑ. Θυμάται το σημαντικό έργο της ΝΤΟΪΤΣΕ ΒΕΛΕ, με τις εκπομπές των ΕΛΛΗΝΩΝ που έκαναν το δικό τους αντιδιδακτορικό αγώνα και εμψύχωναν τους συμπολίτες τους. Κάνει ιδιαίτερη αναφορά στο ρόλο του ΠΑΥΛΟΥ ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗ στη ΒΑΥΑΡΙΚΗ ραδιοφωνία, ο οποίος κατήγγειλε το καθεστώς των Συνταγματαρχών. Οι εκπομπές αυτές συνάντησαν πολλές δυσκολίες από τη Γερμανική πολιτεία, καθώς επιθυμούσε να διατηρήσει μια ουδέτερη στάση και όχι να επιτρέπει μια τόσο έντονη κριτική ενάντια στο καθεστώς. Στη συνέχεια, μιλάει για την ίδρυση της «Εταιρίας Μελέτης Ελληνικών Προβλημάτων» και για τη συνεργασία του με σημαντικά πολιτικά πρόσωπα όπως ο ΓΙΑΓΚΟΣ ΠΕΣΜΑΖΟΓΛΟΥ, ο ΣΑΚΗΣ ΠΕΠΟΝΗΣ και η ΒΙΡΓΙΝΙΑ ΤΣΟΥΔΕΡΟΥ. Η συγκεκριμένη εταιρεία οργάνωνε εκδηλώσεις αντιδικτατορικού περιεχόμενου (βλέπουμε και φωτογραφίες τους) και φιλοξενούσε προσωπικότητες του εσωτερικού και του εξωτερικού. Ιδιαίτερη αναφορά κάνει στη γνωριμία του με τον ΓΕΩΡΓΙΟ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΜΑΓΚΑΚΗ και στην έντονη αντιδικτατορική του δράση. Προβάλλεται και φωτογραφία του. Έπειτα, παρακολουθούμε τον ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΣΑΤΣΟ να επισκέπτεται χώρο φυλακών, κρατητηρίων και βασανιστηρίων εκείνης της δύσκολης περιόδου. 00:25:44:00 Το πλάνο παραμένει στον ίδιο χώρο όπου είχε φυλακιστεί και ο ίδιος. Ο συγκεκριμένος χώρος συμβολίζει την κατάργηση του ανθρώπου μέσα από μια ειδικής μορφής κρατική εξουσία. Παράλληλα, αισθάνεται ότι στη χώρα δεν υπάρχει ιστορική μνήμη. Η πικρία του είναι έντονη, γιατί οι μνήμες των γεγονότων ή λιγοστεύουν ή έχουν εντελώς σβηστεί. Για το λόγο αυτό, οι νέοι άνθρωποι δε γνωρίζουν σημαντικές εξελίξεις της ιστορίας και τα πρόσωπα που τις διαμόρφωσαν και τις καθόρισαν. Αναζητεί τις αιτίες αυτής της δυσάρεστης πραγματικότητας και τους τρόπους αντιμετώπισής της. Κοντινά πλάνα σε ονόματα και συνθήματα που είναι γραμμένα στον εσωτερικό χώρο, ενώ βλέπουμε και πλάνο από τον εξωτερικό χώρο. 00:28:30:00 Στην οθόνη αποκόμματα εφημερίδων εκείνης της περιόδου, που αναφέρονται στα βασανιστήρια του ΕΑΤ-ΕΣΑ και στην κατάθεση του ίδιου του συνταγματολόγου. Στη συνέχεια, μιλάει για τη συμμετοχή στην πρώτη μεταδιδακτορική κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ. Τον χαρακτηρίζει συνεκτική, υπεύθυνη και θαρραλέα φυσιογνωμία. Βλέπουμε πλάνα σε εφημερίδες εκείνης της περιόδου. Υπήρξε Υφυπουργός της Ανώτατης Παιδείας με υπουργό τον Ακαδημαϊκό ΝΙΚΟΛΑΟ ΛΟΥΡΟ (βλέπουμε και φωτογραφία του). Περιγράφει το σημαντικό έργο που επιτελέστηκε τότε. Θέσπισε τα μέτρα κάθαρσης των Πανεπιστημίων από τους καθηγητές που συνεργάστηκαν με τη Δικτατορία. Παράλληλα, πρότεινε τον πρώτο δημοκρατικό νόμο-πλαίσιο για τα Πανεπιστήμια και οργάνωσε τις πρώτες ελεύθερες φοιτητικές εκλογές. Σε όλη αυτή τη σημαντική προσπάθεια βοηθήθηκε από τους διαπρεπείς επιστήμονες: ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΑΡΩΝΙΤΗ, ΔΗΜΗΤΡΗ ΦΑΤΟΥΡΟ και ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΑΝΕΛΛΑΚΗ (προβάλλονται φωτογραφίες τους). Παρακολουθούμε πλάνα σε εφημερίδες της εποχής, ενώ βλέπουμε και το συνταγματολόγο να κρατά σημειώσεις στο γραφείο του. 00:30:46:00 Το πλάνο μεταφέρεται στον εξωτερικό, αρχικά, χώρο του σπιτιού του συνταγματολόγου και ύστερα στο γραφείο του. Μιλάει για την εκλογή του, ως Βουλευτής ΑΘΗΝΩΝ, με την ΕΔΗΚ. Ανέλαβε αξιόλογες πρωτοβουλίες και έκανε τη γενική εισήγηση για το Σύνταγμα, εκ μέρους όλων των κομμάτων της αντιπολίτευσης, στην Ε’ Αναθεωρητική Βουλή, η οποία, όμως, απορρίφθηκε από το εκλογικό σώμα. Για τον ίδιο κάθε κοινωνικό λειτούργημα αποτελεί πράξη πολιτική. Στη συνέχεια, κάνει απολογισμό της πολιτικής και κοινωνικής πορείας του. Χαρακτηρίζει τον εαυτό του «αποστάτη του ταξικού του χώρου», γιατί συχνά αντιμετώπισε συνειδησιακές συγκρούσεις. Κάνει μια σύντομη αναφορά στις κοινωνικές του σχέσεις ενώ προβάλλονται κοντινά πλάνα στα βιβλία που έχει γράψει. 00:35:11:00 Τίτλοι τέλους.