ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ

00:00:07:00
Στην οθόνη εμφανίζεται ο τίτλος της εκπομπής και του επεισοδίου. «ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ». «ΝΙΚΟΣ ΣΒΟΡΩΝΟΣ», ενώ βλέπουμε και φωτογραφία του. Τον ακούμε να λέει ότι δε συνηθίζει να μιλάει για τον εαυτό του στην τηλεόραση και ότι αισθάνεται περίεργα. Ξεκινάει από τα παιδικά του χρόνια στη ΛΕΥΚΑΔΑ, της οποίας βλέπουμε πλάνα. Ανατράφηκε σε φτωχή οικογένεια και από μικρή ηλικία ασχολήθηκε με τη μελέτη της λαϊκής φιλολογίας. Από τη γενέτειρά του έφυγε, όταν πέρασε στη Φιλοσοφική Σχολή της ΑΘΗΝΑΣ. Τον βλέπουμε να περπατάει έξω από το κεντρικό κτήριο του Πανεπιστημίου ΑΘΗΝΩΝ, στην οδό Πανεπιστημίου. Μιλάει με τα καλύτερα λόγια για το δάσκαλό του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΑΜΑΝΤΟ και επαινεί ιστορικές πράξεις της γενιάς του (ΕΛΛΗΝΟΑΛΒΑΝΙΚΟ Μέτωπο, Αντίσταση, ίδρυση ΕΑΜ). Στη συνέχεια, το πλάνο μεταφέρεται στον προαύλιο χώρο του Πανεπιστημίου, ενώ ο ιστορικός περιγράφει τις φιλοσοφικές και ιδεολογικές συζητήσεις των φοιτητικών του χρόνων.

00:03:13:00
Το πλάνο μεταφέρεται στο ΖΑΠΠΕΙΟ ΜΕΓΑΡΟ, ενώ ο ΝΙΚΟΣ ΣΒΟΡΩΝΟΣ συνεχίζει να μιλά για τις συζητήσεις (πολιτικές, κοινωνικές, φιλοσοφικές), τις βόλτες και τους περιπάτους των φοιτητικών και νεανικών του χρόνων. Ιδιαίτερη αναφορά κάνει στις συζητήσεις τους την περίοδο της Κατοχής, καθώς όσοι συμμετείχαν στην Εθνική Αντίσταση είχαν πολλά κοινά θέματα να αναπτύξουν. Στη συνέχεια, αφηγείται ένα περιστατικό της συγκεκριμένης περιόδου, στο οποίο περιγράφει τη συμπεριφορά και την αναφορά ενός χαφιέ στην ασφάλεια. Τα σημαντικά αυτά γεγονότα συντέλεσαν στην πνευματική διαμόρφωση του ίδιου και των «συναγωνιστών» του.

00:06:21:00
Το πλάνο παραμένει στον προαύλιο χώρο του ΖΑΠΠΕΙΟΥ ΜΕΓΑΡΟΥ. Ο ΝΙΚΟΣ ΣΒΟΡΩΝΟΣ μιλάει για τις μεγάλες απεργίες των ετών 1928-1929, κατά τη διάρκεια των οποίων οι φοιτητές είχαν κλειστεί στο Πανεπιστήμιο. Παράλληλα, αναφέρει και τους στίχους τραγουδιού που οι ίδιοι είχαν γράψει για το συγκεκριμένο γεγονός. Στη συνέχεια, το πλάνο μεταφέρεται αρχικά στο κεντρικό κτήριο του Πανεπιστημίου και έπειτα στο κτήριο της Ακαδημίας ΑΘΗΝΩΝ. Ο ιστορικός βρίσκεται στο γραφείο του και μιλάει για την πρόσληψή του στο Μεσαιωνικό αρχείο της Ακαδημίας, χωρίς να προσκομίσει το «πιστοποιητικό της βαρβαρότητας». Πρόκειται για ένα πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων, στο οποίο του ζητούσαν να αποκηρύξει το Κ. Κ. Ε. και τις ιδέες του και να δηλώσει ότι δεν ανήκει στο συγκεκριμένο κόμμα. Δεν το έκανε ποτέ, αλλά με τη μεσολάβηση των καθηγητών ΘΕΟΦΙΛΟΥ ΒΟΡΡΕΑ και ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΑΜΑΝΤΟΥ πήρε τη συγκεκριμένη δουλειά.

00:08:18:00
Στην οθόνη πλάνα από τον ελληνοϊταλικό πόλεμο και φωτογραφίες του ιστορικού από τη στρατιωτική του θητεία. Στη συνέχεια, παρουσιάζεται στο γραφείο του. Επιστρατεύτηκε στον πόλεμο και υπηρέτησε ως έφεδρος ανθυπολοχαγός στην ΑΛΒΑΝΙΑ. Περιγράφει τη δράση του στις δύσκολες εκείνες μέρες.

00:10:12:00
Πλάνα από την περίοδο της Κατοχής προβάλλονται στην οθόνη. Στη συνέχεια, το πλάνο μεταφέρεται στον ιστορικό. Περιγράφει τον προβληματισμό του για το αν έπρεπε να μείνει στην ΕΛΛΑΔΑ και να αγωνιστεί ή να φύγει στο εξωτερικό. Τελικά, παρέμεινε στη χώρα και πολύ γρήγορα συμμετείχε στο ΕΑΜ και στον ΕΛΑΣ. Στην οθόνη προβάλλονται συνθήματα των συγκεκριμένων οργανώσεων γραμμένα σε τοίχο. Παράλληλα, ο ιστορικός μιλάει για τη συμμετοχή του στις πρώτες συνεδριάσεις του ΕΛΑΣ, οι οποίες πραγματοποιούνταν στο άλσος της ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ. Βλέπουμε πλάνα της περιοχής και του Σκοπευτηρίου της. Οι ανατολικές συνοικίες είχαν απελευθερωθεί πριν από την υπόλοιπη ΑΘΗΝΑ, καθώς η αντίσταση και ο αγώνες των κατοίκων ήταν έντονοι και διαρκείς. Έπειτα, περιγράφει τις αναμνήσεις του από τα γεγονότα στο μπλόκο του ΒΥΡΩΝΑ και τονίζει τα αρνητικά αισθήματά του απέναντι στους χαφιέδες και τη στάση τους. Το πλάνο στην οδό ΦΙΛΟΛΑΟΥ στο ΠΑΓΚΡΑΤΙ, ενώ ο ΝΙΚΟΣ ΣΒΟΡΩΝΟΣ τη διασχίζει. Στη συνέχεια, προβάλλονται ασπρόμαυρες φωτογραφίες από την καθημερινή ζωή εκείνης της περιόδου καθώς επίσης και φωτογραφίες νεκρών ανθρώπων.

00:13:17:00
Ο ιστορικός, μετά από χρόνια, επισκέπτεται την παλιά του γειτονιά και μιλάει για τα χρόνια της Κατοχής που έζησε εκεί. Πριν τη δύσκολη περίοδο, η γειτονιά έσφυζε από ζωή και από μικρά παιδιά, ενώ την περίοδο της πείνας είχε ερημώσει. Συγκινείται, όταν θυμάται αυτές τις στιγμές. Στην οθόνη φωτογραφίες μικρών παιδιών. Στη συνέχεια, πλάνα στις καταστροφές που υπέστη η ΑΘΗΝΑ κατά τη διάρκεια των ένοπλων συγκρούσεων των Δεκεμβριανών. Ο ιστορικός μιλάει αναλυτικά για τη «Μάχη της ΑΘΗΝΑΣ» και τις συρράξεις που ακολούθησαν, ενώ βρίσκεται σε δασώδες τοπίο. Έπειτα, τον βλέπουμε να διασχίζει τον προαύλιο χώρο της εκκλησίας του ΑΓΙΟΥ ΑΡΤΕΜΙΟΥ στο ΠΑΓΚΡΑΤΙ. Πιστεύει ότι η αντιστασιακή δράση ήταν το καθήκον του, αυτό που έπρεπε να πράξει ως ευσυνείδητος πολίτης.

00:17:03:00
Το πλάνο μεταφέρεται στο γραφείο του ΝΙΚΟΥ ΣΒΟΡΩΝΟΥ. Μιλάει για την υποτροφία που πήρε από τη ΓΑΛΛΙΑ, αφού η Ακαδημία τον είχε θέσει σε διαθεσιμότητα. Περιγράφει την πολιτική κατάσταση που επικρατούσε στο ΠΑΡΙΣΙ, ενώ βλέπουμε και φωτογραφίες του με συμφοιτητές του. Παράλληλα, προβάλλονται φωτογραφίες από την κοινωνική του ζωή.

00:18:30:00
Το πλάνο και πάλι στο γραφείο του ΝΙΚΟΥ ΣΒΟΡΩΝΟΥ. Προσεγγίζει τις αιτίες του Εμφυλίου Πολέμου και των Δεκεμβριανών, περιγράφει το ρόλο των δύο πολιτικών παρατάξεων (από τη μια αριστερά και ο υπόλοιπος πολιτικός κόσμος από την άλλη) και των ξένων συμμάχων (ΑΓΓΛΙΑ, ΡΩΣΙΑ, ΜΕΓΑΛΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ, ΑΜΕΡΙΚΗ). Κατά την άποψή του, η δεξιά παράταξη ακολούθησε σαφή και συνετή πολιτική, που μπορεί να υποδεικνυόταν και από τους συμμάχους της. Με αυτόν τον τρόπο πίστευε ότι θα νικήσει πολιτικά παρά στρατιωτικά. Η αριστερή παράταξη έδειξε ένα είδος δισταγμού στην πολιτική που έπρεπε να ακολουθήσει. Προσπάθησε να πιέσει τη δεξιά, για να βρεθεί μια συμβιβαστική λύση και να εξασφαλιστεί μια ομαλή πολιτική ζωή. Εάν η εξέλιξη αυτή θα πετύχαινε, πίστευε ότι θα κέρδιζε τις εκλογές και την εξουσία. Όμως, δεν υπολόγισε καλά το συσχετισμό των ξένων δυνάμεων. Αναφέρεται αναλυτικά στη στάση και στις προθέσεις τους. Ο ίδιος πιστεύει ότι οι αριστερές δυνάμεις όφειλαν να γνωρίζουν ότι ένας Εμφύλιος Πόλεμος δε θα τους προσέφερε κανένα ευνοϊκό αποτέλεσμα. Στην οθόνη προβάλλεται φωτογραφία του, την ώρα που κρατά σημειώσεις. Στη συνέχεια, το πλάνο μεταφέρεται στον εξωτερικό χώρο του ΖΑΠΠΕΙΟΥ ΜΕΓΑΡΟΥ ενώ ο ιστορικός κατεβαίνει τα σκαλιά του.

00:23:58:00
Το πλάνο και πάλι στο γραφείο του ΝΙΚΟΥ ΣΒΟΡΩΝΟΥ. Μιλάει για τη βασική ιδέα του επιστημονικού του προγράμματος: να συλλάβει το νέο Ελληνισμό στο σύνολό του, παρακολουθώντας την αρχή του και συνεχίζοντας με την εξέλιξή του. Ορόσημα στη μεγάλη αυτή πορεία υπήρξαν ο ενδέκατος Βυζαντινός αιώνας, ο δέκατος όγδοος αιώνας μέχρι και την Ελληνική επανάσταση και ύστερα η εξέλιξη του νεοελληνικού κράτους. Στους παραπάνω άξονες βασίστηκε το επιστημονικό του έργο. Στη συνέχεια, μιλάει για τα βιβλία που έχει γράψει, ενώ βλέπουμε και πλάνα τους. Μερικά από αυτά: «ΕΜΠΟΡΙΟ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ», «ACTES DE LAVRA», «LE COMMERCE DE SALONIQUE». Ιδιαίτερη αναφορά κάνει στις μελέτες που έχει γράψει για το ΒΥΖΑΝΤΙΟ, καθώς η συμβολή του στην ανάπτυξη των Βυζαντινών ερευνών ήταν μεγάλη.

00:27:28:00
Το πλάνο μεταφέρεται στο μπαλκόνι του σπιτιού του ιστορικού. Περιγράφει το γεγονός ότι παρά τα τριάντα δύο χρόνια παραμονής του στη ΓΑΛΛΙΑ δεν αποξενώθηκε από την πατρίδα, καθώς τον απασχολούσε συνεχώς η Ελληνική ιστορία και τα γεγονότα της. Όταν ξαναγύρισε στη χώρα, επανάκτησε την ελληνική υπηκοότητα και ξαφνιάστηκε από τις αλλαγές που αντίκρυσε στην πόλη της ΑΘΗΝΑΣ. Σημαντική στιγμή της πορείας του υπήρξε η ανακήρυξή του ως επίτιμου διδάκτορα στα Πανεπιστήμια ΑΘΗΝΩΝ και ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. Βλέπουμε φωτογραφίες από τη συγκεκριμένη τελετή στο Πανεπιστήμιο της ΑΘΗΝΑΣ ενώ ο ίδιος διαβάζει το κείμενο (βλέπουμε και πλάνο του) που έγραψαν οι φοιτητές και το διοικητικό συμβούλιο της Φιλοσοφικής Σχολής και δήλωναν την ομόφωνη εκτίμηση προς το πρόσωπό του. Παράλληλα, ζητούσαν τον άμεσο και χωρίς όρους επαναπατρισμό των πολιτικών προσφύγων. Και ο ίδιος συμφώνησε με το συγκεκριμένο αίτημα, ενώ βλέπουμε και φωτογραφία από την ομιλία του.

00:30:58:00
Εμφανίζονται οι τίτλοι τέλους.