Επεισόδιο:006
0000007003
Σειρά ντοκιμαντέρ για τη ζωή και το έργο του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ. Στο έκτο επεισόδιο πραγματοποιείται η παρουσίαση της όψιμης περιόδου του έργου του ζωγράφου στην Ισπανία.
Κωδικός Τεκμηρίου
0000007003
Τύπος ψηφιακού αρχείου
Βίντεο
Τίτλος
ΔΟΜΗΝΙΚΟΣ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ (ΚΑΝΤΙΑ 1541 – ΤΟΛΕΔΟ 1614)
Επεισόδιο:006
Χρονολογία Παραγωγής
1986
Ημερομηνία Πρώτης Προβολής
Σκοπός
ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ
Είδος
ΜΟΝΟΘΕΜΑΤΙΚΟ / ΟΧΙ-ΜΥΘΟΠΛΑΣΙΑ
Χαρακτηρισμός
ΣΕΙΡΑ
Κατηγορία
ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ (ΙΣΤΟΡΙΚΟ, ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ)
Περίληψη
Σειρά ντοκιμαντέρ για τη ζωή και το έργο του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ. Στο έκτο επεισόδιο πραγματοποιείται η παρουσίαση της όψιμης περιόδου του έργου του ζωγράφου στην Ισπανία.
Περιγραφή Περιεχομένου
Το έκτο και τελευταίο επεισόδιο της σειράς «ΔΟΜΗΝΙΚΟΣ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ (ΚΑΝΤΙΑ 1541-ΤΟΛΕΔΟ 1614)» ασχολείται με την όψιμη περίοδο του καλλιτεχνικού έργου του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ. Επικεντρώνεται στα τελευταία χρόνια παραμονής του στην Ισπανία και στα έργα που δημιούργησε εκεί-«Άγιος Βερναρδίνος» (Casa del Greco, Τολέδο), η αρχιτεκτονική και ο γλυπτός διάκοσμος της εκκλησίας του Νοσοκομείου του Ελέους (Hospital de la Caridad) στο Ιλέσκας, τα έργα του στο Νοσοκομείο Tavera στο Τολέδο, ενώ παρουσιάζονται ακόμα τα έργα του για το Τολέδο που βρίσκονται στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, την Casa del Greco στο Τολέδο, στο Μουσείο Πράδο στη Μαδρίτη, στην Εθνική Πινακοθήκη στην Αθήνα. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην επιρροή που άσκησε ο ΕΛ ΓΚΡΕΚΟ και στους μαθητές του. Για το έργο και την τεχνοτροπία του ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ μιλούν οι Ισπανοί μελετητές ΦΕΡΝΑΝΤΟ ΜΑΡΙΑΣ, ΑΓΚΟΥΣΤΙΝ ΜΠΟΥΣΤΑΜΑΝTΕ, ΜΑΝΟΥΕΛ ΠΙΤΤΑ ΑΝΔΡΑΔΕ, καθώς και ο διευθυντής της Εθνικής Πινακοθήκης ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΣΤΑΜΟΣ.
Τίτλοι έναρξης.
00:01:44:00
Εκθεσιακός χώρος που εκτίθενται πίνακες ζωγραφικής και η κάμερα εστιάζει σε πίνακες που εικονίζεται η ΙΣΠΑΝΙΑ. Η αφηγήτρια αναφέρεται στην άνθησή της κατά τον 17ο αιώνα, που, παρά το γεγονός ότι μαίνονται πολεμικές επιχειρήσεις, συντελείτο στους κόλπους της χώρας μια πνευματική ακμή που ονομάστηκε «Χρυσός αιώνας».
00:02:14:00
Μνημείο της ΙΣΠΑΝΙΑΣ, καθώς η αφηγήτρια αναφέρεται στην πνευματική παραγωγή του 17ου αιώνα-στο μυθιστόρημα «Δον Κιχώτης» του Ισπανού συγγραφέα ΜΙΓΚΕΛ ΝΤΕ ΘΕΡΒΑΝΤΕΣ (MIGUEL DE CERVANTES) και στα πολυάριθμα έργα του Ισπανού δραματουργού ΛΟΠΕ ΝΤΕ ΒΕΓΚΑ (LOPE DE VEGA).
00:02:32:00
Περιήγηση στην ΙΣΠΑΝΙΑ. Η αφηγήτρια αναφέρεται στον ποιητή και φίλο του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ ΛΟΥΙΣ ΝΤΕ ΚΟΝΓΚΟΡΑ (LUIS DE CONGORA) και στο έργο του, αλλά και στο πνευματικό περιβάλλον της χώρας εκείνη την εποχή. Μιλά για το κοινωνικό και πνευματικό περιβάλλον της ΕΥΡΩΠΗΣ του 17ου αιώνα και αναφέρει ενδεικτικά τον ΣΑΙΞΠΗΡ (WILLIAM SHAKESPEARE), που δημιουργούσε την περίοδο αυτή τα μεγάλα του έργα στην ΑΓΓΛΙΑ.
00:03:20:00
Ο ζωγραφικός πίνακας του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ «Ο Χριστός κρατώντας τον σταυρό» (Μουσείο Prado), με εστίαση στο θλιμμένο πρόσωπο του Χριστού. Η αφηγήτρια αναφέρεται στον ΔΟΜΗΝΙΚΟ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟ, που βρισκόταν στην όψιμη φάση της καλλιτεχνικής του πορείας.
00:03:26:00
Εικονοστάσιο και ο ζωγραφικός πίνακας του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ «Άγιος Βερναρδίνος» (Casa del Greco, ΤΟΛΕΔΟ), τον οποίο φιλοτέχνησε ο καλλιτέχνης για το Κολέγιο του Αγίου Βερναρδίνου στο ΤΟΛΕΔΟ.
00:03:38:00
O θόλος της Casa del Greco στο ΤΟΛΕΔΟ, όπου εκτίθεται ο ζωγραφικός πίνακας «Άγιος Βερναρδίνος» του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ, στο εικονοστάσιό του. Η αφηγήτρια αναφέρεται στο έτος 1603, οπότε υπογράφηκαν τα συμβόλαια μεταξύ του Δ. ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ και της διοίκησης του Κολεγίου του Αγίου Βερναρδίνου για την κατασκευή του εικονοστασίου και του πίνακα. Ο πίνακας, σύμφωνα με τον ΜΑΝΟΥΕΛ ΚΟΣΙΟ (MANUEL COSSIO), εγκαινιάζει την τελευταία ισπανική εποχή του ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ, «που χαρακτηρίζεται από την έξαρση όλων των ιδιοτήτων του».
00:04:53:00
Η εκκλησία του Νοσοκομείου του Ελέους (Hospital de la Caridad), στο ΙΛΕΣΚΑΣ (ILLESCAS) της ΙΣΠΑΝΙΑΣ. Η αφηγήτρια αναφέρεται στην παραγγελία κατασκευής της αρχιτεκτονικής και του γλυπτικού διακόσμου του κεντρικού εικονοστασίου και πέντε ζωγραφικών πινάκων της εκκλησίας, που ανέλαβαν τη διετία 1603-1605 από κοινού ο ΔΟΜΗΝΙΚΟΣ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ και ο γιος του ΓΙΩΡΓΗΣ-ΜΑΝΟΥΗΛ. Στον γλυπτικό διάκοσμο περιλαμβάνονται: δύο προφήτες, δύο θεολογικές αρετές, τα σεραφείμ και τα κιονόκρανα. Το εικονοστάσιο αυτό αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά αρχιτεκτονικά και γλυπτικά δείγματα της τέχνης του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ. Οι ζωγραφικοί πίνακες που φιλοτέχνησε ήταν: «Η Παναγία του Ελέους», «Τα αρραβωνιάσματα της Παναγίας», «Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου», «Η Γέννηση» και «Ο Άγιος Ιδελφόνσος». Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στον πίνακα «Ο Άγιος Ιδελφόνσος» και στο βίο και την πολιτεία του: ήταν Τολεδάνος κληρικός και συγγραφέας μιας απολογίας της Παναγίας, η οποία για να τον ανταμείψει του δώρισε ένα χρυσοστόλιστο άμφιο. Και στην περίπτωση της εκκλησίας του Νοσοκομείου του Ελέους ο ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ ενεπλάκη σε διαρκείς δικαστικές διαμάχες, προκειμένου για την πληρωμή του έργου. Τελικά, ο ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ εισέπραξε 2. 660 δουκάτα.
00:07:12:00
Πανόραμα του ΤΟΛΕΔΟ και αναφορά της αφηγήτριας στην αγάπη του καλλιτέχνη για την πόλη που στάθηκε δεύτερη πατρίδα του και όπου δημιούργησε το σημαντικό του έργο.
00:07:24:00
Ζωγραφικοί πίνακες του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ που εικονίζουν το ΤΟΛΕΔΟ, είτε ως λεπτομέρεια-φόντο είτε ως βασική του θεματογραφία: παρουσιάζονται λεπτομέρειες των ζωγραφικών πινάκων «Λαοκόων» (National Gallery of Art, ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ) και «Ο Άγιος Μαρτίνος και ο ζητιάνος» από το παρεκκλήσι του Αγίου Ιωσήφ στο ΤΟΛΕΔΟ (National Gallery of Art, ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ), στους οποίους το ΤΟΛΕΔΟ αποτελεί φόντο-σκηνικό. Η αφηγήτρια μιλά για δύο πίνακες που φιλοτεχνήθηκαν σε ώριμη ηλικία από τον Δ. ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟ με βασικό τους θέμα τη «δεύτερη πατρίδα» του καλλιτέχνη.
00:07:37:00
Καθημερινότητα στους δρόμους της ΝΕΑΣ ΥΟΡΚΗΣ. Η αφηγήτρια αναφέρεται στο Μητροπολιτικό Μουσείο (Metropolian Museum of Arts) της πόλης και στο ζωγραφικό πίνακα του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ που έχει βασικό του θέμα το ΤΟΛΕΔΟ, με τίτλο «Το Τολέδο σε ώρα καταιγίδας».
00:08:04:00
Ο ζωγραφικός πίνακας του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ «Το Τολέδο σε ώρα καταιγίδας», στο Μητροπολιτικό Μουσείο (Metropolian Museum of Arts) της ΝΕΑΣ ΥΟΡΚΗΣ. Για το έργο ο Δανός μελετητής του έργου του ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ ΒΙΛΟΥΜΣΕΝ (J. F. WILLUMSEN) αναφέρει: «Αν συγκρίνουμε τα χρώματα του έργου αυτού προς τα φυσικά του τοπίου, συμπεραίνουμε ότι ο ΓΚΡΕΚΟ δεν ενδιαφέρεται καν για τη χρωματική πιστότητα, γιατί διαφορετικά ο πίνακας έπρεπε να έχει χρωματικό στυλ ερυθρόφαιο. Με αυτόν τον χειρισμό αποβλέπει εις το να υπηρετείται αποκλειστικά και μόνον η έκφρασή του [. . .]». Ο Σοβιετικός σκηνοθέτης ΑΪΖΕΝΣΤΑΪΝ (EISENSTEIN), στη μελέτη του για τον ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟ συμπληρώνει: «Το ΤΟΛΕΔΟ σε ώρα καταιγίδας είναι το λιγότερο αναπαραστατικό και κατ’ εξοχήν παιζόμενο από τα έργα του, γιατί αποπνέει την αμεσότητα του παθιασμένου παιχνιδιού, τη φλογερή συγκινησιακή ταραχή του δημιουργού, που διαρκώς ενσαρκώνεται για να αποτυπωθεί στον καμβά. Η ιστορία του συγκινησιακού, φορτισμένου και δραματοποιημένου τοπίου αρχίζει με αυτόν τον πίνακα».
00:09:23:00
Δρόμος του ΤΟΛΕΔΟ και επιγραφή της Casa del Greco, όπου εκτίθεται ο δεύτερος ζωγραφικός πίνακας του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟ που έχει θέμα του την πόλη του ΤΟΛΕΔΟ. Πρόκειται για τον πίνακα «Άποψη και χάρτης του Τολέδο».
00:09:33:00
Ο ζωγραφικός πίνακας του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ «Άποψη και χάρτης του Τολέδο» στην Casa del Greco, μια υποκειμενική αναπαράσταση της πόλης. Η αφηγήτρια διαβάζει απόσπασμα του συγγραφέα ΝΙΚΟΥ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ στο οποίο περιγράφει τον πίνακα: «Κοιτάζω την «περίφημη εικόνα του ΤΟΛΕΔΟ». [. . .]. Η άποψη αυτή του ΤΟΛΕΔΟ είναι ένα «μονταρισμένο σύμπλεγμα, μια υποκειμενική αναπαράσταση», κυρίως λόγω του Νοσοκομείου Tavera που ο Δ. ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ τοποθέτησε στο κέντρο του πίνακα. Διαβάζονται δε οι εξηγήσεις του καλλιτέχνη για την επιλογή του αυτή. Εμβόλιμα πλάνα των αυθεντικών κτηρίων και πανοραμικής άποψης του ΤΟΛΕΔΟ προκειμένου για την αντιπαραβολή.
00:12:02:00
Η αίθουσα των ζωγραφικών πινάκων στην Casa del Greco και περιήγηση στα έργα του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ. Η αφηγήτρια μιλά για τα έργα της ωριμότητας του Δ. ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ που περιέχουν αντιφατικά στοιχεία: αντινατουραλισμός της βυζαντινής Ανατολής, ανθρωπισμός της ΒΕΝΕΤΙΑΣ, ανησυχία και δραματικότητα των Μανιεριστών.
00:12:27:00
Ο ζωγραφικός πίνακας του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ «Η Βάπτιση του Χριστού» (Νοσοκομείο Tavera, ΤΟΛΕΔΟ), και αναφορά της αφηγήτριας στο 1604 και στη συνάντησή του με τον αδελφό του ΜΑΝΟΥΣΟ στο ΤΟΛΕΔΟ και τη φιλοξενία που ο πρώτος του προσέφερε.
00:12:47:00
Ο ζωγραφικός πίνακας του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ «Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης», καθώς η αφηγήτρια αναφέρεται στην προστασία που έβρισκαν στον Δ. ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟ πολλοί Έλληνες που έρχονταν στο ΤΟΛΕΔΟ για να ζητήσουν βοήθεια για την απελευθέρωση των συγγενών και συντοπιτών τους που κρατούσαν αιχμάλωτους οι Τούρκοι.
00:13:07:00
Ο Ισπανός μελετητής του έργου του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΝΟΥΕΛ ΑΝΔΡΑΔΕ (S. MANUEL PITTA ANDRADE) αναφέρεται στον «εκκεντρικό» τρόπο ζωγραφικής του ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ, όπως τον παρουσίαζαν οι συγγραφείς της εποχής του. Αναφέρεται επίσης στο 1611, έτος κατά το οποίο τον επισκέφτηκε στο ΤΟΛΕΔΟ ο Σεβιλιάνος ζωγράφος και συγγραφέας ΦΡΑΝΤΣΙΣΚΟ ΠΑΤΣΕΚΟ (FRANCISCO PACHECO, σχετικό πλάνο του ζωγραφικού πίνακα του ΒΕΛΑΣΚΕΘ (DIEGO VELAZQUEZ) [Μουσείο Prado]) και κατά το οποίο ο ΒΕΛΑΣΚΕΘ εισερχόταν στο εργαστήριο του ΠΑΤΣΕΚΟ. Από τη σύμπτωση αυτή προκύπτει ότι οι ΒΕΛΑΣΚΕΘ και ΠΑΤΣΕΚΟ μιλούσαν για τον Έλληνα καλλιτέχνη. Ο ΒΕΛΑΣΚΕΘ στο κατοπινό έργο του επηρεάζεται από τα πορτρέτα του Δ. ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ. Εμβόλιμα πλάνα σε έργα του ΒΕΛΑΣΚΕΘ: «Η απόδοση του χρυσού άμφιου από την Παναγία στον Άγιο Ιδελφόνσο» (Μουσείο Σεβίλλης), θέμα που συνδέεται άμεσα τόσο με το ΤΟΛΕΔΟ, όσο και με τον ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟ. Επίσης, παρουσιάζεται και «Το πορτρέτο του καρδινάλιου ΧΟΥΑΝ ΤΟΥ ΤΑΒΕΡΑ (JUAN DE TAVERA)» (Νοσοκομείο Tavera ΤΟΛΕΔΟ).
00:16:22:00
Πλάνο σε εκθεσιακό χώρο. Η αφηγήτρια αναφέρεται στους μαθητές του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ, μεταξύ άλλων στο γιο του ΓIΩΡΓΗ-ΜΑΝΟΥΗΛ, στους ΠΕΔΡΟ ΟΡΕΝTE (PEDRO ORENTE), ΝΤΙΕΓΚΟ ΝΤΕ ΑΣΤΟΡ (DIEGO DE ASTOR) και ΛΟΥΙΣ ΤΡΙΣΤΑΝ (LUIS TRISTAN). Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο γιο του, ο οποίος δούλεψε μαζί του σε πολλά έργα του, ενώ δε διακρινόταν για τις ιδιαίτερες επιδόσεις του στη ζωγραφική. Ο ζωγραφικός πίνακας «Άγιος Λουδοβίκος της Γαλλίας».
00:17:12:00
Το Δημαρχείο του ΤΟΛΕΔΟ, έργο του ΓIΩΡΓΗ-ΜΑΝΟΥΗΛ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ. Αναφορά της αφηγήτριας στις σπουδές του ΓIΩΡΓΗ-ΜΑΝΟΥΗΛ στην αρχιτεκτονική, στα αξιόλογα αρχιτεκτονικά του έργα στην πόλη (Σπίτι των Κωμωδιών, τμήμα) και στον τιμητικό του τίτλο «πρωτομάστορας της Δημαρχίας».
00:17:35:00
Πορτρέτο του ζωγράφου και μαθητή του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ ΛΟΥΙΣ ΤΡΙΣΤΑΝ. Αναφορά της αφηγήτριας στον ΤΡΙΣΤΑΝ, ο οποίος ζωγράφισε αρκετά έργα και θεωρήθηκε καλός ζωγράφος. Πλάνα σε ζωγραφικό του έργο.
00:18:16:00
Χαρακτικό έργο του μαθητή του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ ΝΤΙΕΓΚΟ ΝΤΕ ΑΣΤΟΡ. Η αφηγήτρια αναφέρεται στα χαρακτικά έργα του ΝΤΕ ΑΣΤΟΡ, τα περισσότερα από τα οποία φυλάσσονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της ΜΑΔΡΙΤΗΣ.
00:18:38:00
Άποψη από παραλιακό σημείο της ΒΟΣΤΟΝΗΣ. Όψη του Μουσείου Καλών Τεχνών της πόλης και αναφορά της αφηγήτριας στο πορτρέτο του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ που εικονίζει τον ποιητή και επιστήθιο φίλο του ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ ΟΡΤΕΝΣΙΟ ΦΕΛΙΞ ΠΑΡΑΒΙΘΙΝΟ (HORTENSIO FELIX PARAVICINO).
00:19:00:00
Πορτρέτο του ποιητή και επιστήθιου φίλου του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ ΟΡΤΕΝΣΙΟ ΦΕΛΙΞ ΠΑΡΑΒΙΘΙΝΟ, φιλοτεχνημένο από τον Δ. ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟ (Μουσείο Καλών Τεχνών [Museum of Fine Arts], ΒΟΣΤΟΝΗ). Ο ποιητής έγραψε το Επιτύμβιο Σονέτο αφιερωμένο στον ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟ, με το οποίο τον αποχαιρέτησε στις 8 Απριλίου 1614.
00:19:50:00
Το Μουσείο Santa Cruz στο ΤΟΛΕΔΟ και ζωγραφικός πίνακας του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ «Η Ανάληψη της Παρθένου» (1613). Ο πίνακας φιλοτεχνήθηκε για την εκκλησία του San Vicente στο ΤΟΛΕΔΟ και θεωρείται από τους πιο σημαντικούς πίνακες της όψιμης περιόδου του καλλιτέχνη.
00:21:00:00
Το Μουσείο Prado της ΜΑΔΡΙΤΗΣ, όπου εκτίθενται ορισμένα έργα του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ της όψιμης περιόδου του. Παραθέτουμε ορισμένα από τα λόγια του ποιητή ΚΩΣΤΑ ΟΥΡΑΝΗ, όπως διαβάζονται από την αφηγήτρια: «[. . .] Οι τόνοι τους [σ. σ. των έργων του ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ] ήταν ψυχροί, μεταλλικοί και δεν αντιφέγγιζαν το φως, αντί να εναρμονίζονται μεταξύ τους συγκρούονταν τα βαθιά γαλάζια με τα θειάφινα κίτρινα, τα μολυβένια γκρίζα με τα λαδερά καφετιά, ένα σκοτεινό φόντο, ένα φως φασματικό, όμοιο με των αστραπών τη νύχτα και μορφές παραμορφωμένες, επιμηκυσμένες, συστρεφόμενες σα φλόγες καταλήγανε να δίνουν σ’ αυτούς τους πίνακες κάτι το εφιαλτικό, το μυστηριώδικο και το υπερκόσμιο. [. . .] Ο ΓΚΡΕΚΟ δεν κάνει έργο εποικοδομητή της πίστης, έργο θρησκευτικό. Σήμερα νιώθω ότι αν ζητάει ν’ ανεβάσει κάτι ίσαμε τους ουρανούς και το ζητάει απέλπιδα δεν είναι τους θεούς, αλλά την ανθρώπινη ψυχή. [. . .]». Περιήγηση στους ζωγραφικούς πίνακες του ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ στο Μουσείο Prado.
00:24:46:00
Πλάνα από την ΟΥΑΣΙΝΓΚΤΟΝ και από την Εθνική Πινακοθήκη (National Gallery of Art) της πόλης. Η αφηγήτρια αναφέρεται στα τελευταία έργα του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «όσο πλησίαζε προς το βιολογικό τέλος του, ο ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ ένιωθε την ανάγκη να ζωγραφίζει περισσότερους και μεγαλύτερων επιφανειών πίνακες». Η κάμερα περιηγείται στους πίνακες του δημιουργού που εκτίθενται στην Εθνική Πινακοθήκη της πόλης και εστιάζει στο σημαντικό ζωγραφικό πίνακα του καλλιτέχνη «Λαοκόων», που είναι και ο μοναδικός πίνακας με μυθολογικό περιεχόμενο. Περιγραφή του πίνακα, που έχει φόντο το ΤΟΛΕΔΟ (η ΤΡΟΙΑ). Ένα ιδιαίτερα πρωτοποριακό στοιχείο του πίνακα είναι το διπλό κεφάλι της μίας γυναικείας μορφής, με το ένα να κοιτάζει το δραματικό περιστατικό και με το άλλο να αποστρέφει το βλέμμα της.
00:26:22:00
Ο ζωγραφικός πίνακας του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ «Το πέμπτο όραμα της Αποκαλύψεως» (Metropolitan Museum of Art, ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ), το οποίο φιλοτέχνησε για λογαριασμό του Νοσοκομείου Tavera. Το έργο είναι εμπνευσμένο από την «Αποκάλυψη» του ΙΩΑΝΝΗ και πολλοί μελετητές πρεσβεύουν ότι είναι το τελευταίο έργο που φιλοτεχνήθηκε από τον καλλιτέχνη.
00:26:58:00
Το Νοσοκομείο Tavera στο ΤΟΛΕΔΟ, που αποτελεί τον τελευταίο παραγγελιοδότη του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ. Στο χώρο εκτίθενται τα έργα του Δ. ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ-εκτός από τον πίνακά του «Το πέμπτο όραμα της Αποκαλύψεως», το οποίο, αν και φιλοτεχνήθηκε για το Νοσοκομείο Tavera, εκτίθεται στο Metropolitan Museum of Art στη ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ. Τα άλλα έργα που σχετίζονται με την παραγγελία του Νοσοκομείου Tavera είναι: «Η Βάπτιση του Χριστού», που προοριζόταν για το κεντρικό εικονοστάσιο του παρεκκλησίου του Νοσοκομείου, και «Ο Ευαγγελισμός», πίνακας που μαζί με «Το πέμπτο όραμα της Αποκαλύψεως» προορίζονταν για τα πλευρικά μέρη του εικονοστασίου και θεωρούνται τα τελευταία-και μάλιστα non finito-έργα του καλλιτέχνη. Ο ζωγραφικός πίνακας του Δ. ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ «Ο Ευαγγελισμός» κόπηκε σε δύο μέρη, το άνω τμήμα του οποίου (που φέρει τον τίτλο «Η δόξα των αγγέλων» [ή «Η συναυλία των αγγέλων»]) αγοράστηκε από την Εθνική Πινακοθήκη της ΑΘΗΝΑΣ το 1931, ενώ το κάτω τμήμα ανήκει στη συλλογή του Grutto Banko Ispanoamerikano της ΜΑΔΡΙΤΗΣ. Τα δύο τμήματα ενώθηκαν και εκτέθηκαν το 1987 στην Εθνική Πινακοθήκη της ΑΘΗΝΑΣ.
00:28:13:00
Η Εθνική Πινακοθήκη στην ΑΘΗΝΑ, όπου εκτίθεται το άνω μέρος του ζωγραφικού πίνακα του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ «Ο Ευαγγελισμός» από το Νοσοκομείο Tavera στο ΤΟΛΕΔΟ. Το άνω τμήμα φέρει τον τίτλο «Η δόξα των αγγέλων» (ή «Η συναυλία των αγγέλων»). Ο ζωγραφικός πίνακας του Δ. ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ «Ο Ευαγγελισμός», έργο που είχε την τύχη να κοπεί σε δύο μέρη, το άνω τμήμα του οποίου («Η δόξα των αγγέλων» [ή «Η συναυλία των αγγέλων»]) αγοράστηκε από την Εθνική Πινακοθήκη στην ΑΘΗΝΑ το 1931 και το κάτω τμήμα ανήκει στη συλλογή του Grutto Banko Ispanoamerikano της ΜΑΔΡΙΤΗΣ. Το 1987 ολόκληρη η σύνθεση εκτέθηκε στην Εθνική Πινακοθήκη της ΑΘΗΝΑΣ.
00:29:03:00
Ο ζωγραφικός πίνακας του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ «Ο Άγιος Φραγκίσκος» (Εθνική Πινακοθήκη, ΑΘΗΝΑ). Πρόκειται για προσφιλές θέμα του ζωγράφου.
00:29:16:00
Ο ζωγραφικός πίνακας του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ «Η Σταύρωση του Χριστού» (Εθνική Πινακοθήκη, ΑΘΗΝΑ).
00:29:22:00
Ολόκληρη η σύνθεση του ζωγραφικού πίνακα του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ «Ο Ευαγγελισμός», έτσι όπως εκτέθηκε το 1987 στην Εθνική Πινακοθήκη της ΑΘΗΝΑΣ. Το έργο είχε την τύχη-ατυχία να κοπεί σε δύο μέρη, το άνω τμήμα του οποίου (που φέρει τον τίτλο «Η δόξα των αγγέλων» [ή «Η συναυλία των αγγέλων»]) αγοράστηκε από την Εθνική Πινακοθήκη στην ΑΘΗΝΑ το 1931 και το κάτω τμήμα ανήκει στη συλλογή του Grutto Banko Ispanoamerikano της ΜΑΔΡΙΤΗΣ. Αξιοσημείωτο στο έργο είναι ότι εμφανίζεται το θέμα της γέννησης, «ένας πίνακας μέσα στον πίνακα».
00:30:26:00
Ο διευθυντής της Εθνικής Πινακοθήκης της ΑΘΗΝΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΣΤΑΜΟΣ μιλά για τα τελευταία έργα του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ. Παρουσιάζει την άποψη των περισσότερων ιστορικών της τέχνης ότι ο ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ υπήρξε ένας ή ίσως ο μεγαλύτερος εκφραστής του Μανιερισμού και θεωρεί ότι το έργο του ζωγράφου «Η δόξα των αγγέλων» (ή «Η συναυλία των αγγέλων») (Εθνική Πινακοθήκη, ΑΘΗΝΑ) εκφράζει «την ωραιότερη, την πιο ολοκληρωμένη, ίσως και την πιο σωστή μανιεριστική του ιδιομορφία». Πλάνα από ολόκληρη τη σύνθεση του ζωγραφικού πίνακα του Δ. ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ «Ο Ευαγγελισμός».
00:32:30:00
Πλάνα από το ΤΟΛΕΔΟ. Αναφορά της αφηγήτριας στην ημερομηνία σύνταξης (31 Μαρτίου 1614) και στο περιεχόμενο της διαθήκης του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ, με την οποία καθολικός κληρονόμος ορίζεται ο γιος του ΓΙΩΡΓΗΣ-ΜΑΝΟΥΗΛ. Στις 7 Απριλίου 1614 ο ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ πεθαίνει. Πλάνο στη διαθήκη του, στο βιβλίο ενταφιασμών της ενορίας του Santo Tome και στον επιβλητικό του τάφο, ενώ η αφηγήτρια διαβάζει απόσπασμα από το βιβλίο ενταφιασμών που αναφέρεται ο ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ και ο θάνατός του. Εμβόλιμα πλάνα από το κεντρικό εικονοστάσιο του Santo Domingo El Antiguo, που φιλοτέχνησε ο καλλιτέχνης. Αναφέρονται οι ποιητές ΟΡΤΕΝΣΙΟ ΦΕΛΙΞ ΠΑΡΑΒΙΘΙΝΟ (HORTENSIO FELIX PARAVICINO) και ΛΟΥΙΣ ΝΤΕ ΓΚΟΝΓΚΟΡΑ (LUIS DE GONGORA), που θα γράψουν επιτύμβια σονέτα.
00:34:42:00
Προσωπογραφία του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ, που θεωρείται ότι εικονίζει τον ίδιο τον καλλιτέχνη. Η αφηγήτρια αναφέρεται στο έργο του και στην μη εκμετάλλευσή του με το πέρασμα των αιώνων. Οι Ρομαντικοί, οι Ιμπρεσιονιστές και οι Εξπρεσσιονιστές θα αντιληφθούν εν τέλει τη σημαντικότητα του έργου του.
00:35:15:00
Οι Ισπανοί μελετητές του έργου του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ ΦΕΡΝΑΝΤΟ ΜΑΡΙΑΣ (FERNADO MARIAS) και ΑΓΚΟΥΣΤΙΝ ΜΠΟΥΣΤΑΜΑΝTΕ (AGUSTIN BUSTAMANTE) μιλούν για την καλλιτεχνική υπόσταση του ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ. Ο καλλιτέχνης, αναφέρουν, συλλαμβάνει με υποκειμενικότητα αλλά και επιστημονική διάθεση την πραγματικότητα και την μεταμορφώνει σύμφωνα με την έμπνευσή του, με άλλα λόγια «ενισχύει την ομορφιά».
00:36:55:00
Η φορητή εικόνα βυζαντινής τεχνοτροπίας του ΔΟΜΗΝΙΚΟΥ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ «Κοίμηση της Θεοτόκου». Αποτελεί την τελευταία ανακάλυψη έργου του καλλιτέχνη από τον επιμελητή βυζαντινών αρχαιοτήτων ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΣΤΟΡΟΠΟΥΛΟ, το 1982 στην ΕΡΜΟΥΠΟΛΗ της ΣΥΡΟΥ (ιερός ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου). Η αφηγήτρια παραθέτει κρίσεις του έργου του ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΥ: μεταξύ άλλων αναφέρει ότι, σύμφωνα με τον ποιητή ΟΡΤΕΝΣΙΟ ΦΕΛΙΞ ΠΑΡΑΒΙΘΙΝΟ, «την ιδιοφυία του θα την θαυμάσουν δεν θα την μιμηθούν οι αιώνες».
00:38:21:00
Τίτλοι τέλους.
Θεματική Κατηγορία
ΤΕΧΝΕΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ
Θεματικοί Όροι
ΕΛ ΓΚΡΕΚΟ, ζωγραφική, ευρωπαϊκή ζωγραφική, ιστορία τέχνης, προσωπικότητες, ζωγράφος, μουσείο
Αναφορές
ΕΛ ΓΚΡΕΚΟ, ζωγράφος
ΦΕΡΝΑΝΤΟ ΜΑΡΙΑΣ, ιστορικός τέχνης
ΑΓΚΟΥΣΤΙΝ ΜΠΟΥΣΤΑΜΑΝΤΕ, ιστορικός τέχνης
ΜΑΝΟΥΕΛ ΠΙΤΑ ΑΝΔΡΑΔΕ, ιστορικός τέχνης
ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΡΑΔΟ, φορέας πολιτισμού
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΣΤΑΜΟΣ, διευθυντής Εθνικής Πινακοθήκης
Γεωγραφικός Προσδιορισμός
ΕΥΡΩΠΗ, ΙΣΠΑΝΙΑ, ΤΟΛΕΔΟ
ΕΥΡΩΠΗ, ΙΣΠΑΝΙΑ, ΜΑΔΡΙΤΗ
Γλώσσα Περιεχομένου
ΕΛΛΗΝΙΚΗ
Δημιουργός
Παραγωγή: ΕΡΤ ΑΕ
Εκτέλεση: ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΧΑΡΩΝΙΤΗΣ
Συντελεστές
Σκηνοθεσία:
ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΧΑΡΩΝΙΤΗΣ
Διεύθυνση Παραγωγής:
ΑΛΕΚΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ (Ελλάδα)
ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΓΚΙΝΗΣ (Ιταλία)
ΚΩΣΤΑΣ ΤΣΙΜΑΣ (Ιταλία)
ΚΩΣΤΑΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΗΣ (Ισπανία)
ΑΛΕΚΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ (Η.Π.Α.)
ΕΚΤΩΡ ΜΠΙΝΙΚΟΣ (Η.Π.Α.)
Σενάριο:
ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΧΑΡΩΝΙΤΗΣ
Μουσική:
ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΣ (τραγούδι τίτλων σε ποίηση ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΕΦΕΡΗ από τα 3 κρυφά ποιήματα)
Διευθυντής Φωτογραφίας:
ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΑΜΑΝΙΔΗΣ
ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΙΔΗΣ (βοηθός Διευθυντής Φωτογραφίας)
Μοντάζ:
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΤΣΕΝΗΣ
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΟΦΙΑΝΟΣ (βοηθός)
ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΥ (μοντάζ αρνητικού)
Ηχοληψία:
ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΙΧΑΛΟΥΔΗΣ
STUDIO ENA
STUDIO ERA
Μιξάζ:
ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΙΡΗΣ
Μουσικοί:
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ (φλάουτο-φλογέρες-όμποε)
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΝΙΚΑΣ (λαούτο-κιταρόνε-θεόρβη)
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΩΝΗΣ (τσέμπαλο-οργανέτο)
ΑΝΧΑΡΑΤ ΓΚΡΙΦΦΙΘ (βιολοντσέλο)
ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΟΓΟΘΕΤΗΣ (κιθάρα)
ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΑΥΡΑΝΟΣ (κρουστά)
Αφήγηση:
ΝΙΚΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ
Εργαστήρια εικόνας:
CINEMAGIC L.C.
Εταλονάζ:
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΑΡΧΟΝΤΑΣ
Εγγραφή μουσικής:
STUDIO MASTER
Ηλεκτρολόγος:
ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ
Βοηθός Σκηνοθέτη:
ΘΟΔΩΡΟΣ ΣΑΡΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ
Τρυκάζ:
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΕΝΙΣΗΣ
Ευχαριστίες:
ΜΑΝΩΛΗ ΧΑΤΖΗΔΑΚΗ
ΝΙΚΟ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΗ
ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΑΠΑΣΤΑΜΟ
ΜΑΝΩ ΧΑΤΖΗΔΑΚΗ
ΝΙΚΟ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ
ΜΑΝΩΛΗ ΜΠΟΡΜΠΟΥΔΑΚΗ
CARLO ARGAN
RODOLFO PALLUCCHINI
S. MANUEL PITTA ANDRADE
FERNADO MARIAS
AGUSTIN BUSTAMANTE
JONATHAN BROWN
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ
ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
ΕΘΝΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ
ΕΦΟΡΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΡΗΤΗΣ
ΓΑΛΛΙΚΗ ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΡΩΜΗΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΡΩΜΗΣ
MUSEO DI CAPODIMONTE NAPOLI
GALLERIA NAZIONALE ROMA
ACCADEMIA DIS. LUCA ROMA
PINACOTHECA ESTENSE MODENA
PALLACO PITTI FIRENZE
GALLERIA DELLI UFFICI FIRENZE
MUSEO CORRER VENEZIA
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΒΕΝΕΤΙΑΣ
ORDINARIATO PATRIARCALE DI VENEZIA
TELEVISION ESPANOLA S.A.
MINISTERIO DE CULTURA
BIBLIOTECA NATIONAL
MUSEO DEL PRADO
HOSPITAL DE LA CARIDAD ILLESCAS
PATRIMONIO NACIONAL
MUSEO LATHARO GALTHEANO
HOSPITAL DE TAVERA
CASA Y MUSEO DE EL GRECO
THE METROPOLITAN MUSEUM OF ART N.Y.
MUSEUM OF FINE ARTS BOSTON
NATIONAL GALLERY OF ARTS WASHINGTON
DUBRATON OAKS WASHINGTON
ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΧΑΡΩΝΙΤΗΣ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΤ
© 1986-1987
Σχετικά Θέματα
Δικαιώματα
ΕΡΤ ΑΕ
Διάρκεια
00:39:35:05
Φυσικά – Τεχνικά Χαρακτηριστικά
Πρωτότυπο Μέσο: ΦΙΛΜ
Εικόνα: ΕΓΧΡΩΜΗ
Χρηματοδότηση Ψηφιοποίησης/Τεκμηρίωσης
ΚΟΙΝΩΝΙΑ της ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ, Πρόσκληση 65
Τελευταία Ενημέρωση
02/11/2009