ΠΑΤΜΟΣ ΤΟ ΙΕΡΟ ΝΗΣΙ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΩΣ

00:01:12:00
Άποψη της ΠΑΤΜΟΥ. Η αφηγήτρια ΤΑΣΣΙΑ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΥ διαβάζει απόσπασμα από το κείμενο της Αποκαλύψεως του ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ (κεφάλαιο Α’, 9-11).

00:02:04:00
Παλαιές απεικονίσεις της ΠΑΤΜΟΥ. Η αφηγήτρια μιλά για το έτος 95 μ. Χ. (εποχή διωγμών επί ΔΟΜΗΤΙΑΝΟΥ), όταν εξορίστηκε στο νησί ο ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ και έγραψε την «ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ». Λέγεται ότι ο ΙΩΑΝΝΗΣ έγραψε το έργο του σε ένα ιερό σπήλαιο (απεικόνιση του οποίου παρακολουθούμε), που σήμερα αποτελεί τμήμα της Μονής του Ιωάννη του Θεολόγου στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ. Άποψη της Μονής του Ιωάννη του Θεολόγου, που κτίστηκε τον 17ο αιώνα.

00:02:32:00
Μέσα στο σπήλαιο της Αποκαλύψεως, που αποτελεί τμήμα της Μονής του Ιωάννη του Θεολόγου στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ. Ένας ιερωμένος εξηγεί την τοιχογραφία που κοσμεί το σπήλαιο και εικονίζει την εμφάνιση του ΘΕΟΥ στον ΙΩΑΝΝΗ ΘΕΟΛΟΓΟ. Μιλά για την παρουσία του ΘΕΟΥ, ενώ ο ΙΩΑΝΝΗΣ βρισκόταν στο σπήλαιο. Του είπε, λέει, να γράψει το βιβλίο της Αποκαλύψεως και να το στείλει στις Επτά Εκκλησίες της ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ. Ο ΙΩΑΝΝΗΣ έπεσε σαν νεκρός ακούγοντας τη φωνή του ΘΕΟΥ. Με την εμφάνιση του ΘΕΟΥ, ο βράχος του σπηλαίου σκίσθηκε σε τρία μέρη, σύμβολο της ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΑΣ. Ο ιερωμένος δείχνει τη σχισμή και κατόπιν την κόγχη όπου έβαζε την κεφαλή του για να αναπαυθεί και το σημείο που στηριζόταν για να σηκωθεί. Έπειτα δείχνει το σημείο που καθ’ υπαγόρευση του ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ ο μαθητής του ΠΡΟΧΟΡΟΣ έγραψε την «Αποκάλυψη».

00:04:03:00
Εικόνα από τη Μονή του Ιωάννη του Θεολόγου στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ, που εικονίζει τον ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΝ ΘΕΟΛΟΓΟ να υπαγορεύει στον μαθητή του ΠΡΟΧΟΡΟ, την «Αποκάλυψη». Η αφηγήτρια αναφέρεται στην πρόσληψη του θέματος της «Αποκαλύψεως» από τους αγιογράφους.

00:04:21:00
Απεικόνιση της ΠΑΤΜΟΥ. Η αφηγήτρια αναφέρεται στην άγνωστη ιστορία της ΠΑΤΜΟΥ από τον καιρό του ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ μέχρι τον 11Ο αιώνα. Στα τέλη του 11ΟΥ αιώνα (1088 μ. Χ.), ο ΟΣΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ έκτισε στην ΠΑΤΜΟ τη Μονή του Ιωάννη του Θεολόγου, πείθοντας τον ΑΛΕΞΙΟ Α’ ΚΟΜΝΗΝΟ να του παραχωρήσει «επ’ αναφαιρέτω και διηνεκεί δεσποτεία και κυριότητι» το νησί για να κτίσει εκεί «αρετής εργαστήριον». Απόψεις της Μονής.

00:05:10:00
Απόψεις της Μονής του Ιωάννη του Θεολόγου στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ. Η αφηγήτρια αναφέρεται στην αρχιτεκτονική της Μονής. Λέει ότι αποτελεί ένα από τα καλύτερα δείγματα οχυρωμένων μεσαιωνικών μοναστηριών. Αναφέρεται και στις οδηγίες ενός ηγούμενου προς τους χωρικούς.

00:05:42:00
Στον περίβολο της Μονής του Ιωάννη του Θεολόγου στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ. Ένας μοναχός της Μονής χτυπάει το τάλαντο.

00:06:20:00
Απόψεις της Μονής του Ιωάννη του Θεολόγου στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ. Η αφηγήτρια μιλά για το χωρίς ενιαίο αρχικό σχεδιασμό εσωτερικό της, από κτίσματα παλαιότερων εποχών.

00:06:42:00
Η πρόσοψη και λεπτομέρειες από το εξωτερικό και το εσωτερικού του Καθολικού της Μονής του Ιωάννη του Θεολόγου στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ. Η αφηγήτρια μιλά για την αρχιτεκτονική του εξωνάρθηκα του καθολικού της Μονής. Ορισμένα αρχιτεκτονικά μέλη που είναι εντοιχισμένα στο καθολικό, προέρχονται από αρχαίο βυζαντινό ναό κτισμένο στα ερείπια ερειπωμένου αρχαίου ναού. Η αφηγήτρια διαβάζει σε νεοελληνική μετάφραση απόσπασμα από το Πρακτικό Παράδοσης της ΠΑΤΜΟΥ στον ΟΣΙΟ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟ. Τοιχογραφίες από τον εξωνάρθηκα του καθολικού.

00:07:38:00
Η τοιχογραφία του εξωνάρθηκα του Καθολικού της Μονής του Ιωάννη του Θεολόγου στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ, με θέμα τον πνιγμό του μάγου ΚΥΝΩΠΑ. Η θεματογραφία των τοιχογραφιών είναι κυρίως τα θαύματα του ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ κατά την παραμονή του στην ΠΑΤΜΟ, παρμένα από σχετικό απόκρυφο κείμενο.

00:07:58:00
Ένας μοναχός της Μονής του Ιωάννη του Θεολόγου στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ αναλύει το θαύμα του πνιγμού του μάγου ΚΥΝΩΠΑ, που είχε στην κατοχή του όλα τα δαιμόνια. Ο μάγος, που κατοικούσε στο βουνό ΓΕΝΟΥΠΑ της ΠΑΤΜΟΥ, έστελνε δαιμόνια να απειλήσουν τον ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΝ ΘΕΟΛΟΓΟ, που κήρυττε τον λόγο του ΘΕΟΥ, και ο τελευταίος τα εξαπέστελλε. Όταν ο μάγος, συνοδευόμενος από όλο το τάγμα των δαιμόνιών του, ζήτησε από τον ΙΩΑΝΝΗ να έρθει στη θάλασσα, για να του αποδείξει ότι είναι ο πιο δυνατός, βυθίστηκε στο νερό και έφερε στη ζωή δύο πνιγμένους. Στην πραγματικότητα οι δύο άνθρωποι ήταν δαιμόνια. Την τρίτη φορά που ο μάγος βούτηξε στο νερό, βούτηξε και ο ΙΩΑΝΝΗΣ και ο μάγος δεν ξαναήρθε ποτέ ξανά στην επιφάνεια. Όταν ο ΙΩΑΝΝΗΣ αναδύθηκε από το νερό υπέστη ξυλοδαρμό από τους παρευρισκόμενους, που είχαν πιστέψει στα θαύματα του μάγου, και τον άφησαν «ημιθανή τυγχάνοντα». Νομίζοντας ότι είχε πεθάνει, έφυγαν, αλλά κατόπιν ο ΙΩΑΝΝΗΣ συνήλθε και άρχισε πάλι να κηρύττει τον λόγο του ΘΕΟΥ. Παρακολουθούμε την τοιχογραφία που αφορά το θαύμα.

00:10:31:00
Το καθολικό της Μονής του Ιωάννη του Θεολόγου στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ, όπου βρίσκεται η φορητή εικόνα με τη μορφή του ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ. Η αφηγήτρια μιλά για το πρόσθετο φωτοστέφανο και το επίσης πρόσθετο Ευαγγέλιο και για το παλαιότερης χρονολόγησης επίχρυσο πλαίσιο της εικόνας.

00:11:07:00
Από το εσωτερικό του καθολικού της Μονής του Ιωάννη του Θεολόγου στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ. Η αφηγήτρια μιλά για το υψηλής τέχνης τέμπλο και για τα ασημοκάντιλα.

00:11:29:00
Το τέμπλο του καθολικού της Μονής που βρίσκεται στη Μονή του Ιωάννη του Θεολόγου στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ. Η αφηγήτρια μιλά για το τέμπλο, που χρονολογείται στα 1820 και δωρήθηκε στη Μονή από τον Πάτμιο Μητροπολίτη Σάρδεων ΝΕΚΤΑΡΙΟ. Πρόκειται για ένα έργο ιδιαίτερα υψηλής τέχνης.

00:12:12:00
Στο έξω σκευοφυλάκιο της Μονής του Ιωάννη του Θεολόγου στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ. Φορητή εικόνα του ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΤΖΑΝΝΕ με κεντρικό θέμα τη Παναγία Βρεφοκρατούσα πλαισιωμένη από διάφορες παραστάσεις (1674).

00:12:46:00
Στην είσοδο προς το έξω σκευοφυλάκιο της Μονής του Ιωάννη του Θεολόγου στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ. Η εικόνα της Αποκαλύψεως. Οι τοιχογραφίες του καθολικού της Μονής του Ιωάννη του Θεολόγου στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ. Πρόκειται για δυτικότροπες τοιχογραφίες που εικονίζουν αγίους.

00:13:09:00
Στο εσωτερικό της παρεκκλησίου της Παναγίας που βρίσκεται στη Μονή του Ιωάννη του Θεολόγου στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ. Πρόκειται για ναός με σταυροθολόσχημη οροφή και ξυλόγλυπτο τέμπλο (1607), που αντικατέστησε παλαιότερο μαρμάρινο.

00:13:43:00
Στο εσωτερικό της παρεκκλησίου της Παναγίας που βρίσκεται στη Μονή του Ιωάννη του Θεολόγου στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ. Οι τοιχογραφίες του παρεκκλησίου της Παναγίας (12ος-13ος αιώνας), που είχαν καλυφθεί από άλλες νεότερες τοιχογραφίες του 1745 μ. Χ. , και οι οποίες αφαιρέθηκαν το 1958. Η τοιχογραφία «Φιλοξενία των τριών αγγέλων από τον Αβραάμ» στον ανατολικό τοίχο. Η αφηγήτρια αναφέρεται στην τεχνική που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή τους: μετωπικότητα στις μορφές, ευγένεια και αυστηρότητα, συμμετρία, απουσία σκηνογραφικών στοιχείων, επισημότητα. Η «Ένθρονη Βρεφοκρατούσα» ανάμεσα στους Αρχαγγέλους Μιχαήλ και Γαβριήλ, μεμονωμένοι άγιοι και η Παναγία στον τρούλο.

00:15:26:00
Στο εσωτερικό της Βιβλιοθήκης και του Σκευοφυλακίου της Μονής του Ιωάννη του Θεολόγου στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ. Έγγραφα και κώδικες με μικρογραφίες από τη Βιβλιοθήκη: Το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο και το Κατά Μάρκον Ευαγγέλιο που αποτελεί το παλαιότερο έγγραφο της Μονής (6ος αιώνας). Κειμήλια (επιγονάτια και επιτραχήλια) (15ος-17ος αιώνες) από το Σκευοφυλάκιο της Μονής: Επιγονάτιο με τον Ευαγγελιστή Λουκά και άλλες παραστάσεις και επιτραχήλια με Ιεράρχες, τα οποία ομοιάζουν με τα βυζαντινά αντίστοιχα.

00:16:50:00
Στο Σκευοφυλάκιο της Μονής του Ιωάννη του Θεολόγου στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ. Οι φορητές εικόνες της Ένθρονης Βρεφοκρατούσας Παναγίας, του Ένθρονου Χριστού, του ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ και άλλες.

00:18:27:00
Άποψη της ΧΩΡΑΣ ΠΑΤΜΟΥ, όπου βρίσκεται η Μονή του Ιωάννη του Θεολόγου. Πρόκειται για τον παλαιότερο οικισμό της ΠΑΤΜΟΥ. Άποψη της ΣΚΑΛΑΣ, του επίνειου της ΠΑΤΜΟΥ, που αναπτύχθηκε σε οικισμό μετά την Τουρκοκρατία. Άποψη του αγροτικού οικισμού της ΠΑΤΜΟΥ με την ονομασία ΚΑΜΠΟΣ. Η αφηγήτρια αναφέρεται στα τρία σημεία ανάπτυξης του νησιού.

00:19:43:00
Πανοραμικά πλάνα του ΚΑΜΠΟΥ της ΠΑΤΜΟΥ και παρουσίαση της οικονομικής κατάστασης και των εθίμων του οικισμού. Οι κάτοικοί του ζουν από την καλλιέργεια της λιγοστής τους γης και το ψάρεμα. Ένας ντόπιος παίζει τζαμπούνα, τοπικό μουσικό όργανο. Αναφορά της αφηγήτριας στη θεματογραφία των τραγουδιών της ΠΑΤΜΟΥ.

00:21:23:00
Μουσικοί παίζουν τραγούδια και σκοπούς της ΠΑΤΜΟΥ, ντόπιοι χορεύουν.

00:25:01:00
Πανοραμικό πλάνο της ΠΑΤΜΟΥ και περιήγηση στη ΧΩΡΑ. Η αφηγήτρια αναφέρεται στον καιρό που κτίστηκε η Μονή του Ιωάννη του Θεολόγου στη ΧΩΡΑ και στο κάλεσμα των κολλήγων να έρθουν στη Μονή και να την προστατεύσουν από τους πειρατές. Η ΧΩΡΑ δημιουργήθηκε όταν οι κολλήγοι άρχισαν να κτίζουν σπίτια περιμετρικά της Μονής, που ήταν η μόνη διοικητική, οικονομική και πολιτική αρχή του νησιού. Η ανάπτυξη του μοναστηριού και η βελτίωση της οικονομικής κατάστασης των κατοίκων της ΧΩΡΑΣ-γίνονται ναυτικοί και έμποροι-οδήγησαν στη μετατροπή της ΧΩΡΑΣ σε αστικό οικισμό από αγροτικός που ήταν.

00:26:41:00
Αρχιτεκτονικά μέλη οικιών της ΧΩΡΑΣ ΠΑΤΜΟΥ. Η αφηγήτρια μιλά για τις αλλαγές στα σπίτια των κατοίκων της ΧΩΡΑΣ από τον καιρό που ο αγροτικός αυτός οικισμός μετατράπηκε σε αστικό. Τα σπίτια μετατρέπονται σε αρχοντικά και προσκαλούνταν σημαντικοί τεχνίτες για να τα οικοδομήσουν και να τα διακοσμήσουν. Πλάνα σε επιγραφές σε αρχιτεκτονικά μέλη.

00:27:43:00
Εσωτερικά οικιών στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ. Η αφηγήτρια μιλά για τον εσωτερικό διάκοσμο των σπιτιών. Επιθυμία των κατοίκων της ΧΩΡΑΣ ήταν τα σπίτια τους να μοιάσουν με εκείνα των αρχόντων της Δύσης. Πλάνα σε διακοσμητικά έπιπλα και πίνακες δυτικής τεχνοτροπίας, πολλά από τα οποία τα έφεραν από τη Δύση.

00:29:06:00
Περιήγηση στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ. Η αφηγήτρια αναφέρεται στη νησιωτική οικοδομική και πολεοδομική αντίληψη στη διαμόρφωση του οικισμού της ΧΩΡΑΣ. Αναφορά στην Πατμιάδα Σχολή, που κτίστηκε από τον ΜΑΚΑΡΙΟ ΚΑΛΟΓΕΡΑ το 1713.

00:30:34:00
Πίνακες ενσωματωμένοι σε αρχιτεκτονικά μέλη. Αναφορά της αφηγήτριας στον Πάτμιο ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΞΑΝΘΟ, ιδρυτή της Φιλικής Εταιρείας.

00:30:45:00
Το αρχοντικό του Φιλικού ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΞΑΝΘΟΥ και ο περίβολός του, όπου βρίσκεται ο τάφος του, και η προτομή του, που βρίσκεται στην πλατεία του Δημαρχείου στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ.

00:31:29:00
Πανοραμικό πλάνο της ΧΩΡΑΣ ΠΑΤΜΟΥ. Η αφηγήτρια αναφέρεται στη Μονή του Ιωάννη του Θεολόγου στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ, που αποτελεί και στις μέρες μας τη μόνη πνευματική τροφή για τους Πατμίους: Οι Πάτμιοι έκτισαν πολλές εκκλησιές για να λατρεύουν τον Θεό.

00:32:03:00
Περιήγηση στη γυναικεία Μονή της Ζωοδόχου Πηγής της ΧΩΡΑΣ ΠΑΤΜΟΥ, το δεύτερο σε σπουδαιότητα μοναστήρι του νησιού. Η αφηγήτρια αναφέρεται στη χρονολογία ιδρύσεώς του, το 1607, από τον προηγούμενο ΠΑΡΘΕΝΙΟ ΠΑΓΚΩΣΤΑ. Στο εσωτερικό η μεταβυζαντινή φορητή εικόνα της Παναγίας Βρεφοκρατούσας. Η αφηγήτρια αναφέρεται στη χρονολόγηση των εικόνων της Ζωοδόχου Πηγής της ΧΩΡΑΣ ΠΑΤΜΟΥ μεταξύ του 16ου και του 18ου αιώνων.

00:33:45:00
Περιήγηση στο εξωτερικό του ιερού ναού της Παναγίας της Ελεημονήτριας στην ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ. Η αφηγήτρια αναφέρεται στη χρονολόγηση της σημαντικής εκκλησίας περί το 1500. Στο εσωτερικό η φορητή εικόνα της Παναγίας με παράσταση αφιερωτών στη βάση της (π. 1590).

00:34:14:00
Περιήγηση στο εξωτερικό του ιερού ναού της Παναγίας της Διασώζουσας στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ. Η αφηγήτρια αναφέρεται στην πρόσφατα ανακαινισμένη εκκλησία και στην παλαιά θαυματουργή αργυρεπένδυτη εικόνα της Παναγίας Βρεφοκρατούσας (1732) που είναι φορτωμένη με αφιερώματα.

00:34:49:00
Στον περίβολο της Μονής της Αποκαλύψεως στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ. Στο καμπαναριό της πλήθος κόσμου χτυπάνε τις καμπάνες. Πλήθος κόσμου και στον περίβολο.

00:35:24:00
Μοναχοί περπατούν στα διαβατικά της ΧΩΡΑΣ και επικοινωνούν με τους ντόπιους Πατμίους. Η αφηγήτρια αναφέρεται στην στενή σχέση των μοναχών με τους ντόπιους.

00:35:37:00
Ένας μοναχός της Μονής του Ιωάννη του Θεολόγου στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ ζωγραφίζει μια εικόνα. Το μοναστήρι παραμένει πιστός θεματοφύλακας των θρησκευτικών παραδόσεων.

00:35:54:00
Σε θρησκευτικές γιορτές στη Μονή του Ιωάννη του Θεολόγου στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ. Περιφορά εικόνων.

00:37:23:00
Η τελετή του Νιπτήρος τη Μεγάλη Εβδομάδα στη Μονή του Ιωάννη του Θεολόγου στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ. Η αφηγήτρια αναφέρεται στην τελετή που αποτελεί ύστατη επιβίωση της βυζαντινής θρησκευτικής παράδοσης.

00:41:08:00
Πανοραμικό πλάνο από το λιμάνι της ΠΑΤΜΟΥ. Η αφηγήτρια αναφέρεται στην τουριστική ανάπτυξη του νησιού.

00:41:37:00
Ντόπιοι χορεύουν πατινιώτικους σκοπούς.

00:45:14:00
Ο περίβολος της Μονής του Ιωάννη του Θεολόγου στη ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ. Μοναχοί χτυπάνε το τάλαντο.

00:45:14:00
Τέλος.