Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και το Αρχείο της ΕΡΤ στα πλαίσια των εκδηλώσεων της επετείου παρουσιάζει μια σειρά αφιερωμάτων με το γενικότερο τίτλο ‘’Μνήμες Προσφύγων’’. Αποσπάσματα από σημαντικές μαρτυρίες προσφύγων που ζούσαν στη Μικρά Ασία στις αρχές του 20ου αιώνα, βιώσαν τις φρικαλεότητες της καταστροφής και τις δυσκολίες της εγκατάστασης στην Ελλάδα καθώς και υλικό μοναδικής σημασίας από το πλούσιο φωτογραφικό και ραδιοφωνικό αρχείο της ΕΡΤ. Οι πολύ σημαντικές προφορικές μαρτυρίες παραχωρήθηκαν στα πλαίσια διάφορων εκπομπών της ΕΡΤ από τη δεκαετία του 1980 έως τις αρχές του 2000.

Η τέταρτη ανθολογία μαρτυριών ξεκινά με αναμνήσεις από την οπισθοχώρηση του ελληνικού στρατού και συνεχίζεται με στιγμές από τις σφαγές και τις καταστροφές που έκαναν οι Τσέτες και οι Τούρκοι στα ελληνικά χωριά στην ευρύτερη περιφέρεια της Σμύρνης αλλά και στην ίδια την Ιωνική μητρόπολη. Παράλληλα, μπορείτε να δείτε πλούσιο φωτογραφικό υλικό από τη Μικρασιατική Εκστρατεία του Αρχείου της ΕΡΤ και την συλλογή Πέτρου Πουλίδη με τεκμήρια από την οπισθοχώρηση του ελληνικού στρατού και την άφιξη στρατιωτών και προσφύγων στην Ελλάδα.

Ο λογοτέχνης Τάσος Αθανασιάδης, ο Νίκος Αρώνης, Επίτιμος Πρόεδρος της ”Ένωσης Σμυρναίων’ και ο Θεμιστοκλής Τζερτζεβέλης, εθελοντής στρατιώτης στη Μικρασιατική εκστρατεία περιγράφουν στιγμές από την υποχώρηση του ελληνικού στρατού το καλοκαίρι του 1922. ‘’Μικρασιατική Καταστροφή’’, παραγωγής 1982, σενάριο-σκηνοθεσία Πόπη Αλκούλη.

Πρόσφυγες από την ευρύτερη περιοχή της Σμύρνης και τη Λάμψακο μιλούν για το πως εγκατέλειψαν τη Μικρά Ασία και για τα μαρτύρια που υπέστησαν οι Έλληνες της περιοχής από τους Τσέτες. ’Το Ρίζωμα’’, παραγωγής 1990, σενάριο-έρευνα-σκηνοθεσία Άρης Καραϊσκάκης.

Η Φιλιώ Χαϊδεμένου θυμάται τις σφαγές των Τούρκων στο χωριό της, λίγο πριν πάει στην Σμύρνη με την οικογένειά της. «Σαν παραμύθι», παραγωγής 1999, σε σενάριο-σκηνοθεσία Νίκος Παπαθανασίου.

Οι πρόσφυγες Βασίλης Αναστασάκης και Γραμματική Καζαντζίδη περιγράφουν τις σφαγές των Τούρκων στην επαρχία της Σμύρνης. Από την σειρά ντοκιμαντέρ ”Παρασκήνιο’’, παραγωγής 2003, σκηνοθεσία Καλλιόπη Λεγάκη.

 

Από το Αρχείο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, ένα απόσπασμα από την εκπομπή ”Μνήμες από τη Μικρά Ασία-65 χρόνια από την καταστροφή” ο πρόσφυγας Βύρων Λαμπαδίτης από τον Μπουρνόβα της Σμύρνης περιγράφει φρικιαστικές σκηνές από την είσοδο των Τσετών στο χωριό του, την καταστροφή και τις σφαγές αλλά και την προσπάθεια αντίστασης των Ελλήνων της περιοχής.

Από την εκπομπή ”Μνήμες από τη Μικρά Ασία-65 χρόνια από την καταστροφή” η πρόσφυγας Έλλη Σαριδάκη μοιράζεται τις αναμνήσεις της από την είσοδο των Τούρκων στην Σμύρνη και την προσπάθεια εκείνης και της οικογένειάς της να διαφύγουν από την σφαγή.

Φωτογραφικό υλικό από το Αρχείο της ΕΡΤ, την Συλλογή Μικρασιατικής Εκστρατείας και την συλλογή Πέτρου Πουλίδη με τεκμήρια από την οπισθοχώρηση του ελληνικού στρατού και την άφιξη στρατιωτών και προσφύγων στην Ελλάδα.