Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και το Αρχείο της ΕΡΤ στα πλαίσια των εκδηλώσεων μνήμης της επετείου παρουσιάζει μια σειρά αφιερωμάτων με το γενικότερο τίτλο ‘’Μνήμες Προσφύγων’’. Αποσπάσματα από σημαντικές μαρτυρίες προσφύγων που ζούσαν στη Μικρά Ασία στις αρχές του 20ου αιώνα, βίωσαν τις φρικαλεότητες της καταστροφής και τις δυσκολίες της εγκατάστασης στην Ελλάδα καθώς και υλικό μοναδικής σημασίας από το πλούσιο φωτογραφικό και ραδιοφωνικό αρχείο της ΕΡΤ. Οι πολύ σημαντικές προφορικές μαρτυρίες παραχωρήθηκαν στα πλαίσια διάφορων εκπομπών της ΕΡΤ από τη δεκαετία του 1980 έως τις αρχές του 2000.
Στην έκτη ανθολογία μαρτυριών ξεδιπλώνονται ιστορίες από την καταστροφή της Σμύρνης, την άφιξη των προσφύγων στην Ελλάδα και την αρνητική και εχθρική υποδοχή που τους επιφύλασσαν οι ντόπιοι. Παράλληλα, μπορείτε να δείτε πλούσιο φωτογραφικό υλικό από την συλλογή Πέτρου Πουλίδη του Αρχείου της ΕΡΤ με τεκμήρια από την άφιξη και πρόχειρη εγκατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα.
Ο Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος περιγράφει όσα βίωσε κατά τη διάρκεια της καταστροφής της Σμύρνης, το ταξίδι της οικογένειάς του για την Ελλάδα και όσα συνάντησαν όταν ήρθαν στην Αθήνα. ”Μαρτυρίες: Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος, Κλέη και Πάθη του Μικρασιατικού Ελληνισμού”, παραγωγής 1993, σενάριο-σκηνοθεσία: Γιώργος Πετρίτσης”.
Η Διδώ Σωτηρίου μιλά για τη μέρα που έφτασε στο λιμάνι του Πειραιά από τη Μικρά Ασία και την αγωνία της μέχρι να βρει τους γονείς της που ήρθαν αργότερα από εκείνη. ”Μικρασιατική Καταστροφή’’, παραγωγής 1982, σενάριο-σκηνοθεσία Πόπη Αλκούλη.
Η πρόσφυγας Ασπασία Καράμπα θυμάται την εχθρική στάση των ντόπιων απέναντι στους πρόσφυγες και μιλά για τις κακουχίες και τις δυσκολίες που συνάντησε μαζί με την οικογένειά της και την πρόχειρη εγκατάστασή τους στην Σταυρούπολη Θεσσαλονίκης. Απόσπασμα από την σειρά ντοκιμαντέρ ‘’Πρόσφυγες’’, παραγωγής 1999, σκηνοθεσία Δέσποινα Πανταζή.
Πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία περιγράφουν την άφιξή τους σε διάφορα λιμάνια της Ελλάδας μετά την Καταστροφή και την αντιμετώπισή τους από τους ντόπιους. ’Το Ρίζωμα’’, παραγωγής 1990, σενάριο-έρευνα-σκηνοθεσία Άρης Καραϊσκάκης.
Οι ιστορικοί Δημήτρης Καμούζης και Κωστής Καρπόζηλος, η καθηγήτρια Πανεπιστημίου Λίλα Λεοντίδου και ο δημοσιογράφος της ΕΡΤ Θωμάς Σιδέρης μιλούν για τον ρατσισμό που βίωσαν οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας όταν έφτασαν στην Ελλάδα και για την προκατάληψη που υπήρχε εναντίων των γυναικών προσφύγων τις οποίες οι κάτοικοι της Ελλάδας θεωρούσαν πόρνες. ”Κλεινόν Άστυ”, παραγωγής 2021, σκηνοθεσία Μαρίνα Δανέζη.
Από το Αρχείο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, ένα απόσπασμα από αφιέρωμα του Δεύτερου Προγράμματος της ΕΡΑ στη Μικρασιατική Καταστροφή. Η πρόσφυγας Ελευθερία Τραγκιώτη περιγράφει σκηνές από την Καταστροφή της Σμύρνης και από την εχθρική αντιμετώπιση που δέχτηκαν από τους ντόπιους μετά την άφιξή τους στη Ελλάδα στην εκπομπή ”Μνήμες από τη Μικρά Ασία-65 χρόνια από την καταστροφή”, παραγωγής 1987.
Φωτογραφικό υλικό από το Αρχείο της ΕΡΤ και την Συλλογή Πέτρου Πουλίδη σχετικά με την άφιξη και την εγκατάσταση των Μικρασιατών προσφύγων στην Ελλάδα.
