ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ

00:00:00:00 Τίτλοι έναρξης. 00:01:29:00 Τίτλος επεισοδίου: «Η Μάχη της Κρήτης». 00:01:35:00 Φωτογραφία του ΑΝΔΡΕΑ ΜΑΝΟΥΡΑ (1911-1986). Ο ΜΑΝΟΥΡΑΣ, που με τους τρεις αδελφούς που υπερασπίστηκαν την Κρήτη στη μάχη του Ρεθύμνου τον Μάιο του 1941, αφηγείται το περιστατικό με τον αδελφό του, ΜΑΝΟΛΗ, που είχε προηγουμένως υπηρετήσει στα ελληνοαλβανικά σύνορα, κατά το οποίο ο τελευταίος, μολονότι θα μπορούσε να απολαύσει τα προνόμια που του παρείχε ο νόμος και να αναπαυθεί, προτίμησε να υπηρετήσει τη «μάνα» του Κρήτη που κινδύνευε. 00:03:30:00 Χάρτης της Κρήτης, καθώς ο αφηγητής αναφέρεται στην αμέσως μετά την κατάληψη της ηπειρωτικής Ελλάδας και των νησιών του Αιγαίου περίοδο, κατά την οποία οι Ναζί προετοίμαζαν την επίθεσή τους στην Κρήτη. 00:03:41:00 Άλλη κλίμακα του χάρτη της Μεσογείου, με το στρατηγικό σχέδιο των Γερμανών μέσω της κατάληψης της νήσου, που περιελάμβανε κατάληψη των Βαλκανίων, της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. Κι αυτό πριν από την εφαρμογή του «Σχεδίου Barbarosa» που αφορούσε την εισβολή στη Σοβιετική Ένωση. Σχετικές αναφορές του αφηγητή. 00:04:00:00 Διοικητικό έγγραφο, ημερομηνίας 25 Απριλίου 1941, με το οποίο επικυρώνεται η διαταγή του ΧΙΤΛΕΡ, με τίτλο «Επιχείρηση Ερμής». 00:04:12:00 Φιλμ αρχείου με τη γερμανική αεροπορία και με τις διαπραγματεύσεις Γερμανών αξιωματούχων που επεξεργάζονται τα σχέδια κατάληψης στρατηγικών θέσεων και εισβολών. Ο αφηγητής αναφέρεται στην αεροπορία που θα διαδραματίσει σημαίνοντα ρόλο στην «Επιχείρηση Ερμής», που περιελάμβανε το σχέδιο κατάληψης των τριών αεροδρομίων της Κρήτης (Μάλεμε Χανίων, Ρεθύμνου και Ηρακλείου) και την κατάληψη σημαντικών πόλεων από αλεξιπτωτιστές. 00:04:38:00 Φιλμ αρχείου της επιθεώρησης στον ισθμό της Κορίνθου, από τον Γερμανό αρχιστράτηγο ΦΟΝ ΜΠΡΑΟΥΧΙΤΣ των επίλεκτων μονάδων, που θα λάβουν μέρος στην «Επιχείρηση Ερμής», στην Κρήτη. Οι αντίπαλοι που οι Γερμανοί θα συναντήσουν στην Κρήτη, κατά την αναφορά του αφηγητή, θα είναι μόνο κάποια λιγοστά τάγματα αγύμναστων νεοσύλλεκτων των εμπέδων Πελοποννήσου και Κρήτης, η Σχολή Χωροφυλακής και η Σχολή Ευελπίδων της Αθήνας, που είχε κατέβει αυτοβούλως στο νησί (εμβόλιμη φωτογραφία Ευέλπιδων). 00:05:17:00 Φωτογραφία του τότε εύελπι ΛΕΥΤΕΡΗ ΜΙΑΟΥΛΗ, πολεμιστή στη μάχη του Μάλεμε. Ο ΜΙΑΟΥΛΗΣ αναφέρεται στην άρνηση των Ευελπίδων να υποδεχθούν τους Γερμανούς κατακτητές στην Αθήνα και στην οικειοθελή μεταφορά τους στην Πελοπόννησο, από εκεί στα Κύθηρα και τέλος στο Κολυμπάρι Κρήτης. Αναφέρεται και στην ταυτόχρονη πορεία της γερμανικής αεροπορίας προς την Κρήτη, παρεμποδίζοντας την εκεί άφιξη των Ευέλπιδων, καθώς προβάλλεται φιλμ αρχείου με γερμανικά πολεμικά αεροπλάνα. Ξεκινά και την αφήγησή του ο ΘΟΔΩΡΟΣ ΚΑΛΙΝΟΣ (ΑΜΑΡΜΠΕΗΣ), που μαζί με τους συμπολεμιστές του από τη Χίο, και με σταθμούς σε Τήνο, Νάξο, Θήρα, έφτασαν στο Ηράκλειο. 00:06:44:00 Ο ΘΟΔΩΡΟΣ ΚΑΛΙΝΟΣ (ΑΜΑΡΜΠΕΗΣ), που πολέμησε στη μάχη του Προφήτη Ηλία Ηρακλείου, μιλά για την μέσα σε τέσσερις ημέρες οργάνωση του λόχου του, της τάξης των 160 ανδρών, στο Ηράκλειο, και για την απόσπαση οπλισμού για τις ανάγκες του, μετά την άρνηση του φρούραρχου ταγματάρχη ΚΑΣΙΜΑΤΗ, στον οποίο παρουσιάστηκε για να του παράσχει ένα τμήμα. 00:07:48:00 Ο ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΜΙΑΟΥΛΗΣ μιλά για την έλλειψη υποδομής του οπλισμού της Σχολής των Ευελπίδων-μόνο όπλα ατομικά και δύσχρηστα. 00:08:23:00 Φιλμ αρχείου με την πολεμική προετοιμασία των Γερμανών αλεξιπτωτιστών, βάσει του σχεδίου «Επιχείρηση Ερμής». Η αφηγήτρια αναφέρεται αφενός στον αφοπλισμό που είχε επιβάλει η κατοχική κυβέρνηση στο νησί, φοβούμενη το δημοκρατικό φρόνημα του κρητικού λαού και προφασιζόμενη την εθνική άμυνα, και αφετέρου στην κυβερνητική διαταγή να μην επιστρέψει-παρά τις επίμονες εκκλήσεις της-στην Κρήτη η Μεραρχία Κρητών, που μαχόταν στο αλβανικό μέτωπο. 00:08:46:00 Ο ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΣ ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ, στρατηγός και τότε επιτελάρχης του 2ου Σώματος Στρατού, αναφέρει τα σχετικά με τη Μεραρχία Κρητών, μιλά για τη θέληση των Κρητών να υπερασπιστούν τον τόπο τους, για τη συμμετοχή του ίδιου στην προσπάθεια μεταφοράς της εν λόγω Μεραρχίας στην Κρήτη και για την αντίσταση που συνάντησαν προκειμένου να μην οδηγηθούν εκεί. 00:09:23:00 Φιλμ αρχείου με εχθρικά αεροπλάνα σε αναγνωριστικές και βομβαρδιστικές πτήσεις. Η αφηγήτρια αναφέρεται στην επικείμενη επίθεση των Γερμανών στην Κρήτη, στην αγωνιστική ενότητα των Κρητών και στο διάγγελμα ενότητας που απηύθυνε στην εφημερίδα «Κρητικά Νέα» στις 16 Μαΐου 1941 ο άρτι δραπετεύσας από την Κίμωλο εξόριστος του καθεστώτος του ΙΩΑΝΝΗ ΜΕΤΑΞΑ κομουνιστής ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ ΠΟΡΦΥΡΟΓΕΝΗΣ. Ο αφηγητής διαβάζει αποσπάσματα από το διάγγελμα εθνικής ενότητας, καθώς προβάλλεται το σχετικό δημοσίευμα. 00:10:31:00 Φιλμ αρχείου με το χρονικό της γερμανικής επίθεσης στην Κρήτη το πρωινό της 20ής Μαΐου 1941, οπότε τίθεται σε εφαρμογή η «Επιχείρηση Ερμής». Ο αφηγητής αναφέρεται στα σχετικά με την πρώτη αιφνιδιαστική επίθεση: στους συμμετέχοντες νεαρούς αλεξιπτωτιστές που αποβιβάζονται από τα αεροδρόμια Κορίνθου, Μεγάρων, Τατοΐου κ. α. , και στα υπεράριθμα γερμανικά αεροπλάνα που θα αντιμετωπίσουν τα λίγα βρετανικά που υπεράσπιζαν την Κρήτη. 00:11:27:00 Φιλμ αρχείου με γερμανικά αεροπλάνα να πραγματοποιούν πτήσεις πάνω από την Κρήτη κατά τον βομβαρδισμό του αεροδρομίου του Μάλεμε, καθώς ο αφηγητής αναφέρεται στο χρονικό της επίθεσης. Η αναμονή των Γερμανών από θαλάσσης, αναφέρει ο αφηγητής, είχε αφήσει ακάλυπτο το εν λόγω στρατηγικό σημείο. 00:11:49:00 Φιλμ αρχείου με γερμανικά αεροπλάνα πάνω από την Κρήτη κατά τον βομβαρδισμό του αεροδρομίου του Μάλεμε. Ο ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΜΙΑΟΥΛΗΣ μιλά για την σφοδρή επίθεση που δέχθηκε το αεροδρόμιο και η γύρω περιοχή. 00:12:23:00 Ο ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΜΙΑΟΥΛΗΣ αναφέρεται στα οπλιταγωγά που έφτασαν μετά τον από αέρος βομβαρδισμό του αεροδρομίου και της γύρω του Μάλεμε περιοχής. Ο ΜΙΑΟΥΛΗΣ αναφέρεται στον μετά από λίγο αγκυλωτό σταυρό που υψώθηκε στα χωριά της γύρω από το Μάλεμε περιοχής και για τα αντιγερμανικά συναισθήματα μίσους που γεννήθηκαν στους Κρητικούς στη θέα της σβάστικας. Φιλμ αρχείου με πληθώρα αλεξιπτωτιστών που πηδούν από τα αεροπλάνα, πάνω από την περιοχή του Μάλεμε. 00:14:08:00 Φιλμ αρχείου που εικονίζει το δεύτερο στάδιο της «Επιχείρησης Ερμής», με στόχο την προσβολή των αεροδρομίων Ηρακλείου και Ρεθύμνου και των ομώνυμων πόλεων. Η αφηγήτρια αναφέρεται στη δεύτερη επιδρομή των Γερμανών, μετά τη σφοδρή και αιφνιδιαστική πρώτη, και στην προσπάθεια των Κρητικών να οπλιστούν και να προσβάλλουν τους γερμανούς αλεξιπτωτιστές. Ξεκινά την αφήγησή του ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΣΚΕΠΕΤΖΗΣ, πολεμιστής στη μάχη του Ηρακλείου, από τη στιγμή που ο ίδιος και άλλοι συντοπίτες του κατευθύνθηκαν προς την πόλη του Ηρακλείου, με τον ερχομό των αλεξιπτωτιστών. 00:15:03:00 Ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΣΚΕΠΕΤΖΗΣ αναφέρεται στη μάχη των αλεξιπτωτιστών, στην απόσπαση όπλων από το Φρουραρχείο για να αντισταθούν στη γερμανική εισβολή, στη συγκέντρωσή τους-μαζί και μια ομάδα κομουνιστών που είχαν δραπετεύσει από τη Φολέγανδρο-στη Χανιόπορτα (πλάνα της πύλης), απ’ όπου σκόπευαν να περάσουν οι εχθροί για να εισέλθουν στην πόλη, στην επιτυχία τους να υποχρεώσουν σε υποχώρηση τους Γερμανούς, αλλά στην επιτυχία των εχθρικών στρατευμάτων να διέλθουν την επόμενη μέρα από μία άλλη πύλη, τη Γυαλί Κιόσκι. 00:16:17:00 Φιλμ αρχείου με τη λεηλασία των Γερμανών στην Κρήτη, αφού εισήλθαν στις πόλεις, καθώς ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΣΚΕΠΕΤΖΗΣ μιλά για τις οδομαχίες-άγνωστη ως τότε μάχη για τον κρητικό λαό. 00:16:31:00 Ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΣΚΕΠΕΤΖΗΣ αναφέρεται στην εξόντωση των Γερμανών που εισήλθαν στην πόλη του Ηρακλείου-εμβόλιμη ασπρόμαυρη φωτογραφία της πόλης του Ηρακλείου-και στο γεγονός ότι οι Γερμανοί δέχονταν συνεχώς ενισχύσεις από διάφορα σημεία της περιοχής (αεροδρόμιο και ύψωμα του Προφήτη Ηλία Ηρακλείου). 00:16:53:00 Πλάνα από το αεροδρόμιο του Ηρακλείου, τη φρούρηση του οποίου, κατά τη μαρτυρία του ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΣΚΕΠΕΤΖΗ, είχαν οι Σύμμαχοι και από το οποίο οι Γερμανοί έστελναν ενισχύσεις οι κατακτητές. 00:17:01:00 Πλάνα από το ύψωμα Προφήτης Ηλίας Ηρακλείου, για το οποίο ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΣΚΕΠΕΤΖΗΣ αναφέρει ότι επίσης έριχναν δυνάμεις οι Γερμανοί, για να βάλλουν το αεροδρόμιο της πόλης. Στη συνέχεια η αφηγήτρια αναφέρει ότι στην περιοχή μάχονταν μικρά ελληνικά τμήματα και ξεκινά τη διήγησή του ο ΘΟΔΩΡΟΣ ΚΑΛΙΝΟΣ (ΑΜΑΡΜΠΕΗΣ), που πολέμησε στην μάχη του Προφήτη Ηλία. 00:17:23:00 Ο ΘΟΔΩΡΟΣ ΚΑΛΙΝΟΣ (ΑΜΑΡΜΠΕΗΣ) αφηγείται τα πεπραγμένα της σύσκεψης που συγκάλεσε, την οποία διέκοψε η έλευση αλεξιπτωτιστών, κοντά στη διάταξη του 6ου Λόχου στο ύψωμα του Προφήτη Ηλία Ηρακλείου, τους οποίους αμέσως εξόντωσαν. 00:17:50:00 Χάρτης-σκαρίφημα του Ρεθύμνου στον οποίο απεικονίζεται το σχέδιο του γερμανικού στρατού με τα στρατηγικά σημεία όπου θα πέσουν οι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές για να κατακτήσουν το νησί. 00:18:02:00 Πλάνα από το Ρέθυμνο, όπου έπεσαν Γερμανοί αλεξιπτωτιστές, τους οποίους αντιμετώπισαν οι Αυστραλοί, Έλληνες στρατιώτες, χωροφύλακες και ο απλός λαός. Ξεκινά τη διήγησή του ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΑΝΟΥΡΑΣ, ο οποίος αναφέρεται στην αντίδραση του λόχου του με την πτώση των αλεξιπτωτιστών. 00:18:37:00 Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΑΝΟΥΡΑΣ σχολιάζει την έλλειψη οπλισμού του Τμήματός του την κρίσιμη στιγμή της πτώσης των αλεξιπτωτιστών στο Ρέθυμνο. Ο ανεπαρκής τους οπλισμός ανακουφίζεται με το πολυβόλο που φυλάσσονταν στο Φρούριο της Φορτέτσας, το οποίο και πήραν και κατευθύνθηκαν έκτοτε στην περιοχή των Περιβολίων που έπεφταν μυριάδες αλεξιπτωτιστές. 00:19:27:00 Κινηματογραφικό αρχειακό υλικό με Γερμανούς στρατιώτες στην Κρήτη. Η αφηγήτρια κάνει τη δραματική αντιπαραβολή των πάνοπλων Γερμανών και των απεγνωσμένων αναζητούντων έστω και τον στοιχειώδη οπλισμό Κρητικών. 00:19:53:00 Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΔΟΥΡΟΥΝΔΑΚΗΣ, τότε σταθμάρχης Χωροφυλακής Γαλατά, ο οποίος πολέμησε στην ομώνυμη μάχη, καυτηριάζει την έλλειψη οπλισμού από την οποία έπασχε και η περιοχή του Γαλατά. Στην προσπάθειά του να αποσπάσει όπλα για να τα παράσχει στους κατοίκους του Γαλατά, ώστε να αντιμετωπίσει τους αλεξιπτωτιστές, αναφέρει ότι με μια ομάδα μετέβη στα Χανιά, όπου διέρρηξαν μια αποθήκη όπλων. 00:20:24:00 Φιλμ αρχείου με τη μάχη του Μάλεμε την 20ή Μαΐου 1941, καθώς ο αφηγητής αναφέρεται στη σθεναρή αντίσταση των Ελλήνων, των Νεοζηλανδών και των 300 Ευέλπιδων εναντίον των αλεξιπτωτιστών. 00:20:37:00 Ο ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΜΙΑΟΥΛΗΣ αναφέρεται στους Ευέλπιδες που υπερασπίστηκαν την περιοχή του Μάλεμε εναντίον των πάνοπλων Γερμανών και των αλεξιπτωτιστών και στην ανασφάλεια του στρατεύματός του την οποία αντιπαρερχόταν με νουθεσία. Εμβόλιμα φιλμ αρχείου με πολεμικές συγκρούσεις στη μάχη του Μάλεμε. 00:22:04:00 Ο ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΜΙΑΟΥΛΗΣ αναφέρει το περιστατικό του τραυματισμού του στο χέρι από έναν αλεξιπτωτιστή, που θα μπορούσε να του είχε στοιχίσει τη ζωή. Παρεμβάλλεται η αφηγήτρια που αναφέρει ότι την κρίσιμη ώρα που πολεμούσε ο ΜΙΑΟΥΛΗΣ ο αδελφός του έπεφτε υπέρ πατρίδος έξω από το Ρέθυμνο, έχοντας προηγουμένως καταρρίψει ένα γερμανικό αεροπλάνο. 00:22:51:00 Εναλλασσόμενα φιλμ αρχείου με πολεμικές συγκρούσεις στη μάχη του Μάλεμε και πλάνα από τον τομέα του Ηρακλείου που διεξάγονταν οι συγκρούσεις. Αναφορές του αφηγητή σχετικά με την αποτυχία των Γερμανών να καταλάβουν άμεσα-ως το βράδυ της 20ής Μαΐου-το αεροδρόμιο του Μάλεμε, με την αγωνία του Γερμανού εμπνευστή της «Επιχείρησης Ερμής» διευθύνοντα των επιχειρήσεων στρατηγού ΣΤΟΥΝΤΕΝΤ, και με την επιμονή του ΧΙΤΛΕΡ της άμεσης κατάληψης της νήσου, προκειμένου να προχωρήσει η επιχείρηση εισβολής στην ΕΣΣΔ. 00:23:29:00 Εναλλασσόμενα φιλμ αρχείου με στούκας και αλεξιπτωτιστές στη μάχη του Μάλεμε και πλάνα από τον τομέα του Ηρακλείου που διεξάγονταν οι πολεμικές συγκρούσεις. Ο αφηγητής αναφέρεται στην απόφαση του Γερμανού στρατηγού ΣΤΟΥΝΤΕΝΤ να ρίξει το σύνολο των εφεδρικών δυνάμεων αλεξιπτωτιστών για να καταλάβει το Μάλεμε, στην αποφασιστικής σημασίας για την έκβαση της μάχη της Κρήτης κατάληψή του από τους Γερμανούς, την 21η Μαΐου 1941, και στην αποβίβαση σε αυτό της 5ης Μεραρχίας Αλπινιστών (σχετικό φιλμ αρχείου). Ο αφηγητής αναφέρεται και στην καθυστερημένη αντεπιχείρηση του Νεοζηλανδού ΦΡΑΪΝΜΠΕΡΓΚ (παρεμβάλλεται φωτογραφία του) εναντίον των Γερμανών την επομένη της κατάληψης, την 22α Μαΐου 1941. 00:24:36:00 Πλάνα του Γαλατά Χανίων, στρατηγικό σημείο για την πορεία των Γερμανών προς τα Χανιά και φιλμ αρχείου με τις πολυήμερες πολεμικές συγκρούσεις στην περιοχή τον Μάιο του 1941. Η αφηγήτρια αναφέρεται στην εισβολή των Γερμανών στον Γαλατά, στις 25 Μαΐου 1941, και στην ανατροπή τους από αντεπίθεση Νεοζηλανδών, Ελλήνων και κατοίκων του χωριού. 00:25:04:00 Φωτογραφία του τάφου του διοικητή των Γερμανών ΝΤΕΡΜΠΑ, που ηγήθηκε τις επιχειρήσεις στον Γαλατά και έπεσε κατά τις συγκρούσεις του Μαΐου 1941. Λόγος της αφηγήτριας αναφορικά με τις μεγάλες απώλειες που είχαν οι Γερμανοί από τις φονικές μάχες στην περιοχή. 00:25:13:00 Πλάνα από τον Γαλατά και από το ηρώον που αφιερώθηκε στους πεσόντες στην ομώνυμη μάχη (εστίαση στην επιγραφή που αναγράφονται οι δεκάδες πεσόντες). Η αφηγήτρια αναφέρεται σε ημερήσια διαταγή του Νεοζηλανδού στρατηγού ΦΡΑΪΝΜΠΕΡΓΚ, στην οποία παρακινούσε τους στρατιώτες του να παραδειγματιστούν από τους αγωνιστές του Μάλεμε. 00:20:49:00 Φιλμ αρχείου με την αναχώρηση από την Αθήνα, στις 25 Μαΐου 1941, του Γερμανού διευθύνοντα της «Επιχείρησης Ερμής» στρατηγού ΣΤΟΥΝΤΕΝΤ, και την άφιξή του στο αεροδρόμιο του Μάλεμε για επιθεώρηση των γερμανικών δυνάμεων. Ο ΣΤΟΥΝΤΕΝΤ έμενε στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία και είχε λάβει νέα καταληκτική ημερομηνία κατάληψης του νησιού την 25η του μηνός και μεταφοράς των στούκας στην Πολωνία για προώθηση του σχεδίου κατάληψης της Σοβιετικής Ένωσης. Ο αφηγητής αναφέρει τον σχεδιασμό κατάληψης των Χανίων και της Σούδας και προώθησης των δυνάμεών του στο Ρέθυμνο και το Ηράκλειο, όπου είχαν στρατοπεδεύσει τα αποδεκατισμένα τμήματα των αλεξιπτωτιστών. Εμβόλιμο φιλμ αρχείου με πολεμικές συγκρούσεις στην Κρήτη. 00:20:49:00 Ο ΘΟΔΩΡΟΣ ΚΑΛΙΝΟΣ (ΑΜΑΡΜΠΕΗΣ) μιλά για την περιφανή νίκη που κατήγαν τα ελληνικά τμήματα στη μάχη του Προφήτη Ηλία Ηρακλείου, ξεκινώντας από το περιστατικό που χρησιμοποίησαν ένα πολυβόλο που στοίχισε τη ζωή σε δεκάδες Γερμανούς. 00:27:36:00 Πλάνα από την περιοχή του Προφήτη Ηλία Ηρακλείου, σε μια πρόθεση αναπαράστασης της πορείας που ακολούθησε το τμήμα του ΘΟΔΩΡΟΥ ΚΑΛΙΝΟΥ (ΑΜΑΡΜΠΕΗ). Ο ΚΑΛΙΝΟΣ αναφέρεται στις συντονισμένες κινήσεις των στρατιωτών του, στις διαταγές του σχετικά με την πορεία των διμοιριών, στους 70 αιχμαλώτους Γερμανούς και στον γερμανικό οπλισμό που έλαβε ο λόχος του ως λάφυρο. 00:28:04:00 Φωτογραφία τμήματος Αυστραλών υπερασπιστών του Ρεθύμνου, καθώς ο αφηγητής περιγράφει την από τους Αυστραλούς εκκαθάριση των αλεξιπτωτιστών ανατολικά του αεροδρομίου του Ρεθύμνου και την απομόνωσή τους στο χωριό Σταυρωμένο, επισημαίνοντας ότι παρόμοιες σκηνές εκτυλίχθηκαν και στις περιοχές Περιβολίων και Λατζιμά. 00:28:19:00 Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΑΝΟΥΡΑΣ αναφέρεται στη σημαντικότατη συνδρομή ενός δωδεκάχρονου στη μάχη του Ρεθύμνου, ο οποίος τροφοδοτούσε το πολυβόλο «με μεράκι και σθένος». 00:29:10:00 Κινηματογραφικό αρχειακό υλικό με πολεμικές συγκρούσεις στην Κρήτη, καθώς ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΑΝΟΥΡΑΣ μιλά για την επίθεση των ελεύθερων σκοπευτών και της Σχολής της Χωροφυλακής, για την εκκαθάριση της περιοχής πλην εκείνης πάνω από το χωριό Περιβόλια. Φωτογραφία της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου νότια του εν λόγω χωριού, όπου είχαν ταμπουρωθεί οι Γερμανοί, που ήταν το μόνο σημείο που μαίνονταν ακόμα οι πολεμικές συγκρούσεις. Ο ΜΑΝΟΥΡΑΣ κάνει τις σχετικές αναφορές. 00:29:54:00 Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΑΝΟΥΡΑΣ αναθυμάται τον αδελφό του, ΜΑΝΟΛΗ (εμβόλιμη φωτογραφία του), τον οποίο όπλισε, αναφέρεται στο ισχυρό χτύπημα που κατέφερε το πυροβόλο και σε δεύτερο αεροπλάνο, στον τραυματισμό του ίδιου στο πόδι και στην παράλληλη ακινητοποίηση του πυροβόλου που λειτουργούσε και στην αποτυχία εκκαθάρισης και του τελευταίου σημείου στο οποίο είχαν ταμπουρωθεί οι Γερμανοί (η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου [σχετική φωτογραφία]). 00:31:50:00 Ο ΜΑΡΚΟΣ ΠΟΛΙΟΥΔΑΚΗΣ, τότε μαθητής και συγγραφέας του βιβλίου «Η μάχη της Κρήτης στο Ρέθυμνο», αναφέρεται στη μάχη του Λατζιμά Ρεθύμνου. Μιλά για τον εκεί αγώνα, όπου οι μόνοι υπερασπιστές του ήταν οι πολίτες και οι Χωροφύλακες. 00:32:30:00 Φιλμ αρχείου με Γερμανούς στρατιώτες να βαδίζουν προς τα Χανιά. Ο αφηγητής αναφέρεται στην πτώση του Γαλατά, που άνοιξε τον δρόμο στην κατάληψη της πόλης των Χανίων στις 27 Μαΐου 1941. 00:32:47:00 Φιλμ αρχείου με την είσοδο των Γερμανών στα Χανιά στις 27 Μαΐου 1941 και από την κατεχόμενη πλέον πόλη. Ο αφηγητής μιλά για τη βομβαρδισμένη πόλη, για την κατάληψή της και για την απομάκρυνση των συμμαχικών δυνάμεων, για την εντολή ολοκληρωτικής εκκένωσης του νησιού, για τη διαφυγή του Έλληνα βασιλιά και της κυβέρνησης ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΤΣΟΥΔΕΡΟΥ στην Αίγυπτο, για την εμπροσθοφυλακή των Γερμανών που κατευθύνεται στο Ρέθυμνο, με την εντολή της απελευθέρωσης των εκεί εγκλωβισμένων αλεξιπτωτιστών (σχετικό φιλμ αρχείου με Γερμανούς αξιωματούχους που καταστρώνουν το σχέδιο απελευθέρωσης των αλεξιπτωτιστών). 00:33:29:00 Φωτογραφικό υλικό με τον στρατηγό ΣΤΟΥΝΤΕΝΤ, που επιθεωρεί τους απωθημένους στο Ρέθυμνο εξουθενωμένους αλεξιπτωτιστές. Ο αφηγητής σχολιάζει την προσδοκία τους να είχαν κερδίσει τον αγώνα της Κρήτης ευκολότερα. 00:33:49:00 Φιλμ αρχείου με γερμανικά στρατιωτικά οχήματα στους δρόμους του νησιού μετά την κατάληψη της Κρήτης και με αιχμαλώτους συμμάχους και Κρητικούς πολίτες. Η αφηγήτρια αναφέρεται στην ολοκληρωτική κατάληψη της Κρήτης στις 31 Μαΐου 1941 από τους Γερμανούς, στη σύλληψη των συμμαχικών στρατευμάτων ή στη διαφυγή τους στην Αίγυπτο και στη σθεναρή αντίσταση των Κρητών. 00:34:27:00 Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΑΝΟΥΡΑΣ αναφέρεται στο συγκινητικό περιστατικό κατά το οποίο, μετά την παρέλευση 10 μηνών από τη μάχη της Κρήτης, επιστρέφοντας στον τόπο που είχε χαθεί ο αδελφός του συνάντησε τον δωδεκάχρονο βοηθό του στη μάχη του Ρεθύμνου να εργάζεται σαν λούστρος. 00:35:31:00 Φιλμ αρχείου από το κατεχόμενο νησί. Η αφηγήτρια αναφέρεται στην τύχη των αδελφών ΜΑΝΟΥΡΑ, ο ΜΑΝΩΛΗΣ σκοτώθηκε στη μάχη του Ρεθύμνου και οι δύο άλλοι, ο ανήλικος ΕΥΓΕΝΙΟΣ και ο ΓΙΑΝΝΗΣ, εκτελέστηκαν από τους Ναζί. 00:35:58:00 Φιλμ αρχείου από την επίσκεψη του στρατηγού ΣΤΟΥΝΤΕΝΤ σε στρατιωτικό νοσοκομείο της Κρήτης, καθώς ο αφηγητής αναφέρεται στην απώλεια χιλιάδων Γερμανών καθώς και στην πληθώρα τραυματιών και αιχμαλώτων στη μάχη της Κρήτης. 00:36:23:00 Φιλμ αρχείου με Γερμανούς τραυματίες. Ο σημαντικός αριθμός αλεξιπτωτιστών που τραυματίστηκαν κα χάθηκαν κατά την επιχείρηση κατάληψης της Κρήτης στο πεδίο της μάχης, σύμφωνα με τον αφηγητή, οδήγησε στην εγκατάλειψη της πολεμικής αυτής τεχνικής και σε επόμενες φάσεις του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. 00:36:32:00 Φιλμ αρχείου με την αναχώρηση των Γερμανών από την Κρήτη για νέες πολεμικές δραστηριότητες. Ο αφηγητής αναφέρει ότι η μάχη της Κρήτης και οι πολλές απώλειες που άφησε στους Γερμανούς καθυστέρησε σημαντικά την εφαρμογή σχεδίου εισβολής τους και την εισβολή τους στη Σοβιετική Ένωση. 00:36:42:00 Φωτογραφία και πλάνα από γερμανικά νεκροταφεία. Λόγος του αφηγητή για τις απώλειες των Γερμανών και για τον θαυμασμό των Γερμανών για τον ηρωισμό των Κρητών και χαρακτηρισμός τη μάχης της Κρήτης ως «το πρώτο μαζικό μήνυμα της αντίστασης που άρχιζε ». 00:37:16:00 Αναμνηστική φωτογραφία των Γερμανών στην Ακρόπολη των Αθηνών και πλάνα από τον Παρθενώνα. Η αφηγήτρια αναφέρεται στη νύχτα της 30ής προς 31η Μαΐου 1941, κατά την οποία εξαφανίστηκε …. μυστηριωδώς η χιτλερική σημαία από τον χώρο. Αποδείχθηκε ότι την είχαν κλέψει οι φοιτητές ΛΑΚΗΣ ΣΑΝΤΑΣ και ΜΑΝΩΛΗΣ ΓΛΕΖΟΣ. 00:37:38:00 Ο ΜΑΝΩΛΗΣ ΓΛΕΖΟΣ αναφέρεται στον πνευματικό κάματο που κατέβαλε ο ίδιος αλλά και όλος ο κατεχόμενος ελληνικός λαός, πώς θα μπορούσε να καταφέρει ένα ισχυρό χτύπημα στους Ναζί. Ο ίδιος σκέφτηκε το κατέβασμα της γερμανικής σημαίας από την Ακρόπολη και μοιράστηκε την πρόταση αυτή με τον ΛΑΚΗ ΣΑΝΤΑ, ο οποίος συμφώνησε. 00:38:35:00 Φωτογραφία του ΛΑΚΗ ΣΑΝΤΑ, καθώς ο ΜΑΝΩΛΗΣ ΓΛΕΖΟΣ αναφέρεται στην από κοινού συμφωνία τους να κατεβάσουν τη γερμανική σημαία από την Ακρόπολη. 00:38:35:00 Λαϊκή εκόνα/καρτ ποστάλ με την Ακρόπολη, και γερμανικά τανκς.Φωτογραφία Γερμανών που φυλάσσουν τη γερμανική σημαία. Η αφηγήτρια αναφέρεται στην αποτυχία της πρώτης απόπειρας των ΛΑΚΗ ΣΑΝΤΑ και ΜΑΝΩΛΗ ΓΛΕΖΟΥ, στις 9 Μαΐου 1944, να κατεβάσουν την ελληνική σημαία από την Ακρόπολη, λόγω της εκεί παρουσίας λόχου Γερμανών αλλά και στη μη εγκατάλειψη του σχεδίου τους παρά την αποτυχία της πρώτης απόπειρας. 00:38:54:00 Όταν αναγγέλθηκε η πτώση της Κρήτης, αναλογίσθηκαν τον συμβολικό χαρακτήρα που θα λάμβανε η υπεξαίρεση της γερμανικής σημαίας από την Ακρόπολη, όπως αναφέρει ο ΜΑΝΩΛΗΣ ΓΛΕΖΟΣ. 00:39:28:00 Πλάνα από τον ιερό βράχο της Ακρόπολης, με την κάμερα να ακολουθεί τη διαδρομή των φοιτητών ΜΑΝΩΛΗ ΓΛΕΖΟΥ και ΛΑΚΗ ΣΑΝΤΑ. Ο ΓΛΕΖΟΣ αναφέρεται στη διαδρομή τους από το σπήλαιο της Αγλαύρου και στην πρόκληση διαφόρων θορύβων για αποπροσανατολισμό των Γερμανών και για δική τους πληροφόρηση σχετικά με τον αριθμό της γερμανικής φρούρησης. Παρεμβάλλονται εικόνες από τα τείχη και από τον όλο περιβάλλοντα χώρο. 00:40:46:00 Φιλμ αρχείου με την Ακρόπολη της εποχής και εστίαση στον Παρθενώνα. 00:40:55:00 Ο ΜΑΝΩΛΗΣ ΓΛΕΖΟΣ επισημαίνει το γλέντι των Γερμανών στην Ακρόπολη την ημέρα της επιχείρησης, ενώ οι δύο φοιτητές προσπαθούσαν να φτάσουν στο σημείο που είχε στηθεί η γερμανική σημαία. Όταν μετά έφτασαν εκεί, συνεχίζει ο ομιλών, τεχνικά εμπόδια τους ανέτρεπαν επανειλημμένως το σχέδιό τους, αλλά τελικά τα κατάφεραν, και επέστρεψαν από το σπήλαιο της Αγραύλου (παρεμβάλλονται πλάνα από τον χώρο του ιερού βράχου). 00:42:41:00 Φιλμ αρχείου με την Ακρόπολη της εποχής και εστίαση στον ναό του Παρθενώνα. Η αφηγήτρια αναφέρεται στη διαπίστωση από τους Γερμανούς ότι απουσιάζει από την Ακρόπολη η γερμανική σημαία την επόμενη και στην έναρξη των ερευνών για την ανακάλυψη και δίωξη των ενόχων. 00:42:51:00 Πλάνα από τον χώρο του ιερού βράχου της Ακρόπολης, καθώς η αφηγήτρια αναφέρεται στο γεγονός ως αυθόρμητη πράξη της αντίστασης του ελληνικού λαού. 00:42:58:00 Πρωτοσέλιδο της προσκείμενης στους κατακτητές εφημερίδας «Η Πρωία» και η σχετική ανακοίνωση που αναφέρεται στο γεγονός της υπεξαίρεσης της γερμανικής σημαίας από τον ιερό βράχο της Ακρόπολης. Στην ανακοίνωση αναφέρεται η απαγόρευση της κυκλοφορίας μετά τις 22:00 μ. μ. και στην ποινή του θανάτου που επιφυλάσσεται για τους ενόχους. Η αφηγήτρια κάνει τις σχετικές αναφορές. 00:43:22:00 Άρθρα του γερμανόφιλου Τύπου της εποχής, στα οποίο καταδικάζεται η πράξη των ΜΑΝΩΛΗ ΓΛΕΖΟΥ και ΛΑΚΗ ΣΑΝΤΑ. Η αφηγήτρια σχολιάζει σχετικώς. 00:43:30:00 Ο ΜΑΝΩΛΗΣ ΓΛΕΖΟΣ δεν παραλείπει να μιλήσει για την ικανοποίηση του ελληνικού λαού μετά το πέρας της πράξης, χωρίς μάλιστα να γνωρίζει τους πραγματικούς δράστες, ενώ αναφέρει ότι οι δυο νεαροί προλάβανε να πραγματοποιήσουν την πράξη της υπεξαίρεσης της σβάστικας, απλώς πριν προλάβουν κάποιοι άλλοι να το πράξουν. 00:43:55:00 Φιλμ αρχείου από τη γερμανική κατοχή στην Κρήτη και σχετικό φωτογραφικό υλικό με Κρητικούς, με τον λόγο του αφηγητή να εστιάζει στα έκτροπα που έλαβαν χώρα στην Κρήτη από την επομένη ημέρα της Κατοχής, κυρίως με τις εκτελέσεις των αμάχων. 00:44:31:00 Ο ΜΑΡΚΟΣ ΠΟΛΙΟΥΔΑΚΗΣ αναφέρεται στις εκτελέσεις των αμάχων που έλαβαν χώρα στο χωριό του, τον Λατζιμά Ρεθύμνου, μεταξύ άλλων του πατέρα του. Αναφέρεται και στο χωριό Αστέρι, στο οποίο εισήλθαν οι Γερμανοί στις 3 Ιουνίου 1941, και εκτέλεσαν τη γιαγιά του και τον παππού του και τον … σκύλο. 00:46:16:00 Πλάνα από το μνημείο που έχει στηθεί για τους εκτελεσμένους από τους Γερμανούς στο χωριό Αστέρι. Χαρακτηριστικός είναι ο αριθμός των μελών της οικογένειας ΠΟΛΙΟΥΔΑΚΗ που θανατώθηκαν, καθώς παρατηρούμε στην αναγραφή των ονομάτων των πεσόντων. 00:46:41:00 Φιλμ αρχείου με Γερμανούς αλεξιπτωτιστές μετά τη μάχη της Κρήτης και σχετικό φωτογραφικό υλικό. 00:46:55:00 Αρθρογραφία του γερμανόφιλου Τύπου της εποχής, στο οποίο κατηγορείται ο κρητικός λαός για «απάνθρωπη συμπεριφορά» και για συνεργασία με βρετανικές δυνάμεις. Ο αφηγητής αναφέρεται στην παράλογη αυτή συμπεριφορά του ναζιστικού Τύπου της εποχής. 00:47:23:00 Πλάνα από τον Αλικιανό Κρήτης, όπου έλαβαν χώρα ομαδικές εκδηλώσεις των κατοίκων. Η αφηγήτρια κάνει τις σχετικές αναφορές. 00:47:32:00 Ο πατέρας ΧΑΡΙΤΟΣ ΜΑΥΡΟΓΕΝΗΣ, ιερέας του χωριού Φουρνέ, αναφέρεται στο χρονικό της ανάκρισης και της εκτέλεσης των κατοίκων των γύρω χωριών στην περιοχή του Αλικιανού Κρήτης. Παρεμβάλλεται το μνημείο με τον μακρύ κατάλογο των εκτελεσμένων πολιτών στην περιοχή του Αλικιανού. 00:48:09:00 Ο ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΚΟΡΑΚΑΚΗΣ, κάτοικος Αλικιανού Κρήτης, αναφέρεται στο χρονικό της δραπέτευσής του πριν από την προγραμματισμένη εκτέλεσή του, καθώς είχε επιλεγεί μεταξύ των 42 Κρητών που θα εκτελούνταν. 00:49:18:00 Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΝΟΥΣΑΚΗΣ, επίσης κάτοικος Αλικιανού Κρήτης, αναφέρεται στην εκτέλεση του πατέρα του από τους Γερμανούς, στις συστάσεις που τους γίνονταν από τους Γερμανούς να μην αντιστέκονται και στη θλιβερή εντολή που είχε λάβει από αυτούς να τον θάψει. Μας δείχνει και το ρολόι που πήρε από την τσέπη του πατέρα του μετά την εκτέλεσή του. 00:51:56:00 Φωτογραφία του ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΜΑΝΟΥΣΑΚΗ (1898-1941), πατέρα του ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΝΟΥΣΑΚΗ. Ο ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΜΑΝΟΥΣΑΚΗΣ εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στον Αλικιανό Κρήτης. 00:52:02:00 Πλάνα από το χωριό Κάνδανος Κρήτης και από τα ερείπια μετά την καταστροφή του από τους Γερμανούς. Η αφηγήτρια επισημαίνει ότι ήταν το πρώτο χωριό που καταστράφηκε ολοκληρωτικά από τους Ναζί, στις 3 Ιουνίου 1941, επειδή οι κάτοικοί του αντιστάθηκαν στους Γερμανούς κατά τη Μάχη της Κρήτης. 00:52:28:00 Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΑΚΗΣ, κάτοικος Κανδάνου Κρήτης, αναφέρεται στην καταστροφή της Κανδάνου από τους Γερμανούς στις 3 Ιουνίου 1941, γιατί συμμετείχε στη Μάχη της Κρήτης. 00:52:59:00 Αναθηματική πλάκα με την επιγραφή στη γερμανική (“Hier stand Kandanos”) και την ελληνική γλώσσα («Εδώ υπήρχε η Κάνδανος»), που αναφέρεται στην καταστροφή της Κανδάνου στις 3 Ιουνίου 1941, σε αντίποινα για τη δολοφονία 25 Γερμανών στρατιωτικών. Την επιγραφή, άφησαν οι ίδιοι οι Γερμανοί σε ανάμνηση του γεγονότος. . . 00:53:08:00 Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΑΚΗΣ αναφέρεται στην άφιξη από την Παλιόχωρα ενός γερμανικού λόχου με τον λοχαγό ΜΙΜΠΕΡΤ, στη στάθμευσή του στην πλατεία της Κανδάνου Κρήτης (εμβόλιμα πλάνα), στην «πατρική» απεύθυνσή τους στον κρητικό λαό να μη φοβάται, κάτι που ο ΑΝΑΣΤΑΣΑΚΗΣ χαρακτηρίζει παραλογισμό, γιατί ήταν κοινό ότι με το πέρασμά τους οι Γερμανοί εκτελούσαν τους κατοίκους των χωριών. 00:53:37:00 Φωτογραφικό υλικό με Κρητικούς πολίτες και την κατεστραμμένη Κάνδανο. Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΑΚΗΣ αναφέρεται στην ολοκληρωτική καταστροφή της Κανδάνου που ακολούθησε. 00:54:45:00 Φωτογραφία με την αναθηματική πλάκα των Χιτλερικών με την επιγραφή «Εδώ υπήρχε η Κάνδανος» και “Hier stand Kandanos” με έναν Γερμανό. Η αφηγήτρια σχολιάζει την απαθανάτιση του γεγονότος της καταστροφής της Κανδάνου με την εν λόγω επιγραφή. 00:54:55:00 Πλάνα από τα ερείπια της Κανδάνου μετά την καταστροφή της. Ακούγεται θρηνητικό τραγούδι με σχετική θεματολογία και η αφηγήτρια απαγγέλλει τους στίχους. 00:55:14:00 Φωτογραφία από την Κάνδανο της εποχής με σχετική επιγραφή για την καταστροφή της. Η αφηγήτρια συνεχίζει την απαγγελία από τους στίχους του θρηνητικού τραγουδιού. 00:55:25:00 Πλάνα από το χωριό Κοντομαρί Κρήτης και από τον τόπο εκτέλεσης των κατοίκων του χωριού. Ο αφηγητής αναφέρεται στο χρονικό της καταστροφής του χωριού στις 2 Ιουνίου 1941. 00:55:46:00 Φωτογραφικό υλικό από Γερμανικά Αρχεία που εικονίζει το χρονικό της καταστροφής του χωριού Κοντομαρί Κρήτης, με τις πρώτες φωτογραφίες να αφορούν τη συγκέντρωση των κατοίκων στην πλατεία του χωριού κατά τη διαταγή των Γερμανών. Ο αφηγητής αναφέρεται στη σημαντική συλλογή φωτογραφιών που φυλασσόταν στα γερμανικά αρχεία οι οποίες απαθανάτιζαν το θλιβερό περιστατικό. 00:56:25:00 Ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΑΚΡΩΤΗΡΙΑΝΝΑΚΗΣ, από το Κοντομαρί, αναφέρεται στην εκτέλεση 24 κατοίκων του χωριού, ηλικίας 18-50 ετών, στις 2 Ιουνίου 1941. 00:56:39:00 Φωτογραφικό υλικό από τη συγκέντρωση των κατοίκων του χωριού Κοντομαρί, πολλοί από τους οποίους θα οδηγηθούν στο εκτελεστικό απόσπασμα, από το φωτογραφικό αρχείο των Γερμανών σχετικά με το «περιστατικό» στο χωριό. Αφού ολοκληρώνει την αφήγησή του ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΑΚΡΩΤΗΡΙΑΝΝΑΚΗΣ, ο αφηγητής συμπληρώνει τα σχετικά με την εκτέλεση των κατοίκων. 00:57:18:00 Ο ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΠΑΡΑΣΧΑΚΗΣ, από το Κοντομαρί, αναφέρεται στην εκτέλεση των κατοίκων του χωριού, δηλώνοντας την προηγουμένως φωτογράφισή τους (προφορική απόδειξη και του πλήθους των φωτογραφιών που φυλάσσονταν στα αρχεία των Γερμανών σχετικά με το περιστατικό). Παρεμβάλλεται το φωτογραφικό υλικό από τις φωτογραφίες αυτές. 00:57:49:00 Το φωτογραφικό υλικό από την εκτέλεση των κατοίκων του χωριού. Ο αφηγητής περιγράφει… 00:58:51:00 Πλάνα από το μνημείο των εκτελεσμένων στο χωριό Κοντομαρί Κρήτης. 00:59:10:00 Τίτλοι τέλους.