ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ

00:00:05:00 Στην οθόνη εμφανίζεται ο τίτλος της εκπομπής και του επεισοδίου: «ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ». «ΕΖΡΑ ΠΑΟΥΝΤ». Η εκπομπή είναι αφιερωμένη στον Αμερικανό ποιητή και δοκιμιογράφο ΕΖΡΑ ΠΑΟΥΝΤ. 00:00:41:00 Στην οθόνη προβάλλονται ασπρόμαυρες φωτογραφίες της οικογένειας ΠΑΟΥΝΤ καθώς ο αφηγητής αναφέρεται στα βιογραφικά στοιχεία του ποιητή και στο ταξίδι του στη ΒΕΝΕΤΙΑ, σε ηλικία δεκατριών ετών. Ο αφηγητής διαβάζει στίχους από το ποίημά του «DE AEGYPTO». Παρακολουθούμε πλάνα από την πόλη της ΒΕΝΕΤΙΑΣ. Στην οθόνη προβάλλεται «παράδεισο ήθελα να γράψω», ένα ντοκιμαντέρ για τον ΕΖΡΑ ΠΑΟΥΝΤ. 00:01:56:00 Στην οθόνη ασπρόμαυρη φωτογραφία του ποιητή. Ο αφηγητής μιλά για τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο της ΠΕΝΣΥΛΒΑΝΙΑΣ, για τα σονέτα που έγραψε και τα ταξίδια του στην ΕΥΡΩΠΗ. Το πλάνο μεταφέρεται στον ΑΝΤΩΝΗ ΖΕΡΒΑ, συγγραφέα και μεταφραστή των «ΑΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΠΙΖΑΣ». Μιλάει για το πόσο εντυπωσιάστηκε από τη γραφή του ΕΖΡΑ ΠΑΟΥΝΤ, όταν σε νεαρή ηλικία διάβασε ποιήματά του. Τα έργα του ήταν κάτι το ξεχωριστό και διαφορετικό για την ελληνική πραγματικότητα. Τον παραλληλίζει με τον ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΚΑΒΑΦΗ. Πλάνα στο βιβλίο «ΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΙΖΑΣ». 00:03:40:00 Ο αφηγητής αναφέρεται στο 1908, όταν ο ΠΑΟΥΝΤ απολύθηκε από το Πανεπιστήμιο εξαιτίας κάποιου ερωτικού σκανδάλου. Ύστερα, πηγαίνει για μικρό διάστημα στη ΒΕΝΕΤΙΑ και τυπώνει την πρώτη του ποιητική συλλογή: «A LUME SPENTΟ». Τελικά, εγκαθίσταται στο ΛΟΝΔΙΝΟ για δεκατρία χρόνια. Στην οθόνη προβάλλεται ασπρόμαυρη φωτογραφία του. Διαβάζει στίχους από το ποίημά του: «ORTYS (ΓΕΝΝΗΣΗ-1909)». 00:04:39:00 Στην οθόνη ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΖΕΡΒΑΣ, συγγραφέας και μεταφραστής των «ΑΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΠΙΖΑΣ». Μιλάει για τη γλώσσα που χρησιμοποιεί ο ποιητής. Τον αποκαλεί «ουμανιστή», για το λόγο ότι θέλει να γράφει καλά, με λίγα λόγια και χωρίς ρητορείες. Η γλώσσα του χαρακτηρίζεται από πολυτυπία και δεν είναι τυποποιημένη. Πλάνα στο βιβλίο του ΕΖΡΑ ΠΑΟΥΝΤ: «ΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΙΖΑΣ», που έχει μεταφράσει ο συγγραφέας. Στη συνέχεια, ο αφηγητής περιγράφει τη δράση του κατά την παραμονή του στο ΛΟΝΔΙΝΟ. Πρωταγωνιστεί στη διαμόρφωση νέων κινημάτων στη λογοτεχνία και αναζητά μια νέα ποίηση, η οποία απομακρύνεται από τις αφηρημένες έννοιες. Πλάνο στο ποίημά του με τίτλο: «Η ΣΥΜΠΟΝΙΑ». Ο αφηγητής διαβάζει στίχους από το ποίημά του: «ΕΝΤΟΛΗ (1909)». 00:07:41:00 Ο αφηγητής μιλά για το ταξίδι του στο ΠΑΡΙΣΙ και τη γνωριμία του με το γλύπτη ΓΚΟΤΙΕ ΨΕΣΚΑ, ο οποίος εισήγαγε την αφηρημένη γλυπτική στην ΑΓΓΛΙΑ. Πλάνα σε γλυπτά του. Στη συνέχεια, δημοσίευσε έργα του ΤΟΜΑΣ ΣΤΕΡΝΣ ΕΛΙΟΤ και ασχολήθηκε με την Κινεζική και Ιαπωνική λογοτεχνία. Στην οθόνη προβάλλεται το ποίημα: «Σ ΕΝΑ ΣΤΑΘΜΟ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟ (1910)», ενώ παρουσιάζονται και οι στίχοι του. 00:08:59:00 Στην οθόνη ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΖΕΡΒΑΣ, συγγραφέας και μεταφραστής των «ΑΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΠΙΖΑΣ». Μιλάει για τον τρόπο που μετέφρασε το έργο του καλλιτέχνη. Περιγράφει τις δυσκολίες που αντιμετώπισε και χαρακτηρίζει την μετάφραση «είδος ανάστασης από τη λήθη». Πλάνο στο βιβλίο:«ΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΙΖΑΣ». 00:10:06:00 Το 1914 ο ΕΖΡΑ ΠΑΟΥΝΤ παντρεύτηκε την ΝΤΟΡΟΘΙ ΣΑΙΞΠΗΡ. Λίγους μήνες μετά, ξέσπασε ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος. Παρακολουθούμε πλάνα με τους πολιτικούς πρωταγωνιστές του, τους στρατιώτες και τις συρράξεις. Ο ΕΖΡΑ ΠΑΟΥΝΤ ξεκινάει να γράφει τα «CANTOS», το μεγαλύτερο ποιητικό έργο της ζωής του. Ο αφηγητής το χαρακτηρίζει ποίημα καινοτόμο και μακροσκελές και παράλληλα διαβάζει στίχους του. 00:12:55:00 Το 1920 ο ΕΖΡΑ ΠΑΟΥΝΤ και η σύζυγός του εγκαταλείπουν το ΛΟΝΔΙΝΟ, πηγαίνουν στην ΙΤΑΛΙΑ και έπειτα στο ΠΑΡΙΣΙ. Το ίδιο έτος έγραψε το ποίημα: «HUGH SELWYN MAUBERLEY». Στη συνέχεια, ο αφηγητής διαβάζει απόσπασμα από το ημερολόγιο της γλύπτριας και χαράκτριας ΚΑΙΤΕ ΚΟΛΒΙΣ, η οποία κάνει τον απολογισμό του Α Παγκοσμίου Πολέμου. Μιλά για τις δύσκολες μέρες των ΓΕΡΜΑΝΩΝ και την εξαθλίωση που επικρατούσε. Παράλληλα, βλέπουμε πλάνα από το ΒΕΡΟΛΙΝΟ. 00:14:48:00 Στην οθόνη ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΖΕΡΒΑΣ, συγγραφέας και μεταφραστής των «ΑΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΠΙΖΑΣ». Λέει ότι ο ΕΖΡΑ ΠΑΟΥΝΤ θεωρούσε ότι δεν υπάρχει άλλη αρχή εκτός από τη ζωή. Τόσο το καλό, όσο και το κακό βρίσκονται σε αυτή. Στη συνέχεια, ο αφηγητής μιλά για τα δύο ποιήματα της πρώτης συλλογής «CANTOS», τα οποία συνοψίζουν την εμπειρία της ζωής στο ΛΟΝΔΙΝΟ. Πρόκειται για τα άσματα XV και XVI, τα «ΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΟΛΑΣΗΣ». Ο αφηγητής διαβάζει στίχους τους. 00:17:15:00 Ο αφηγητής μιλά για τα χρόνια παραμονής του ποιητή στο ΠΑΡΙΣΙ. Εκεί γνωρίζει σημαντικούς καλλιτέχνες, όπως ο ΕΡΝΕΣΤ ΜΙΛΛΕΡ ΧΕΜΙΝΓΟΥΕΪ, ο ΚΟΚΤΟ και ο ΜΠΡΑΝΚΟΥΖΙ. Στην οθόνη ασπρόμαυρες φωτογραφίες τους. Το ίδιο διάστημα γνωρίζει τη βιολονίστα OLGA RUDGE και αποκτά μαζί της μια κόρη. Το 1923 ο ΕΖΡΑ ΠΑΟΥΝΤ και η σύζυγός του εγκαθίστανται σε ένα θέρετρο της ΙΤΑΛΙΑΣ, το ΡΑΠΑΛΛΟ. Βλέπουμε πλάνα του. Στη συνέχεια, ο αφηγητής μιλά για την άνοδο του ΜΠΕΝΙΤΟ ΜΟΥΣΟΛΙΝΙ στην εξουσία και την εδραίωση του φασιστικού καθεστώτος. Παράλληλα, αναφέρεται στην οικονομική άνθηση της ΑΜΕΡΙΚΗΣ, αλλά και στο μεγάλο αριθμό ανέργων της. Ο ΠΑΟΥΝΤ ασχολήθηκε, τότε, με την οικονομία και το ρόλο της. Στην οθόνη ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΖΕΡΒΑΣ τονίζει το γεγονός ότι ο ΠΑΟΥΝΤ πίστευε στη δικαιοσύνη της οικονομίας και στην εφαρμογή ενός συστήματος που δεν επιτρέπει τη συσσώρευση κεφαλαίου. Για αυτόν η ανθρώπινη ύπαρξη έβρισκε την πληρότητά της στο παρόν, χωρίς βέβαια να καταργεί το παρελθόν. 00:19:26:00 Στην οθόνη προβάλλεται: ΑΘΗΝΑ, ενώ βλέπουμε και πλάνα με κεντρικούς δρόμους της. Ακούμε τον καλλιτέχνη να απαγγέλλει στίχους από το ποίημά του: «ΜΕ ΤΗΝ ΤΟΚΟΓΛΥΦΙΑ». 00:21:28:00 Στην οθόνη ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΖΕΡΒΑΣ, συγγραφέας και μεταφραστής των «ΑΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΠΙΖΑΣ». Παρουσιάζει τις απόψεις του ΠΑΟΥΝΤ για τον καπιταλισμό. Παράλληλα, δημιουργεί ελλείψεις και στερεί τη χαρά και τον πόνο. Στην οθόνη παρουσιάζεται το 1930, ενώ ο αφηγητής περιγράφει τη δραστηριότητα του ΠΑΟΥΝΤ. Γράφει «CANTOS» ζητώντας ένα νέο πολιτισμό, μεταφράζει τον ΚΟΜΦΟΥΚΙΟ και δημοσιεύει οικονομικά και πολιτικά άρθρα. Ο ΠΑΟΥΝΤ υπήρξε ενθουσιώδης υποστηρικτής του ΜΠΕΝΙΤΟ ΜΟΥΣΟΛΙΝΙ και του φασιστικού καθεστώτος. Για τον ίδιο, ο ΜΟΥΣΟΛΙΝΙ ήταν η βούληση που επιβάλλει το καλό. Δεν μπορούσε να αντιληφθεί ότι η επιβολή αναιρεί την ελευθερία, όπως υποστηρίζει ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΖΕΡΒΑΣ. Ο αφηγητής μιλάει για τις ενέργειες του ΜΟΥΣΟΛΙΝΙ, ενώ βλέπουμε και φωτογραφίες του. Από το 1925 διαθέτει απόλυτη εξουσία και το κύρος του είναι αδιαμφισβήτητο στην ΙΤΑΛΙΑ και στην ΕΥΡΩΠΗ. Το πλάνο μεταφέρεται στο ΠΑΡΙΣΙ και ύστερα στο ΑΜΣΤΕΡΝΤΑΜ. 00:26:16:00 Στην οθόνη και πάλι ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΖΕΡΒΑΣ, συγγραφέας και μεταφραστής των «ΑΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΠΙΖΑΣ». Μιλάει για τον τρόπο γραφής και σκέψης του καλλιτέχνη, που είχε έντονες επιρροές από τον Ιταλό ποιητή ΔΑΝΤΗ. Επιθυμούσε να κατευθύνει τη βούληση στο καλό και το αγαθό. Για τον ίδιο, αυτό ήταν η ευνομούμενη πολιτεία. Θεωρεί ότι από τη στιγμή που αναγνωρίζουμε το καλό πρέπει να δημιουργήσουμε μια δίκαιη πολιτεία με σωστούς νόμους. Όλες οι κινήσεις των ανθρώπων πρέπει να πραγματοποιούνται στις δεδομένες και παρούσες συνθήκες, καθώς δεν πίστευε στην ύπαρξη κάποιου άλλου κόσμου. Ο συγγραφέας, έπειτα, τονίζει την υποστήριξη του ΠΑΟΥΝΤ στο φασισμό, που κατά τη γνώμη του αντιτάσσεται στον καπιταλισμό. Αδυνατεί να δει ότι ο φασισμός είναι η στρατιωτική μορφή του καπιταλισμού. Στη συνέχεια, ο αφηγητής παρουσιάζει τις δραστηριότητες του ΠΑΟΥΝΤ και τις πολιτικές εξελίξεις στην ΕΥΡΩΠΗ το διάστημα 1933-1945, ενώ προβάλλονται πλάνα και ασπρόμαυρες φωτογραφίες τους. Αυτό που κυριαρχεί είναι η άνοδος του ΑΔΟΛΦΟΥ ΧΙΤΛΕΡ στην εξουσία και η κυριαρχία του φασιστικού καθεστώτος. Ο ΜΠΕΝΙΤΟ ΜΟΥΣΟΛΙΝΙ (και η χώρα του) χάνει την πρωτοβουλία κινήσεων και λειτουργεί σπασμωδικά. Επιτίθεται στην ΑΙΘΙΟΠΙΑ με χημικά όπλα (αν και ήταν απαγορευμένα) και έπειτα στην ΕΛΛΑΔΑ. Το 1945 συλλαμβάνεται και τουφεκίζεται, ενώ το πτώμα του εκτίθεται στην κεντρική πλατεία στο ΜΙΛΑΝΟ. Κατά τη διάρκεια των γεγονότων αυτών, ο ΠΑΟΥΝΤ έγινε ενθουσιώδης υποστηρικτής του ΜΟΥΣΟΛΙΝΙ και του αφιέρωσε δύο φασιστικά «CANTOS». Στα γραπτά του αρχίζουν να εμφανίζονται αντισημιτικά συναισθήματα και στις ραδιοφωνικές εκπομπές του επιτίθεται στους δημοκρατικά εκλεγμένους ηγέτες, τους οποίους θεωρεί «μέρη ενός διεφθαρμένου συστήματος». Ο αφηγητής διαβάζει στίχους από το ποίημά του: «PURGATORIO». Στη συνέχεια, με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας συνελήφθη από Ιταλούς παρτιζάνους και φυλακίστηκε σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης έξω από την ΠΙΖΑ. Εκεί παρέμενε σε υπαίθριο κελί, σε αντίξοες συνθήκες, και υπέστη νευρικό κλονισμό. Βλέπουμε πλάνα από το συγκεκριμένο κελί. Όταν μεταφέρθηκε σε κανονικό δωμάτιο, συνέθεσε «ΤΑ ΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΙΖΑΣ». Ο αφηγητής κάνει ιδιαίτερη αναφορά στο έτος 1939, όταν ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ μετέφρασε τα «CANTOS XXX». 00:33:49:00 Στην οθόνη και πάλι ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΖΕΡΒΑΣ, συγγραφέας και μεταφραστής των «ΑΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΠΙΖΑΣ». Εκφράζει τον προβληματισμό του για το συγκεκριμένο έργο. Ενώ ο φασισμός καταρρέει και είναι ευχάριστο γεγονός, το δράμα στο έργο είναι τόσο μεγάλο, που προκαλεί συγκίνηση και πόνο. Παράλληλα, εκφράζει τις απόψεις του για τα «ΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΙΖΑΣ» ενώ διαβάζει και στίχους από το ποίημα, οι οποίοι προβάλλονται και στην οθόνη. Ο ΠΑΟΥΝΤ παρουσιάζει τη φασιστική πόλη με τέτοιο τρόπο, που δεν έχει σχέση με την πραγματική φασιστική πόλη. Για αυτόν είναι η ιδεατή πολιτεία, που έχει αρχηγό τον ΜΠΕΝΙΤΟ ΜΟΥΣΟΛΙΝΙ. Κατά τη γνώμη του, οι «ιστορικές δυνάμεις» κατέστρεψαν αυτά που δημιουργήθηκαν. Οι δύσκολες μέρες της φυλάκισής του τον έκαναν να συλλογιστεί το θάνατό του και την προσδοκία της ανάστασής του. Για τον ίδιο, η ουσία της ανθρώπινης ιστορίας είναι το «χτίσιμο και το γκρέμισμα». Η δική του δύναμη συνίσταται στο ότι παρά τις δύσκολες στιγμές που βίωσε δεν έγινε έρμαιο των καταστάσεων και κατάφερε να δημιουργήσει. 00:39:44:00 Το 1945 ο ΠΑΟΥΝΤ μεταφέρθηκε στην ΑΜΕΡΙΚΗ, για να δικαστεί. Τελικά, η ψυχική του υγεία δεν του επέτρεψε να δικαστεί και αποφασίστηκε ο εγκλεισμός του σε ψυχιατρείο. Καλλιτέχνες, συγγραφείς και πολιτικοί τον απήλλαξαν από τις κατηγορίες. Ο ίδιος χαρακτηρίζει την ΑΜΕΡΙΚΗ «άσυλο τρελών» και αποσύρεται στη σιωπή. Ο αφηγητής αναφέρεται στη μετάφραση της ποιητικής συλλογής «ΚΑΤΑΗ» που έκανε ο ΖΗΣΙΜΟΣ ΛΟΡΕΝΤΖΑΤΟΣ. Ο λογοτέχνης έστειλε τη μετάφραση στον ΠΑΟΥΝΤ, που τότε βρισκόταν στο ψυχιατρείο, και εκείνος του απάντησε με ένα δυσανάγνωστο γράμμα. Πλάνα σε αυτό και σε ασπρόμαυρες φωτογραφίες του καλλιτέχνη και της συζύγου του. 00:41:42:00 Στην οθόνη και πάλι ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΖΕΡΒΑΣ, συγγραφέας και μεταφραστής των «ΑΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΠΙΖΑΣ». Χωρίζει την τέχνη σε δύο κινήσεις: « την κίνηση οικοδόμησης και την κίνηση γκρεμίσματος». Για τον ΠΑΟΥΝΤ, αν η τέχνη δεν εναντιωθεί στον καπιταλισμό, δε θα έχει καμία αξία. Παράλληλα, και η δημοκρατία χάνει τη σημασία της, γιατί υπάγεται στο σύστημα του καπιταλισμού. Ο καπιταλισμός έχει εσωτερικευθεί στο σύγχρονο τρόπο ζωής. Βλέπουμε πλάνα από το ΡΟΤΕΡΝΤΑΜ, το ΒΕΡΟΛΙΝΟ και το ΠΑΡΙΣΙ. 00:43:34:00 Στην οθόνη πλάνα σε αποκόμματα ελληνικών εφημερίδων. Ο αφηγητής μιλά για τον ερχομό του ποιητή και της συζύγου του στην ΑΘΗΝΑ. Επισκέπτονται το ΣΟΥΝΙΟ, τους ΔΕΛΦΟΥΣ και συναντούν τον ΓΙΩΡΓΟ ΣΕΦΕΡΗ, ενώ προβάλλονται φωτογραφίες τους. Στη συνέχεια, ο αφηγητής διαβάζει απόσπασμα από το βιβλίο του ΖΗΣΙΜΟΥ ΛΟΡΕΝΤΖΑΤΟΥ «ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΙΖΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ», στο οποίο ο συγγραφέας περιγράφει τη συνάντησή του με τον ΠΑΟΥΝΤ και κάποια από τα λόγια του παρουσιάζονται στην οθόνη. Το 1967 ο ΠΑΟΥΝΤ δηλώνει ότι έχει μετανιώσει για την άσχημη συμπεριφορά απέναντι στους ΕΒΡΑΙΟΥΣ. Πλάνο στο κινέζικο λεξικό του ποιητή. 00:45:41:00 Στην οθόνη και πάλι ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΖΕΡΒΑΣ, συγγραφέας και μεταφραστής των «ΑΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΠΙΖΑΣ». Μιλάει για την εντύπωση που είχε σχηματίσει για τον ΠΑΟΥΝΤ σε νεαρή ηλικία. Τον θαύμαζε και πίστευε ότι «είχε ενωθεί με το Θεό». Βλέπουμε πλάνα από τη ΒΕΝΕΤΙΑ και φωτογραφίες από την προσωπική ζωή του ποιητή. Στη συνέχεια, ακούμε απόσπασμα από την ομιλία του ΒΑΣΙΛΗ ΔΙΟΣΚΟΥΡΙΔΗ κατά την πρώτη παρουσίαση του βιβλίου του ΑΝΤΩΝΗ ΖΕΡΒΑ «ΤΑ ΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΙΖΑΣ». Το πλάνο μεταφέρεται στις ευρωπαϊκές πόλεις που έζησε ο ΠΑΟΥΝΤ ενώ ακούγονται στίχοι από τα «CANTOS». Η εκπομπή τελειώνει με κοντινό πλάνο στον τάφο του ποιητή ΕΖΡΑ ΠΑΟΥΝΤ. 00:50:53:00 Τίτλοι τέλους. Εμφανίζονται τα ονόματα των συντελεστών της εκπομπής.